Casus yazılımlar, bilgisayar kullanıcılarının bilgi güvenliğini tehdit eden en ciddi problemlerden biri olarak görülüyor. Peki, casus yazılımlar neden bu kadar tehlikeli? Casus yazılımları, sebep olduğu sorunları ve korunma yöntemlerini bu yazımızda açıklamaya çalıştık.

Casus Yazılım Nedir?

Casus yazılım; bilgisayarınıza gizlice ulaşmak, sizinle ilgili tüm verileri toplamak ve bu verileri izniniz olmadan üçüncü bir kişiye iletmek için tasarlanmış kötü amaçlı programların genel adı. Bu tür yazılımlar bilgi güvenliği için sorun oluşturmakla birlikte bilgisayar performansını da olumsuz yönde etkileyebiliyor.

Casus yazılımlar, kişisel verileriniz bilgisayar korsanları (hacker) için ele geçirmek için bilgisayarınızın arka planında durmadan çalışıyor. Casus yazılımların hedefinde olan veriler, kredi kartı bilgileriniz ya da gizli bir dosya olabiliyor. Zarar gören veya kaybedilen veriler, alınan bazı önlemlerle geri kazanılabilirken casus yazılımlar aracılığıyla çalınan veriler maalesef geri alınamıyor. Bu durum, veri güvenliği ve verilerin gizliliği açısından çok ciddi sıkıntılara neden olabiliyor. Genel olarak bu tip yazılımlar, erişim yetkisi olan diğer kişilerce bilgisayarınıza yüklenebileceği gibi ücretsiz, lisanssız veya kopya olan programların kurulması esnasında da bilgisayarınıza bulaşabiliyor.

Casus yazılımlar, genellikle aşağıdaki bilgileri ele geçirmeyi amaçlıyor:

  • Oturum açma bilgileri (parolalar ve kullanıcı adları),
  • Hesap numaraları,
  • Kredi kartı bilgileri,
  • Klavyede basılan tuşların bilgisi,
  • İnternet tarama geçmişi,
  • E-posta bilgileri.

Daha detaylı bilgi edinmek için casus yazılım ve diğer zararlı yazılımlar yazısını inceleyebilirsiniz.

Bilgisayara Casus Yazılım Bulaştığı Nasıl Anlaşılır?

Bir bilgisayara bulaşan casus yazılımlar, her ne kadar arka planda gizlice çalışsa da bilgisayarınızda birtakım sorunlar yaşamasına neden olabiliyor. Bu sorunlardan yola çıkarak bilgisayarınızda casus yazılım olup olmadığını tahmin edebilirsiniz. Casus yazılımların bilgisayarlarda neden olduğu yaygın sorunlar şu şekilde:

  • Bilgisayar performansının düşmesi veya kullanım esnasında kısa süreli yavaşlamaların yaşanması,
  • İnternette gezinirken istenmeyen sitelerin karşınıza çıkması,
  • İnternet aramalarında her zamanki internet tarayıcısı yerine başka tarayıcının sonuçlarıyla karşılaşılması,
  • Tarayıcıda “Sık Kullanılanlar” veya “Yer İmleri” bölümlerinde bilinmeyen site bağlantılarının yer
  • Tarayıcıdaki başlangıç sayfasının farklı bir site olması ve bu durumun kullanıcı tarafından değiştirilememesi,
  • İnternet tarayıcısında daha önce hiç görülmeyen araç çubuklarının yer alması,
  • Bir internet sayfasında bazı sekmelerin veya tuşların çalışmaması,
  • Bilgisayar aktif olarak kullanılmadığı halde bilgisayar kasasında yer alan ve sabit disk hareketlerini gösteren lambanın sürekli yanıp sönmesi,
  • İnternet erişiminin olmadığı durumlarda ağ bağlantısını gösteren simgede veri aktarımını gösteren hareketlerin olması,
  • CD sürücüsünün kendiliğinden açılıp kapanması,
  • Kullanım esnasında rastgele hata mesajlarının alınması.

