Strateji ve İş Geliştirme Kıdemli Yöneticisi Ece Başak Gerçek, Fintechtime Ağustos sayısı için yazdı “Süper uygulamalar neyi süper yapıyor?”.
FIS / Worldpay from FIS Global Ödemeler 2023 raporuna göre, 2022 yılının global olarak en yaygın kullanılan ödeme metodu dijital cüzdan ve süper uygulamalar ile yapılan ödemeler oldu. Süper uygulamaların hangi problemi nasıl çözdüğünü ve iş modellerinde nasıl farklılaştıklarını, Asya’dan yükselişe geçen WeChat süper uygulamasının analizinde sizler için özetledim.
Mobil ödemeler kavramı esasen 2000’lerin başında ilk örnekleriyle hayatımıza girdi ve son yirmi senede sırasıyla Paypal ve Google, Apple, Amazon, Facebook gibi Amerika merkezli büyük teknoloji şirketlerinin geliştirdikleri mobil ödeme çözümleriyle genişledi. Aynı dönemde finansal hizmetleri Amerika pazarına kıyasla çok daha az gelişmiş olan Uzak Doğu pazarında mobil ödemelerin yayılımı ise süper uygulamalar sayesinde yükselişe geçti.
2021 yıl sonu verilerine bakıldığında Çin’in nüfusunun mobil internete erişimi 73% seviyesindeyken, süper uygulamalar, nüfusun 64%’ünün ödemelerini mobil telefonlar üzerinden gerçekleştirebilmesini sağladı. Ülkelerin finansal hizmetlerinin gelişiminde ekonomik ve kültürel koşulların etkisini de göz önünde bulundurduğumuzda; düşük gelir seviyesindeki kişilerin uygun maliyetli düşük model akıllı telefonlara erişimleri, internet bant genişliği, bu akıllı telefonların hafıza kapasitelerinin düşük olması gibi etkenler, bu kullanıcıların günlük hayatlarında ihtiyaç duyacakları bir çok uygulamaya bu telefonlar üzerinden erişimde yaşadıkları problemleri, tek bir uygulama içerisinden birçok farklı fonksiyona erişime imkan veren “süper uygulamalar” ile çözdü.
Güncel olarak Çin’deki mobil ödemelerin 90%’ı, Ant Financial ve Tencent Holdings şirketlerinin Alipay ve WeChat Pay süper uygulamaları üzerinden gerçekleşiyor. Alipay ve WeChat Pay, ödeme ve para transferi özellikleriyle bir dijital cüzdanın ötesinde finansal hizmetlerin yanı sıra; arama, sosyal platform, haber okuma, mesajlaşma, video izleme, oyun oynama, yemek siparişi, fiziki alışverişler, elektronik ticaret, kitap okuma, bir bilgi aratma, indirim kuponlarını arkadaşlarla paylaşma, canlı defileleri izleme, müzede sergi eserleriyle ilgili bilgileri dinleme, sigorta başvuruları, online sağlık randevu ve görüşmeleri vb. çok zengin yelpazede birçok farklı özelliği sunuyor. Bu şekliyle bu süper uygulamaları, Çin’in “mobil internet tarayıcısı” olarak ifade edebilmek mümkün.
Bugün bir elektronik para dijital cüzdan uygulaması özellik kümesini ele aldığımızda; dijital kimlik doğrulama ile uygulamaya kayıt özelliğinden başlayarak, dijital ön ödemeli kart oluşturma, cüzdan kullanıcıları ekosistemi içerisinde para gönderimi, EFT / Havale / FAST üzerinden para transferi, faturalar ve abonelik ödemeleri, top-up ödemeleri, karekod ile perakende alışveriş ödemeleri, 3. Parti entegrasyonları ile e-ticaret platformlarında dijital cüzdan ile ödeme, ödeme bölüşme ve nakit iade gibi bir çok ödemeye değen fonksiyonu tek bir uygulama içerisinde görebiliyoruz. Diğer yandan süper uygulamalar, kullanıcı deneyimleri ve 3.parti hizmetlerin iş modelleri seviyesinde dijital cüzdanlardan ayrışıyor ve her bir kullanıcıya kişiselleştirilmiş bir uygulama deneyimi yaratıyor.
Bugün globalde 1.3 milyar adet aylık aktif kullanıcısı bulunan WeChat Pay, kullanıcılarına milyonlarca farklı fonksiyonu, ekosistem iş modeli sayesinde sunuyor. Hesap oluşturma, müşteri bilgileri, kimlik doğrulama ve ödeme akışının WeChat Pay tarafından gerçekleştirildiği bir yapıda, WeChat “Mini Uygulamalar” (MP) ekosistemi tamamen müşteri ihtiyacı ve alışveriş deneyimine odaklanıyor. 3. Partiler, dijital müşteri edinimi operasyonu yapmadan ve ödeme hizmetleri için farklı entegrasyonlara gerek duymadan, müşteri bilgilerine WeChat üzerinden anlık olarak erişerek dijital hizmetlerini WeChat platformu üzerinden satabiliyorlar.
