Para Kazanma Eğitimleri Kurucusu
Mehmet Hamdi Bol
Para Kazanma Eğitimleri Kurucusu Mehmet Hamdi Bol Fintechtime okurları için yazdı, “Kripto Paraların Yumuşak Karnı”.
“Kripto paralar tarih oyunca kripto para borsalarından çektikleri kadar hiçbir şeyden çekmediler. Bu sebeple, en baştan beri ısrarla, prensip olarak hiçbir borsaya güvenilmemesi gerektiğini tekrarlıyorum…”
En baştan açık ve net söylemek gerekirse kripto paralar, en çok darbeyi, tarih boyunca borsalardan yedi. NASDAQ veya BİST gibi borsalardan değil, kendi borsalarından… Ne demek istiyorum? Hacklenen, kapanan, sahibi kaçan borsalardaki kayıp miktarı, diğer sorunlara göre çok daha büyük oldu.
Kripto para borsa sorunu dediğimizde hepimizin aklına Japon borsası Mt. Gox geliyor. Kısaca bilgi vermek gerekirse, zamanında, dünyanın en yaygın ve piyasaya hâkim borsası Mt. Gox, 2014 yılında hacklendiğini ve yüksek miktarda Bitcoin’in çalındığını kendisi açıkladı. Bunların bir kısmının izi sürüldü ama kullanıcıların çoğunun parası geri ödenmedi. Ülkemizde ise Thodex isimli yerli borsa 2021 yılında aniden hizmetlerini durdurdu. İlk önce bakım yapıldığı açıklansa da ertesi sabah Thodex CEO’su Fatih Faruk Özer’in yurtdışına kaçtığı öğrenildi. Thodex davası ve belirsizliği bu yazı teslim edildiğinde hala devam ediyordu. Kuşkusuz dünyada ve Türkiye’de benzer tatsız olaylarda yaşandı ama aklımıza ilk gelen bu iki örnek bile tehlikenin boyutlarını anlamak için yeterli. Kuşkusuz iyi hizmet veren, güvenliği ön planda tutan borsalar var ama ben 2014’den beri açık ve net olarak:
“Prensip olarak hiçbir kripto para borsasına güvenmeyin.” diyorum ve ne zaman bu cümleyi kullansam, insanlar panikleyip, bir tehlike, kötü bir beklenti veya haber olup olmadığını soruyor. Net açıklamak gerekirse bu bir öngörü veya içeriden bilgi değil, net bir prensip. Biz kendimizi ve paramızı sağlama alalım, sonrasına kötü bir deneyim yaşanırsa üzülmeyelim. Umarız hiç yaşanmaz ve kimse zarar görmez. Kaza olmasını istemediğimiz halde, araçlarımızı sigortalatırız. Yağmur yağma ihtimali olduğunda şemsiyemizi yanımıza alırız.
Söz konusu kripto paralar olunca iki sebeple rahat davrandığımızı düşünüyorum.
1-Tüm tehlikeleri bilmemiz. (Bu konuda yeterince eğitimli olmamamız.)
2-Yapısı gereği riskli bir piyasa olduğu için, risk iştahı yüksek bireyleri kendisine çekmesi.
2014’den günümüze kripto para borsalarından sayısı reklam, iş birliği teklifi aldığımı ve bunların hepsini kibarca geri çevirdiğimi yeri gelmişken söylemek istiyorum. Bu tekliflerden bazıları gerçekten çok cazip olsa da, borsalarla iş birliği yapmamak da benim prensibim.