Yukarıda sayılan sorunların çoğunu yaşıyorsanız sisteminizde casus yazılım bulaşmış olabilir. Bu durumda bilgi güvenliğiniz için gerekli önlemleri almanız gerekiyor. Daha fazla bilgi edinmek için Casus yazılımların bulaşma yöntemleri ve önlemler makalesini inceleyebilirsiniz.

Casus Yazılımlar Neden Tehlikeli? 

Casus yazılımların neden en tehlikeli programlardan biri olduğunu anlamak için hangi sorunlara neden oldukları bilmek gerekiyor. Casus yazılımların sebep olduğu başlıca problemler şunlardır:

1. Verilerinizin Çalınmasına Neden Olurlar

Casus yazılımların verebileceği en önemli zarar, kişisel bilgilerinizi çalmaktır. Kredi kartı veya banka hesap bilgilerinizin kötü niyetli kişilerin eline geçmesi ile banka hesaplarınız boşaltılabilir ya da kredi kartınız limiti bitene kadar kullanılabilir. Ayrıca çalınan kimlik bilgileriniz ile adınıza hesap açılabilir, kredi çekilebilir veya bu bilgileriniz suç teşkil eden faaliyetlerde kullanılabilir. Sonuçta tüm bunlar size maddi ve manevi olarak ciddi zararlar verebilir.

2. Bilgisayarınıza Zarar Verirler

Casus yazılımlar, bilgisayarın kendisine de pek çok hasar verebiliyor. Bunu bilgisayarınızı yavaşlatarak, aşırı ısınmasına neden olarak, işlem gücünü ve internet hızını azaltarak ve işletim sisteminizin çok sık çökmesine neden olarak yapabiliyor. Ayrıca bilgisayarınızda yer alan güvenlik programlarını devre dışı bırakabiliyorlar.

3. İnternet Deneyiminizi Kötüleştirirler

Casus yazılımlar, arama motoru sonuçlarınızı değiştirebilir veya tarayıcınızda istenmeyen web sitelerini açmasına neden olabilirler. Bu durum da kötü amaçlı web sitelerine istemeden tıklamanıza ve bu şekilde kötü amaçlı yazılımların bilgisayarınıza bulaşmasına sebebiyet verebilir. Ayrıca tarayıcıdaki ana sayfa ayarlarının değişmesi ve sayfalarda sık sık pop-up reklamları görülmesi, kullanıcılar için çok can sıkıcı olabilir.

Casus Yazılımlara Karşı Nasıl Korunabilirsiniz? 

Casus yazılımları kontrol etmenin en iyi yolu, bilgisayarınıza bu programların bulaşmasını önlemektir. İlk olarak, güvenilir antivirüs programlarını tercih edebilirsiniz. Antivirüs programları hem güncel siber tehditlere karşı bilgisayarınızı koruyor hem de bilgisayarınızdaki mevcut casus yazılımları tespit ederek onlardan kurtulmanıza yardımcı oluyor.

Ancak, casus yazılımlara temizlemek için bir antivirüs programı seçerken dikkatli olmanız gerekiyor. Çünkü bu amaçla geliştirilen programların bazıları trajikomik bir şekilde casus yazılım barındırabiliyor. İşte kendiniz test ederek seçebileceğiniz güvenilir casus yazılım önleme (antivirüs) çözümleri. Casus yazılım kendini gizlemekte çok iyi olduğundan bunu kaldırmak yalnızca uygulamayı kaldırmak kadar kolay değildir. Casus yazılımlar masaüstü veya dizüstü bilgisayar, tablet, iPhone ya da Android akıllı telefon gibi her türlü cihaza yüklenebilir.

Kullanıcılar Casus Yazılımlara Karşı Neler Yapabilir?

