Hukuk ve Dijital Dönüşüm Danışmanları Av. Yunus Emre Berk ile Av. Oğuzhan Kundak, Fintechtime okurları için kaleme aldı, “2022’den Geride Kalanlar, 2023’ün Getirdikleri”.
“Aynı 2021 yılı gibi birçok açıdan zor ancak bir o kadar da geliştirici bir yıl olan 2022’ye veda edip yeni umutlarla ve güzel dileklerle başladığımız 2023’e ve değerli okuyucularımıza sevgi dolu koca bir merhaba! 2022 yılı ülkemiz başta olmak üzere tüm dünyada gündemin hızla değiştiği bir yıl oldu. Bu yıl hem ekonomi hem de hukuk alanında ülkemizin gündemi çok yoğun geçti. Bizler de yeni yılın ilk sayısında; 4 farklı konuya kısaca değinmek istedik. Hazırsanız başlayalım.”
Nedir Bu Finansal Okuryazarlık?
Herkesin derinden hissettiği gibi tüm dünya ve ülkemizde 2022 yılı ekonomik olarak diğer yıllardan biraz farklı ve yoğun bir gündemle geçti. Bu dönemde herkes ekonomik olarak zorlandı ve bu güzel ülkenin vatandaşları olarak SWAP, brüt rezerv, reel faiz, çekirdek enflasyon gibi birçok kavramı sıkça duyduk. Bir kısmını daha iyi anladık, bir kısmı ise hala kafada tam oturmamış durumda. Yeni kavramlar bir yana enflasyona bağlı olarak geçim sıkıntısının ise ülkenin 2022 yılında bir numaralı gündemi olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Ekonomik belirsizliklerle geçen yılın sonunda ise bu belirsizliklerin üstesinden gelenler finansal okuryazarlığa sahip olanlar oldu. Biz de her ne kadar finans uzmanı olmasak da farkındalığı yüksek ve gelişmeye açık hukukçular olarak 2022 yılını bitirip güzel umutlarla Cumhuriyetimizin 100. yılı olan 2023 yılına girerken önemi daha da artan finansal okuryazarlık kavramına ayrı bir başlık açmak istedik.
Finansal okuryazarlık nedir derseniz, finansal okuryazarlığın; kişilerin farklı finansal durumları ve ekonomik değişkenleri düşünerek doğru planlama yapabilecek, konjonktüre göre doğru pozisyon alabilecek ve doğru karar verebilecek seviyede donanım, bilgi ve beceriye sahip olmalarını tanımlayan, aslında soyut bir kavram olduğunu söyleyebiliriz. Bu kavramı daha basit ve anlaşılır bir şekilde ise “para ve/veya sahip olunan finansal varlıkları yönetme becerisi” olarak tanımlayabiliriz. Bilindiği üzere ekonomi, birçok saç ayağı üzerine kurulu ve hem dış hem de iç faktörlere bağlı olarak sürekli değişen bir olgu. Değişen ekonomik koşullara uyum sağlamak ve maddi değeri olan varlıkları doğru yönetmek ise finansal okuryazarlığa sahip olmaktan geçiyor.
Finansal okuryazarlığın olmazsa olmazlarının 3 ana konu üzerinde toplandığını söyleyebiliriz. Bunlardan ilki, iyi bir bütçe yönetimi. Gerçekten de aylık ve yıllık olarak gelir/gider dengesinin sağlanması kişinin ekonomik refahını sağlamasının ilk adımı. İkinci husus ise finansal piyasaların temel işleyişini bilmek ve takip edebilmek. Artık günümüzde birçok yatırım aracı var. Finansal piyasalar ise yatırım araçlarını doğrudan etkileyen dinamikler konumunda. Bu dinamiklerin işleyişi konusunda temel bilgilere sahip olmak ise finansal okuryazarlığın olmazsa olmazı olarak tanımlanıyor. Finansal okuryazarlıkta üçüncü husus ise makroekonomik göstergeler. Bilindiği üzere 1980 ve sonrasında tüm dünyada dünya piyasaları hızlı bir dönüşüm içerisine girdi ve piyasalar uluslararası bir boyut kazandı. Buna roket hızıyla gelişen teknoloji de eklenince artık tüm dünya piyasaları birbiri üzerinde etkiye sahip oldular. Hal böyle olunca makroekonomik göstergeler, -bu göstergelerin ekonomik etkileri de düşünüldüğünde- bireylerin varlıklarını yönetmesinde önemli bir yere sahip ve iyi bir finansal okuryazar olmak için bu göstergeleri yakından takip edebilmek gerekiyor. Sözün özü; geçtiğimiz yıl da deneyimlediğimiz üzere bütçe kontrolünü daha etkin bir şekilde yapabilmek, yaşam standardını koruyabilmek ve nihayet refah içerisinde bir emeklilik geçirmek iyi bir finansal okuryazar olmak gerekiyor. İyi bir finansal okuryazar olmak için ise zaman asla geç değil. İşin uzmanlarının hazırladığı ve internette kolayca ulaşılabilecek ücretsiz birçok eğitim var. Ancak bu sayıyı dikkatlice okumak ve konunun uzmanlarından finansal okuryazarlık hikayelerini dinlemek ise başlamak için en doğru ilk adım olacaktır.
