Crypto Index Series’in Kurucu Ortağı ve CEO’su Dr. Gökçe Phillips ile Fintechtime Eylül sayısı için özel bir röportaj gerçekleştirdik.

Kurumlara Yönelik Dijital Varlık Fiyat Verisi, İşlem Verisi ve Yapay Zeka Tabanlı Portföy Analitiği Çözümleri ile Dijital Varlık Endeksi Oluşturma Hizmeti Sunan Crypto Index Series’in Kurucu Ortağı ve CEO’su Dr. Gökçe Phillips ile bir araya gelerek sorularımızı ilettik.

 

Crypto Index Series ile okurlarımızı yakınlaştırabilir misiniz? Neden kripto ekosistemini seçtiniz?

Crypto Index Series, özellikle finans kurumlarının ve fintech şirketlerinin kripto varlık hizmetleri sunmaları için gerekli veri ve analitik alt yapısını sunan İngiltere merkezli bir Fintech şirketi.

Bildiğiniz gibi veri bilimi özellikle son on yılda teknolojik birçok çözümün ortasında yer alıyor. Finans Kurumları için verinin doğruluğu, güvenilirliği ve istenilen zamanda, istenilen formatta ulaşımı büyük önem taşıyor. Bu öğelerden birinin eksikliği o veriyi, yatırım amaçlı karar vermek için, kullanılamaz hale getiriyor.

Bu bağlamda 2009 sonrası hızlı bir şekilde büyümesine şahit olduğumuz Dijital Varlıklar da günümüzde alternatif yatırım aracı olarak kullanılmaya başlandı. Tıpkı geleneksel piyasalarda olduğu gibi, bu varlıkların da yatırım amaçlı kullanılabilmesi için de veri toplama, normalize etme, veriden anlamlı endikatörler çıkarma, endeksler yaratma ve analiz edebilme gibi süreçler çok kritik. Biz işte, kurumların tam bu konudaki ihtiyaçlarına karşılık veren ürün ve hizmetler sunuyoruz.

Hatta, iddialı bir şekilde, Türkiye’de bu alanda ürün ve hizmet sunan başka bir firma olmadığını belirtmek isterim. İddialıyız, çünkü hem yaptığımız işin karmaşıklığını, emek, bilgi ve fintech alanında uzmanlık istediğini biliyoruz, hem de ekosistemimizi yakından takip ediyoruz.

 

Peki hangi fikirle yola çıktınız, hangi aşamalardan geçtiniz? Hikayenizi de dinlemek isterim.

Hikayemiz şöyle:

CTO’muz Richard Phillips ve ben, eski adıyla Reuters (yeni adıyla Londra Borsası altında hizmet veren Refinitiv) şirketinde uzun yıllar çalıştık. CTO’muz Rich Phillips, Londra, Tiverton, Cenevre ve Dubai ofislerinde, ben Cenevre, Londra ve Dubai ofislerinde çalıştım. Burada fintech ürünleri ve veri modellemelerini tecrübe etme şansımız oldu. Hatta, birgün meraktan oturup saydığımızda 24 farklı Reuters Fintech ürününde çalışmış olduğumuzu farkettik.

2017 yılında bir akrabamın evini satıp kripto paralara yatırmasıyla ilgimiz başladı diyebilirim. Önce Dijital varlıklara küçük yatırımlar yaparken, sonra daha derin araştırmalar yapmaya başladık. Az önce bahsettiğim veri ve analitik ile ilgili kritik süreçleri, tecrübelerimizin ışığında Crypto Index Series markası altında ürünlere dönüştürmek istedik. Hikayemiz bu şekilde başladı.

2018 Şubat ayında, Valencia Blockchain Hackathon’un düzenlenmesinde rol aldık. Aynı yılın Haziran ayında İsviçre’de Crypto Valley Konferansına katıldık ve Kasım 2018’de Türkiye’de ilk Blockchain konferanslarından birini de Bilgi Teknolojileri Kurumu (BTK) ile işbirliği halinde Blockchain Turkey Summit adı altında biz düzenledik. O anlamda, Türkiye’de bu alanda faaliyet gösteren ilk şirketlerden biri olduğumuzu söyleyebilirim.