Casus yazılımlara karşı geliştirilen programları kullanmanın yanında aşağıdaki tavsiyelere uyarak da önlem alabilirsiniz:

  • İşletim sisteminizi sürekli güncel tutun.
  • Açılır pencerelerde yer alan bağlantılara asla tıklamayın ve bu pencereleri “X” simgesine tıklayarak hemen kapatın.
  • Bilgisayarınıza sadece ihtiyaç duyduğunuz ve düzenli olarak kullandığınız programları yükleyin ve kullanmadığınız programları ise kaldırın.
  • Bilgisayarınızı kimseye ödünç vermeyin. Ödünç verdiyseniz cihazınızın başından ayrılmayın. Cihazınız size teslim edildikten sonra varsayılan ayarlarınızı kontrol edin.
  • E-posta veya sosyal medya üzerinden gelen şüpheli bağlantılara tıklamayın. Bir arkadaşınızdan veya tanıdığınızdan gelse bile ne olduğunu bilmediğiniz bir e-posta ekini veya dosyayı açmayın.
  • Ziyaret ettiğiniz siteler konusunda seçici olun, yalnızca bilinen ve güvenilen siteleri kullanın.
  • Kişisel bilgilerinizi talep eden e-postalara karşı dikkatli olun.
  • Güvenlik yazılımlarını yalnızca resmi web siteleri üzerinden veya güvenilir bir mağazadan edinin.
  • Bilgisayarınıza virüs bulaşmasından endişe ettiğiniz durumlarda antivirüs yazılımını kullanarak bir tarama gerçekleştirin.
  • Banka hesaplarınızı ve kredi kartı ekstrelerinizi düzenli olarak kontrol edin.

Akıllı Telefonlarınızı Nasıl Koruyabilirsiniz?

Casus yazılımlar, ayrıca akıllı telefonlar için de tehdit oluşturabiliyor. Aşağıdaki önlemleri alarak akıllı telefonunuzu casus yazılımlara karşı güvende tutabilirsiniz:

  • Üçüncü taraflara ait uygulama mağazaları casus yazılım barındırabiliyor. Bu nedenle resmi olmayan uygulama mağazalarını kullanmayın.
  • Resmi uygulama mağazalarında uygulama indirirken programı yapan firmanın adına dikkat edin ve yalnızca güvenilir firmaların uygulamalarını indirin.
  • İndirdiğiniz bazı uygulamaların kamera, mikrofon ve konum verilerinize erişmesi gerekmiyor. Bu nedenle uygulamaların erişim taleplerini gözden geçirin.
  • Bilgisayar korsanları genelde amaçlarına ulaşmak için metin içerisine bağlantılar (link) eklemeyi tercih ediyor. Bu sebeple kısa mesajlarda (SMS) yer alan bağlantılara kesinlikle tıklamayın.

uygulamalardan biri de dünyada yaygın olarak kullanılan WhatsApp. WhatsApp’taki casus yazılım riski yazımdan detaylara ulaşabilirsiniz.

Casus Yazılımlar Neden Hazırlanıyor?  

Casus yazılımları geliştirenler çoğunlukla bilgisayar korsanları olsa da istihbarat birimleri, koruyucu yazılım geliştiricileri, akademik çalışma yapanlar casus yazılım geliştirebiliyor. Bilgisayar korsanları tarafından casus yazılım geliştirilmesinin sebeplerini ise şöyle sıralayabiliriz:

  • Programlama konusunda yetenekli olan kişi veya grupların kendilerini kanıtlama isteği,
  • Banka veya kredi kartı bilgileri gibi önemli verileri ele geçirerek para kazanmak,
  • Bilişim sistemlerine zarar vererek kişilerin veya kurumların imajını zedelemek,
  • İnternet kullanıcılarının e-posta, telefon ve sosyal medya bilgilerini ele geçirerek bu bilgileri reklam, propaganda veya politika amacıyla kullanmak ya da başkalarına satmak,
  • Enerji, sağlık, sanayi ve ulaşım gibi kamu bilişim altyapılarına sızarak çeşitli zararlara neden olmak,
  • Düşman olarak nitelendirilen insanların, şirketlerin ya da ülkelerin bilişim sistemlerinden gizli bilgi ve belgeleri ele geçirmek.