Bu yazıyı okuyan çoğu kişi biliyordur ama yeri gelmişken yazmakta fayda görüyorum. Kripto para borsaları, bankalar gibi devlet güvencesinde değil. Bir şekilde borsa sorun ve/veya kayıp yaşarsa, batarsa paranız gider. Benzer bir sorun bankalarda yaşanırsa ki ülkemizde yaşandı, devlet bu garanti kapsamında, paranızı geri öder. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de kripto para borsaları konusunda birtakım çalışmalar yapılmakta. Bunun iki ayağı var. Vergi ve düzenleme. Bu sektördeki devasa kazançları hiçbir devlet vergisiz bırakmaz. Düzenleme tarafı çok kolay değil çünkü yeni bir teknoloji ve bizim ülkemizin yasa ve vergi düzenlemelerinin buna adapte olması çok kolay değil. Eğer düzenleme kısmı doğru yapılırsa, bizlerin yani kripto para borsalarını kullananların faydasına olacaktır. Düzenleme ağır ve karışık olursa hem biz hem de hizmet verenler kötü etkilenebilir. Vergi kısmında oran ve kolaylık çok önemli olacak…
İşim gereği tüm borsaları kullanıyor, deneyimliyorum. Ani fiyat hareketlerinde ve/veya dönemsel yoğunluklarda, yavaşlamayan, teklemeyen borsa yok. Yerli, yabancı, küçük, büyük, tüm kripto para borsalarında zaman zaman aksamalar yaşanabiliyor. Kimisinde az, kesiminde fazla… Böyle bir durumda çok kişinin yüreği ağzına geliyor. Sadece yaşattığı stres ve olumsuz hisler bile, yüz binlerce kişi tarafından yaşandığı için bence çok büyük bir maliyet…
Süreç içerisinde hiçbir merkezi bir yapı barındırmayan ve tamamıyla blok zinciri üzerinde çalışan yazılımların işleyişi yönettiği merkeziyetsiz finans, iyi bir başlangıç yaptı ama kullanım kolaylığı ve tabana yayılma anlamında daha çok yolu var.
O halde elimizde ne var? Kendimizi nasıl koruyacağız? Aslında çok basit. Donanım cüzden (hardware wallet) kullanmak bu tehlikeden korunmanın bilinen en güvenilir ve yaygın yolu. Ülkemizde birkaç marka ve bunların birkaç modeli satışta. Dilimizde tüy bittiği halde, en yakın arkadaş ve akrabalarımıza bile anlatamadığımız bu cihazlar, Thodex olayından sonra talep patlaması yaşadı. Otomobillerde yaşanan çip krizi, donanım cüzdan üretimini de vurdu. Bu sebeple stok ve fiyatta sorunlar yaşanıyor. Ürün ithal olduğu için döviz fiyatları da denklemin bir parçası… Basitçe özetlemek gerekirse bu cihazı dijital bir kasa olarak düşünmek mümkün. Kripto paralarımızın özel anahtarlarını, borsa ve internetten kopararak, çevrim dışı sakladığı için bilinen en güvenli yöntem. Kripto para borsaları, yüksek miktarlara da kripto paraları donanım cüzdanda saklıyor.
Eksi yönlerini sıralamak gerekirse:
1-Her kripto parayı desteklemiyorlar. Satın almak istediğini ürünün internet sitesine veya ürün açıklamasına bu anlamda bakabilirsiniz.
2-Şifrelerini bir şekilde kayıp ederseniz, içerisindeki miktar geri dönülemez şekilde kaybolur. Şifreler cihazı ilk açtığınız anda, ekranda beliriyor ve içerisinde çıkan şifre kağıdına yazmanız isteniyor. İngilizce kelimelerden oluşuyor. Cihaz aktif olmadan her kelimeyi doğru yazdığınızı kontrol ediyor.
3-Donanım cüzdanın maliyeti. Bence bir kez verildiği için bu bedele değer ama siz kendiniz değerlendirin. Bu yazıyı teslim ettiğimde, fiyatlar bin TL. ile iki bin beş yüz TL. arasındaydı.
Donanım cüzdanlara alternatif olarak paranızı çok sayıda borsaya bölebilirsiniz. Bir borsa batabilir, hacklenebilir ama aynı anda üç veya dört borsa sorun yaşamaz. Bu yöntemin dezavantajı çok sayıda borsa ile uğraşmak zorunda kalmak olacaktır.
Sonuç olarak kripto paraların bugüne kadar yumuşak karnının borsalar olduğunu ve bu durumun yakın gelecekte değişecek gibi görünmediğini hatırlatarak, sizleri, yatırımlarınızı güvenceye almaya davet ediyorum.
Biz, en kötüsünü bekleyelim, en iyisini umalım. Birikimlerimizi kaybetmemek, üzülmemek için…