İngiltere merkezli şirketimizin an itibariyle bir de Türkiye’de ODTÜ Teknokent çatısı altında faaliyet gösteren bir şubesi bulunmaktadır. ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği’nden mezun olmuş biri olarak şimdiye kadar onlarca aynı bölümü okuyan ya da bölümden başarıyla mezun olmuş arkadaşıma istihdam sağlayabilmiş olmaktan büyük gurur duyuyorum.

 

Ne tip kurumları hedefliyorsunuz? Ürünlerinizle bu kurumlar için nasıl bir problemi çözüyorsunuz?

Finansal kurumlar dahilinde bankalar, portföy şirketleri, varlık yöneticileri gibi son dönemde TradFi olarak adlandırılan geleneksel finansal kurumlar hedef kitlemiz arasında. Bunun yanında kripto varlık saklayıcıları (custodian), oracle firmaları gibi kripto-özelinde hizmet veren (crypto-native)  firmalar ve finansal teknoloji (Fintech) firmaları, ürün ve hizmetlerimizi sunduğumuz firmalar olarak söyleyebiliriz.

Bu firmalar için temelde 3 ana problemi çözüyoruz:

  • Fırsat Kaybı : Dijital Varlıkların birçok ülkede finansal yatırım aracı olarak kabul edilmeye başlamasıyla birlikte kurumlar da kullanıcılarına dijital varlık saklama, alım-satım, analiz etme, portföy yönetme, kripto fon vb birçok yeni ürün ve hizmet kanalları oluşturma fırsatı ile karşı karşıya geldi. Bu anlamda kurumlar, bütün bu ürün ve hizmetleri kendi bünyelerinde yapmayı tercih edebilirler, ancak bu büyük kurumlar için dahi  yepyeni bir teknoloji ile ilgili takım kurma, yetiştirme ve proje geliştirme alanlarında zaman ve maliyet demek. Hatta daha da kötüsü rakiplerinin hızlı bir şekilde hareket etmesi ile fırsat, para ve pay kaybı demek. Biz ürünlerimiz ile kurumların dijital varlık alanında çıkaracakları ürünlerinin veri ve analitik alt yapısını sağlıyoruz. Bu şekilde bu alanda çevik bir şekilde yol almalarını sağlıyor, fikirden ürüne olan süreci hızlandırıyoruz.
  • Çoklu Entegrasyon: Biz her ne kadar veri ve analitik altyapısı sunuyoruz diyerek yaptığımız işi kısa ve öz olarak anlatsak da aslında işimiz dahilinde birçok farklı veri setini toplamak, normalize etmek, standard bir modele sokmak, anlamlı endeksler ve endikatörler oluşturmak ve bunu birbiriyle uyumlu bir şekilde müşteriye ulaştırmak için oldukça çaba sarfettik. Normal şartlarda kurumlar, fiyat verisini bir servis sağlayıcıdan, işlem yaptıkları cüzdanlardan toplanacak işlem verisini başka bir servis sağlayıcıdan, portföy analitiği çözümlerini farklı bir servis sağlayıcıdan ve endeks oluşturma hizmetini de bambaşka bir servis sağlayıcıdan almak zorunda kalıp, her servis sağlayı için ayrı ayrı entegrasyon eforu harcamak zorunda kalıyorlar. Hatta bu servis sağlayıcılardan gelen veri modelleri birbiriyle uyumlu olmadığı için içerideki yazılım eforu bir kabusa dönüşebiliyor. Bütün bu hizmetlerin tek çatı altında toplanması kurumlar için hem entegrasyon eforunu minimuma indiriyor hem de farklı farklı birçok servis sağlayıcı yönetimi yerine tek bir firma ile konuşulduğundan alınan hizmet de çok daha kaliteli hale geliyor.
  • Son kullanıcı odaklı ölçeklendirilemeyen çözümler : Dijital varlık piyasası ilk olarak son kullanıcılar ile büyüdü ve ancak 2020’nin ikinci yarısından sonra kurumsal yatırımcının girişini gözlemledik. Bu anlamda piyasaya çıkan ürünler de daha ziyade son kullanıcıya yönelik oldu. Kripto borsalar, son kullanıcının yatırım yapması için yeterli oldu, ancak bu borsalar yüksek montanlı yatırım yapmak isteyen yatırımcı için hem veri analizinde hem yatırım yaparken hem de portföy yönetiminde ihtiyacı karşılayamadı. Biz ürünlerimizde, başından itibaren kurumları merkeze koyduğumuz için ürünlerimizin kurumsal-kalitede (institutional-grade), ölçeklendirilebilir ve istenen analiz derinliğini sağlayabilmesine özen gösteriyoruz. Dolayısıyla 20 müşterisi olan bir Portföy şirketi de, yatırımcılarının parasını yüzlerce farklı kripto cüzdanda tutan bir fon şirketi de, yüzbinlerce müşterisi olan bir banka da ürünlerimizi kullanabilir.

