Doç. Dr. Erginbay Uğurlu
İstanbul Aydın Üniversitesi
Öğretim Üyesi
Uber kelimesi herhangi bir sektördeki değişimi tanımlama açısından “köklü şekilde bozucu” anlamında kullanılıyor. Bankacılıkta da aynı durum söz konusu…
Bankacılıkta Uberleşme’yi ele almadan önce Uber neyi temsil ediyor bunu anlamak gerekli. Uber’den önce bir yere gitmek için taksi çağırdığımızda, kullanım amacı taksi olan ve taksi şoförü görevini yapan kişiler tarafından kullanılan bir taşıt çağırıyoruz. Uber’de ise kendi taşıtını kullanan ve bir kısmı sadece bir kaç saatini buna ayıran binlerce insandan oluşan bir toplulukla karşı karşıyayız. N11, Hepsiburada ve Gittigidiyor gibi e-pazarlarda da bazı ürün sağlayıcılar aynı şekilde çalıştığını fark etmişsinizdir.
Curve şirketinin kurucusu ve CEO’su Shachar Bialick bir sektöre internetin girmesinden sonra o sektörde arabulucuların ortadan kalktığını, ıraksamanın ve yakınsamanın yaşandığını belirtiyor. Bialick ilk gelişmelerin seyahat sektöründe yaşandığını söylüyor: İnternetin sektöre girişi ile önce, eskiden yer alan seyahat acentelerinde doğrudan rezervasyon yapma olanağı ile ıraksama gözlemlendi. Daha sonra LastMinute.com, Expedia ve Booking.com gibi şirketlerle küçük şirketlerden satın alma yapılabilen ancak en yukarıda daha az sayıda oyuncunun olduğu yakınsama yaşandı. Benzer gelişmeler tüketim sektöründe Amazon ve taşıma sektöründe Uber ve müzik sektöründe Spotify ile yaşandı. Bialick bu gelişmeler bakarak bankacılık sektöründe yaşanacak gelişme için öngörü yapabileceğimizi belirtiyor. Uber; herhangi bir sektör için, tepede az sayıda sağlayıcının çok sayıda küçük şirkete ulaşmayı sağladığı sistemi temsil ediyor.
Curve şirketi, bu gelişmelere uygun olarak tüketicilere sahip olduğu tüm banka kartlarına ulaşabileceği bir akıllı telefon uygulaması sunuyor. Bu sayede banka hesabını değiştirmeden ya da bir banka hesabındaki parayı başka bir bankaya transfer etmeye gerek kalmadan paranızı yönetebiliyorsunuz. Bankacılık sektöründe bir çeşit “uberleşmeyi” temsil ediyor. Android Pay, Google Wallet ve Apple Pay benzeri özelliğe sahip; nakit, kredi ve banka kartlarını ve hediye kartlarını bir mobil uygulamada birleştiren uygulamalar. Asya pazarında bu tür akıllı telefon uygulamaları Çin firmaları tarafından sağlanan WeChat Pay ve Alipay.
Diğer örneklerde olduğu gibi birçok finansal hizmet de; sigorta acenteleri ve finansal danışmanlar gibi aracılara bağlı olarak çalışıyor. Finans alanında da bu aracıların ortadan kalkması bir uygulama ile yönetilmesi bir diğer “Uberleşme”. Wealthfront, Betterment, FutureAdvisor ve Personal Capital gibi şirketler, tüketicilere düşük maliyetle mobil erişim ile bu aracıları ortadan kaldıran uygulama sunuyor. Bu uygulamalar genel olarak yatırımlarınızı yönlendirmeye yönelik danışmanlık hizmeti vermekler birlikte aralarında bazı farklılıklar da bulunuyor.
Örneğin Wealthfront varlıklarınızı nasıl yöneteceğinize dair sizi yönlendiren bir robo danışman sağılıyor. Personel Capital ise aynı hizmeti sağlamakla birlikte emeklilik fonlarınız da dahil olmak üzere tüm yatırımlarınızı bir hesaptan yönetebilmenizi sağılıyor.
Bankacılık sisteminde kullanılan bu uygulamalar; Uber uygulamasında taksiye sahip olmadan bir taksi almanın maliyetini yüklenmeden (ülkemizdeki taksi plakası fiyatları da dikkate alındığında çok daha büyük bir maliyet) herhangi bir kişinin taksicilik yapılabilmesini sağlaması gibi; bir banka kurmaya yetecek kadar sermayeye sahip olmayan ve gerekli şube ağını kurmayan kuruluşların bankacılık faaliyeti yapılabilmesini sağlıyor. Bu da yazının başında belirtilen “köklü bir şekilde bozucu” etkinin bankacılık sektöründe yaşanması olasılığını ortaya çıkarıyor.
