Güneş Ergun
STRATEJİ ve YÖNETİM
DANIŞMANI
Strateji ve Yönetim Danışmanı Güneş Ergun, Fintechtime Dergisi Kış 2020 – Ocak sayısı için kaleme aldı, “Yeşil Fintek”.
YEŞİL FİNTEK
Küresel iklim değişikliğinin katlanarak artan ektilerini kırsal veya yoksul kesimlerin ötesinde tüketim merkezlerinin göbeğinde hissettiğimiz şu dönem, bilinç ve farkındalığı hem bir araç hem de bir hedef olarak ele alan Fintek girişimleri için yeni fikirleri geliştirme ve uygulamaya alma zamanı.
Bu defa, Fintek’in kalbi diye bilinen gelişmiş ekonomilerin merkezlerinden uzak, gelişen ekonomilerden çıkan uygulamalar, gelişmiş ve belki de eskimiş sistemler içinde çıkmaza giren ekonomilere çözümler sunabilir, hatta bu çözümleri ortaya koymaları dengeleri yeniden sağlayabilir.
Geçtiğimiz yakın dönemde, İngiltere ve Fransa Merkez Bankaları, finansal sistemlerin iklim değişikliğinin önüne geçmek için değişmelerinin gerekli ve kaçınılmaz olduğunun altını çizdi, akabinde İngiltere Merkez Bankası finansal varlıkların iklim değişikliğine maruz fiziksel ve karbon nötr ekonomiye geçiş dönemine dayanan risklerin belirlenmesi gerektiğini öne süren bildirimlerde bulundu ve raporlar sundu. Finansal Sistemlerin Yeşillenmesi Ağı (NGFS), 2017 yılında 8 Merkez Bankası tarafından bu hedefle doğmuştu. Kuruluşundan bugüne 54 üyesi ve 12 gözlemcisi olan ağ, Paris anlaşması ile belirlenen hedeflere ulaşmada finansal servislerin rolünü güçlendirmek, finansal risklerin anlamak ve tanımlamak, yeşil ve düşük karbonlu yatırımlar için sermayeyi harekete geçirmek ve geniş ölçekte sürdürülebilir ekonomik gelişime katkıda bulunmak için bir araya geldi. Bu amaç çerçevesinde, örnek uygulamalarla üye olan veya olmayan finansal kurumlara yol göstermekte, kendi içinde veya dışardan destek alarak yeşil finans üzerine analizler ortaya koymaktadır. (Ref 1. NGFS, Origin and Purpose)
Merkez bankalarının koyduğu bu hedeflere giden yolda Fintek’ler önemli desteklerde bulunma potansiyeline sahip. Karbon nötr bir sistem ve ekonomi için Fintek’lerin yeşil finansa katkıda bulunacağı ve uygulamalar geliştirebileceği ödeme sistemleri, yatırımlar ve veri analizleri zaten geniş kitlelere yayılarak çözümler getirdikleri alanlar. Tüketicilerin ve finansal kurumların gerçekleştirdikleri her işlemde çevre ve iklim risklerinin farkında olmaları ve sürdürebilirliğe katkıda bulunmaları, küresel iklim ve çevre krizinin önüne geçmek için elle tutulur ve kaydadeğer etkiler yaratacaktır. Bu eksenlerde de Fintek’ler destek olabilir.
Finans sektörünün iklim ve çevre krizinde gerekli dengeleyici rolü üstlenmesinin başında risklerin tanımı ve metriklerinin ortak bir dille anlaşılması ve risklerin kontrolü için ortak paydada birleşen ve küresel boyutta uygulamaya alınacak bir yol haritasının ortaya konması gerekliliği göz ardı edilemez. Küresel boyutta aksiyon almak elbet ekonomileri yöneten devlet birimlerinin ortak kararları dahilinde olsa da Fintek’ler, bu değişime akılcı, pratik ve etkili yöntemleri ile ivme katabilir.
Karbon nötr bir ekonomiye geçişin temellerinde müşterek tasarruf, toplumsal ve çevresel ilişkilerin güçlenmesi, sosyal katılım ve değer yaratmada uzun vadeli düşünebilme yetisi yatmaktadır. Finansal yatırımların sürdürülebilir ve etki yaratan parametreler içermesinin ardında ise, sermayenin y-kuşağına geçişi, küresel iklim ve çevre krizinin ekonomi ve piyasaların gündemin de üst sıraları alması ve karbon nötr bir geleceğin küresel bir öncelik niteliğine erişmesini gösterebiliriz. Yeşil ve sürdürülebilir iş modelleri kurmak endüstri ve finans alanlarında yapılan maliyet fayda analizleri sonucunda ortaya çıkan en önemli büyüme faktörlerinin de başında gelmekte.
Bu değerler çoğu Fintek girişimlerin kuruluş değerlerinden de uzak sayılmaz. Bu alanlarda önemli adımlar atmış ve karbon nötr bir gelecek içen yola çıkan Fintek’ler arasından bazı örnekler verebiliriz.