 

 

Ürünlerinizi biraz daha yakından tanıyabilir miyiz?

Hepsi veri ve analitik odaklı 3 temel ürünümüz var:

  • Dijital Varlık Fiyat ve Fiyat Endeks Verisi (CIS Data API): Bu ürünümüzde 30’un üzerinde kripto borsadan fiyat verilerini topluyor, normalize ediyoruz. Bu fiyat bilgilerini bu şekilde verdiğimiz gibi, aynı zamanda her kripto para için fiyat endeks verilerini de kendimiz hesaplıyor ve 2000’ün üzerinde paranın anlık piyasa fiyatını sunuyoruz. Hem anlık veri konusunda hem de geriye dönük veri sunma konusunda iddialıyız. İlk 2000’deki kripto paraların doğumundan itibaren olan bütün veriler ürünümüzde mevcut. İsviçre’deki bir müşterimiz için yaptığımız testlerde bir borsanın verisini kendi API kanalından almaktan dahi daha hızlı ilettiğimizi ispatladık. Bu da CTO’muz Richard Phillips’in borsaların server’larına yakın veri mimarisi kurmaktaki becerisinden kaynaklı diyebilirim.

Hatta veri konusunda geleneksel dünyanın devlerinden olarak kabul edilen Refinitiv (eski adıyla Reuters) için de kripto veri sağlayıcılarından biriyiz. Kurumlar, bizim sağladığımız ilk 100’deki kripto para bilgisine CISA koduyla Refinitiv ürünü Eikon üzerinden de ulaşabiliyorlar. Yakın zamanda, Almanya’daki bankalara da bir yerel veri sağlayıcısı üzerinden hizmet veriyor olacağız.

Bu ürün, hem anlık veri sunarken, hem tarihsel veri ile hesaplamalar yaparken, hem de türev ürünlerin ‘settlement’ süreçlerinde gerekli veri setini kurumlara sağlıyor.

  • Toplu Cüzdan ve İşlem Bilgileri (CIS TRAC API): Bu ürünümüz Almanya’nın lisanslı kripto varlık saklayıcılarından (custodian) biri ile yaptığımız çalışma sonrasında ortaya çıktı. Firma, kurumsal müşterilerinin varlıklarını aylık raporlarken farklı farklı yüzlerce cüzdandan işlem verisini çekip, raporlama işini elle yapmaktaydı. Hatta raporlama işi için bir çalışan işe almıştı. Bu ürünümüz, blokzincir ve merkezi borsalardaki cüzdanlardan işlem bilgilerini istenilen zamanda otomatik çekme, birleştirme ve raporlama işinde inanılmaz bir otomasyon sağlıyor ve hata yapma oranını sıfıra indiriyor. TRAC API, Kripto varlık saklayıcıları dışında Kripto Fon’lar için de cüzdan yönetimini kolaylaştıran bir ürün oldu. Hatta şirketimizin yatırımcılarından Alman Kripto Fon firması CoinIX’in de kendi kripto fonunu yönetirken bizim ürünümüzü kullandığını söyleyebilirim.
  • Portföy Yönetimi (Portfolio Analytics API & White-Label Views): Bu ürünümüz derin portföy analizi yapmak isteyen, ya da istedikleri düzeyde bu hizmeti müşterilerine sunmak isteyen kurumlar için geliştirildi. Firmalar, ürünü kendilerine göre tasarlayabiliyorlar: alım-satımı yapılan kripto paralar, müşteriler, çalışanlar, hesaplar ve portföyler gibi birçok parametre tanımlanabiliyor. Direk kurumların kendi platformlarına API kanalıyla bağlanılabildiği gibi, kurumlar bizim sunduğumuz arka paneller ve müşteri ekranlarını da kendi logolarıyla çalışanları ve müşterilerine sunmayı tercih edebilirler.