WeChat platformunda yer alan 4 milyondan fazla mini uygulamanın tek bir amacı var: tek bir spesifik ihtiyaca en basit şekilde cevap vermek. Bu şekilde 3. Parti bir mini uygulama, dijital cüzdan uygulamalarında yer alan birçok fonksiyonu sunmak yerine, alışveriş etrafında şekillenen tek bir ihtiyacı çözüyor. Örneğin, WeChat platformunda yer alan bir restoran markası, yakındaki restoran şubelerini listeleme ve sipariş verme özellikli fonksiyonuyla, sadece online yemek siparişi ihtiyacını çözüyor. Online yemek siparişi akışındaki ödeme ve faturalandırma akışlarını ise WeChat Pay gerçekleştiriyor. Mini uygulamalar, deneyimleri çeşitlendirme noktasında, “sub mini program” özellikleri ekliyorlar. Örneğin, etiket üzerinden karekod okutma özelliği ile mağaza içerisinde kasaya yönlenmeden alışverişi WeChat Pay içerisinde tamamlama deneyimi sunan bir perakende markasının mini uygulaması, kullanıcının sepet oluşturma ve kasasız alışveriş deneyimi spesifik ihtiyacını çözerken, ödeme işleminde perakende markasının sadakat kartının kullanılması ya da sadakat kartındaki puan ile ödeme yapılması gibi ilişkili alt özellik setlerini “sub mini program” fonksiyonları üzerinden müşterinin isteğine bağlı olarak sunabiliyorlar.
4 milyon adetten fazla spesifik özellik, tek bir uygulama içerisinde nasıl yer alıyor sorusunun cevabı; mini programların aynı internet tarayıcılarda olduğu gibi WeChat platformunda öne çıkmak için SEO kullanmalarından geçiyor. Mini programlar, reklamlarını platformda yayınladıklarında ve üst sıralarda listelendikleri zaman, bir müşteri adayı bu reklama tıkladığında ya da fiziki alışverişlerde ilgili reklam üzerindeki karekod okutulduğunda, bu mini program aktifleşiyor ve ilgili spesifik deneyimi sunmaya hazır hale geliyor.
WeChat’in 3. parti uygulama ekosistemi ile kurduğu iş modeline baktığımızda, merkezinde reklam ücretleri yer alıyor. Marka ve işletmeler, platformda öne çıkmak ve daha çok kullanıcıya erişmek için, WeChat’e reklam ücreti ödüyorlar. Diğer yandan WeChat, sisteme giren markalara detaylı analitik servisleri sunarak, markaların bu veriler ekseninde eş zamanlı reklam ve pazarlama stratejilerini oluşturmalarını sağlıyor.
Ayrıca WeChat, karekod okuma, kullanıcının fiziki dükkanda wifi bağlantı erişimi, elektronik fatura, vergilendirilmeyen ödemeler vb. özellik setlerini, 3.parti mini programlara API bazlı olarak paylaşıyor.
Teknoloji altyapısı açısından incelersek, WeChat MP frameworkü, uygulama geliştiricilerin uygulamaları fonksiyon bazlı parçalayabilmelerine imkan vererek, çok kolay ve çok hızlı uygulama yazılabilmesini sağlıyor. Uygulama geliştiriciler, MP framework üzerinde, iOS ve Android işletim sistemleri için ayrı ayrı uygulama yazmalarına gerek kalmadan; geleneksel uygulama geliştirmeye kıyasla çok daha düşük maliyetli ve hızlı şekilde çözümlerini platform üzerinden müşterilerine sunabilir hale geliyorlar. Tek bir uygulama parçası yazarak, içinde WeChat yüklü tüm iOS ve Android işletim sistemli telefon kullanıcılarına erişebiliyorlar. Diğer yandan, Tencent sunucuları 3.parti uygulamaların en güncel uygulamalarına erişim sağlayarak, uygulama versiyon yönetimi ve versiyon güncelleme operasyonlarını da ortadan kaldırıyor.
Bugün bakıldığında, Asya’daki e-ticaret platformlarının 95%’inin WeChat mini programı var. Markalar, Instagram Business hesapları gibi offical accounts açarak ya da WeChat içerisinde açılan web tarayıcısı formatında müşterilerine erişebiliyorlar. Markaların ve işletmelerin yanı sıra kurumsal firmalar da CRM uygulamaları, çalışanlar için uygulamalar, saha satış ekipleri için uygulamalar gibi bir çok uygulama özelliklerini, çalışanları ve müşterilerine WeChat üzerinden sunabiliyorlar.
3.parti ekosisteminde en çok kullanılan mini programlar arasında ise, e-ticaret, sağlık, finans, seyahat, e-devlet uygulamaları, yemek siparişi, perakende alışveriş, ulaşım odaklı günlük uygulamalar öne çıkıyor.