2022’den 2023’e Hukuki Düzenlemeler
Bilindiği üzere uzun zamandır heyecanla beklenen ve önceden sektörle paylaşılan taslak ile ne kadar uyumlu olacağı da merak edilen yeni Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para İhracı ile Ödeme Hizmeti Sağlayıcıları Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) 2021 yılının sonunda Resmi Gazete’de yayınlayarak yürürlüğe girmiş, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası(“TCMB”), finansal teknoloji sektörüne uyum için 2022 yılı sonunu işaret etmişti. Ancak TCMB, 2022 yılının Kasım ayında sektörden gelen talepler doğrultusunda ilgili Yönetmeliğin bazı maddelerinin yürürlüğünü erteledi. Böylece finansal teknoloji şirketlerine bazı maddeler bakımından uyum için biraz daha süre vermiş oldu ve verilen bu ek uyum süresi sektöre ilaç gibi geldi.
2022 yılının bir başka önemli değişikliği 7 Temmuz 2022 tarihinde Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da oldu. Kanun değişikliği ile yeni tanımlar kanunda yerini aldı ve elektronik ticaret şirketlerine çok sayıda yükümlülük getirildi. Özellikle bazı oyuncular için zorunlu hale getirilen elektronik ticaret lisansı ve reklam/satış destek harcamalarına getirilen ciro sınırlamaları hem sektörde hem de hukuk camiasında oldukça ses getirdi ve tabi tartışma da yarattı. Yapılan değişikliklerin yürürlük tarihlerinin ertelenmemesi durumunda elektronik ticaret şirketlerinin çalışmalarını doğrudan etkileyen düzenlemelerin 2023 yılının başında yürürlüğe girmesi söz konusu.
Yine “önce bindir sonra indir” yaklaşımlarının hedeflendiği; “İndirimli Satışlara Dair Düzenlemeleri” içeren bazı değişiklikler Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği”’nde yapılarak, indirimin ne ve nasıl olacağı detaylarıyla tanımlandı. Buna ilaveten 18 Şubat 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “Fiyat Etiketi Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Yönelik Yönetmelik” ile de bu sahte indirimlere karşı tüketicileri korumak amacıyla Fiyat Etiket Yönetmeliği’nde birtakım değişiklikler yapıldı. Buna göre indirimli satışa konu edilen mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespitinde indirimin uygulandığı tarihten önceki otuz gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınması zorunlu hale getirildi. Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun başta olmak üzere bu değişikliklerin elektronik ticarette sektör oyuncularını ne kadar etkiyeceği ve stratejilerinin ne yönde olacağını merak ediyor, yazımızda hukuki açıklamalarla değerli okuyucularımızı sıkmamak adına daha fazla detay vermeden 2023 yılında elektronik ticaretin ülkemizdeki alacağı yeni hali merakla beklediğimizi belirterek yeni düzenlemelerle ilgili yorumlarımızı sonraki sayılara erteliyoruz.
2022 yılında insurtech ekosistemine etki edebilecek bir mevzuat da Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (“SEDDK”)’dan geldi. SEEDK kasım ayı içerisinde Sigortacılık Verilerinin Toplanması, Saklanması ve Paylaşılmasına Dair Yönetmelik’i yayımlayarak sigortacılık verisine hukuki bir tanım kazandırdı. İlgili yönetmelikte sigortacılık verisi kavramının dışında sigorta puanı kavramı dikkatleri üzerine çekiyor. 2023 yılında ise SEDDK’dan gelecek yeni mevzuat düzenlemeleri ile sigortacılık verisi ve sigorta puanı kavramlarını çok duyacağız gibi gözüküyor.