Son zamanların yükselen yatırım tercihlerinden “ESG” yatırımları Çevresel, Sosyal ve Yönetişim değerlerini ön plana koyan stratejilerin desteklendiği kriterleri barındırır. Bu yatırımların daha da yaygınlaşabilmesinin ardında, portföy avantajı sağlayabilmeleri ve rekabetçi farklarının ortaya koymaları kadar, yatırımların doğru tanım ve etki analizlerinin yapılması da önem taşımakta. Özellikle analistlerin varlık seviyesinde eş zamanlı verilere ihtiyaçları artmaktadır. Bu alanda da jeo-uzamsal büyük veri tabanlarının yapılaşmasında, yapay zeka, özdevimli öğrenme gibi araçlar ortaya konulmaktadır. Moody’s tarafından Temmuz 2019’da çoğunluk hissesi satın alınan Four Twenty Seven İklim Verileri ile Finansal Risk Analizleri yapan bir Fintek. İklim bilimi, veri analizleri, teknoloji ve finansı bir araya getiren Four Twenty Seven, finansal kurumlara, devlet birimlerine, varlık yöneticilerine ve yatırımcılarına portföylerinin iklim krizi karşısında mevcut ve gelecek risklerinin belirlenmesinde ve risk yönetimlerinde destek olmaktadır. Yatırımcıların ve düzenleyicilerin Sorumlu ve Sosyal Etki Amaçlı Yatırımları hayata geçirebilmeleri ve mevcut yatırımlarının çevresel, sosyal ve yönetişim etkilerini anlayabilmeleri ve portföylerine bilimsel verilere ve parametrelere göre yön verebilmeleri için Four Twenty Seven 2000’den fazla şirketin, 196 ülke üzerinde gerçek zamanlı verilerini finansal risk parametrelerine dönüştürerek kullanıcılarıyla paylaşmaktadır.
Yatırım tarafında, Clarity AI yatırım alan firmaların davranışlarını ve aktivitelerinin etkilerini analiz ederek yatırımcıların daha bilinçli karar vermelerini sağlamakta. Rebecca Minguela tarafından 2017 New York’ta kurulan Fintek, sunduğu çözümlerle kısa süre içinde büyük ilgi görmüş. Yatırımcılara portföylerinin ve tercihlerinin çevre, toplum ve davranışsal etkilerini finansal performans çerçevesinden gösteren girişim, yatırımcılara portföylerini dengelemek ve sosyal ve çevresel etkilerini optimize etmek için de yol göstermekte.
Banka ve ödeme sistemlerinde gelişen modellerde ise dijital ve açık bankaların çevresel ve sosyal etki yaratan yatırımlarından değer yaratan mevduat ve tasarrufların yönetimi, ayrıca müşterilerin satın alma ve ödeme işlemleri sırasında karbon ayak izlerinin takibi ve karbon ayak izlerini nötralize etmek için kullanabilecekleri finansal ürün ve çözümlerin sunulduğunu görüyoruz. Örneğin Newday, yatırım ve mevduatlarını tamamen sürdürülebilirlik etkenleri içinde çevresel ve sosyal pozitif etkisi olan portföylere yönlendirmek isteyen kullanıcılar için yapılanmış bir açık banka. Sermayeyi bilinçli ve karbon nötr bir gelecek için değer yaratan firmalara yönlendirmeyi amaç edinmiş Fintek aynı zamanda yatırım danışmanlığı servisi de vermekte. Bir başka uygulama, 2017’de kurulan Tomorrow. Yenilebilir enerji, organik tarım, mikro kredilenmiş projeleri ve benzeri yatırımları sağlarken müşterilerinin mevduatlarını da sürdürülebilir çevre bilinci içinde kullanmalarını sağlamakta. 2018’de İsveç’te finans, teknoloji ve sosyal değişime odaklı ve deneyimli bir ekip tarafından kurulan Doconomy ise, müşterilerinin tüketim davranışlarını bilinçlendirmek için karbon ayak izlerini kredi kartı ve diğer ödemeleri üzerinden takip ederek, eş zamanlı olarak müşterilerini bilgilendirmekte ve her kullanıcının karbon ayak izlerini nötralize edebilmeleri için yatırım projeleri ve fonlara kapılar açmaktadır.
Yenilenebilir enerjiler alanında, Trine, İskandinavya’da kurulmuş ve güneş enerjisi projeleri için kitlesen fonlama yürüten bir Fintek. 2015’te İsveç’te bir araya gelen kurucu ekip, kuruluşundan bu yana 10 000’den fazla yatırımcıya ulaşmış ve 30 milyon Euro’dan fazla yatırımı güneş enerji üreticilerine aktarmıştır ve yarattığı bu platform ve sunduğu servislerle 144 000 ton CO2’nin atmosfere yayılımının önüne geçebilmiştir.
Yine yenilenebilir enerji alanında bir pazaryeri kuran Wepower, yeni nesil yeşil enerji tedarik, ticaret ve proje finansmanı sağlayan servisleri öne çıkarmıştır. Blockchain tabanlı platform, aynı zamanda yenilenebilir enerji üreticilerinin yatırıma erişebilmek için piyasaya enerji token sürmelerinin de önünü açmıştır. Piyasa fiyatlarının altında enerji alım fiyatları ile kullanıcı ve üreticileri bir araya getiren platform, dünya üzerinde tüm enerji üretim altyapısının yenilenebilir kaynaklardan olmasına destek verme hedefiyle geleceğe bakmaktadır.
Bu girişimlerin ortaya koyduğu Yeşil Fintek anlayışı heyecan ve umut verici, bir o kadar da fırsatlarla dolu. Yeşil, Fintek’e çok yakışan bir renk olarak önümüzdeki yılda bakalım daha ne akılcı çözümler üretmeye ve insanlığı küresel iklim krizinden çıkarmaya ışık tutacak.