2023’de Finansal Teknoloji Ekosistemini Neler Bekliyor?
Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde finansal teknoloji, pazaryeri ve ödeme hizmetleri alanında danışmanlık hizmeti veren şirket; Flagship Advisory Partners, “Infographic: Breakdown of the European Fintech Landscape, 2022” başlıklı bir çalışmaya imza attı. Şirketin yaptığı araştırmaya göre Ekim 2022 itibarıyla Avrupa genelinde 3 bin 300’den fazla aktif finansal teknoloji şirketi bulunuyor. ABD’de ise bu sayı 4 bini geçiyor. Ülkemiz bu çalışmaya dahil edilmezken bizim de nicelik olarak olmasa da nitelik yönünden Avrupa ve ABD’den çok geride olmadığımızı biz söylemiş olalım. Bilindiği üzere fintech ekosistemi; TCMB’nin 2022 yılında verdiği yeni izin ve lisanslarla oldukça hızlı bir ilerleme kaydetti. Özellikle 2022 yılı içerisinde izin ve lisans verilen ödeme hizmeti kuruluşu ve elektronik para kuruluşu sayısında hatırı sayılır bir artış oldu. Fintechtime’da Aralık ayı başında yer alan habere göre, StartupCentrum verileri 2022’nin ilk yarısında Türkiye’de finans alanında çalışan 20 girişimin yatırım aldığını gösterdi. Buna ek olarak yeni Yönetmelik kapsamında taze lisans alan dijital bankaları ve sektör oyuncusu sayısındaki artışı da dikkate aldığımızda 2022 yılının fintech alanında en hareketli yıllardan biri olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu hareketliliğe halk arasında fintech şirketlerinin bilinirliklerinin artması da eklenince finansal teknoloji sektörü diğer yıllara nazaran büyük bir ilerleme kaydetti. 2022 yılında fintech alanında ülkemizde yaşanan tüm bu olumlu gelişmeleri üst üste koyup topladığımızda tüm bu gelişmelerin aslında yeni bir başlangıcının ilk adımları olduğunu rahatlıkla görebiliriz. Her geçen gün gelişen teknolojinin de katkısıyla artık bireyler sıradanın yerine farklıyı ve kendine özel olanı arıyor. Artan bireyselleşme trendiyle artık bireyler kendilerine özel çözümler üreten, çevik ve farklı bir finansal partner arayışında. Bu noktada da fintech şirketleri genç, dinamik ve teknolojik altyapılarıyla bireylerin aradığı tüm bu şeyleri onlara sunabilecek imkana sahip. Yeni yıla girerken 2022 yılının fintech ekosistemi için bir fragman olduğunu, asıl filmlerin 2023 ve 2024’de vizyona gireceğini rahatlıkla söyleyebiliriz.
Şimdi Sırada Açık Bankacılık Var
Sıkı takipçilerimiz hatırlayacaktır 2022 yılının ilk sayısında açık bankacılığı ele almış ve bu konudaki ülkemizdeki gelişmeler dikkate alındığında yeni yılda açık bankacılık konusunda ufkumuz açık demiştik. Açık bankacılık konusunda yapılan çalışmaları yıl boyunca duysak da değerlendirme yapmadan resmi açıklamayı bekledik ve nihayet 2022 yılının son ayında açık bankacılık konusunda beklenen haber TCMB’den geldi. TCMB, 1 Aralık 2022’de yaptığı açıklamayla, liralaşma stratejisinin dijital ekonomi yol haritasının önemli bir bileşeni olan ödemeler alanı Açık Bankacılık hizmetlerini kullanıma açıldığını duyurdu. Böylece öncelikle gerekli altyapıyı sağlayan altı banka, Bankalararası Kart Merkezi (BKM) tarafından geliştirilen ve taraflara standart Açık Bankacılık işlemleri sunulmasını sağlayan “Açık Bankacılık Geçidi” (GEÇİT) altyapısı üzerinden hizmet vermeye başlayacak. Açık bankacılık sisteminin resmi olarak sahneye çıkması ve yaygınlaşmasının ise fintech ekosistemine etkilerini ise şimdiden kestirmek zor olsa da sektörü hareketlendireceği kesin. Güzel, mutlu ve finansal farkındalığı yüksek bir yıl dileriz.