Portföy Yönetimi ürünümüz, geçmişe yönelik performans, kar/zarar, Sharpe Ratio hesaplanması gibi birçok analitik bilgi sunuyor olmakla birlikte kapsamı geleceğe yönelik portföy ve fiyat tahminlerini de içerecek şekilde genişletilecek. Bu şekilde kapsamımızı WealthTech dediğimiz alana doğru da genişletiyoruz.

 

Ürünlerinizin yanında bir de Endeks Hizmetiniz var. Bu hizmetten kimler ne amaçla faydalanmak ister acaba?

Endeksler, finansal dünyada çeşitli amaçlar için kullanılıyor. Öncelikle S&P500, altın endeksi gibi endikatör olarak kullanılan endeksler var. Bu şekilde kişiler portföylerine bir başka varlık ya da varlık sepeti ile karşılaştırabiliyorlar. Diğer bir kullanım alanı, fonlarda referans (underlying) olarak. Örneğin bir kripto fon, birden fazla kripto para içeren bir kripto endeksi referans alabilir. Bu durumda, o endeksteki kripto paraların değerinin artması demek, endeksin yukarı yönlü hareket etmesi ve fonun büyüklüğünün artması demektir.

Üçüncü bir senaryo da son kullanıcıya endekslere bağlı sepetler sunan fintech ürünlerdir. Bu senaryoda, kişiler fona para yatırmak yerine, belirli kripto sepetlerden birini seçer, yatırdığı para o sepetin endeksinin belirlediği yüzdeler oranında kripto para almak için kullanılır.

Yukarıda verilen senaryoların hepsinde fon yöneticisi, fintech firma ya da finansal analiz firması, ilgili endekslerin üçüncü bir şirket tarafından oluşturulması, hesaplanması ve belli aralıklarla düzenlenmesini (rebalance edilmesini) ister. İşte biz bu end-to-end endeks hizmetini sunuyoruz.

Kurumlar, oluşturmak istedikleri endekslerle ilgili bütün ayrıntıları, bizimde dahil olduğumuz bir süreç ile metodoloji dokümanı haline getiriyor. Bu dokümanı baz alarak ve kendi veri API’mizi (CIS Digital Asset Data API) kullanarak endeksler oluşturuyor, bu endeksleri takip edip, belli aralıklarla ve olağanüstü hallerde rebalance ediyoruz.

CIS Top 10 Crypto Index, CIS Top 25 Exc BTC Index, CIS Top 50 Finance Crypto Index gibi kendi çıkardığımız 8 adet endeksimiz mevcut.

Avrupa’da, tekil ya da bu şekilde sepet endeksler, (Exchange-Traded Product) ETP dediğimiz haliyle borsalarda alım satımı yapılabilen ürünler için de referans sağlıyor. Türkiye’de de, mevzuatın izin vermesi ile birlikte, yerel pazara açılacak endekslerin artacağını öngörüyoruz.

 

 

Türkiye’de ve Dünyada kurumların kripto para ekosisteminde nasıl rol aldığını düşünüyorsunuz?

Ülkemizde hali hazırda Kripto para sadece (retail) son kullanıcının erişiminin olduğu bir sektör olarak gözüküyor. Henüz kurumsal düzeyde kripto varlık saklanması, portföy yönetimi, alım-satım tavsiyesi verilmesi, kripto varlığa dayalı fon kurulması ya da ilgili yatırımcıya hitap eden (Exchange-Traded Product) ETP’ler mevcut değil. İlk defa Ağustos ayında, büyük bir bankanın, bir kripto varlık cüzdan üzerinde çalıştığına dair halka açık haberler yayınlandı, ancak son kullanıcıya sunulması mevzuatın çıkmasıyla mümkün olabilecek.

Kripto para piyasalarında görülen hızlı iniş ve çıkışlar, bazı kripto paraların iş modellerinin kötüye kullanılması sebebiyle değerlerinin sıfırlanması ve kripto borsaların batması sebebiyle sektörün ilerlemesinde zorluklar yaşandığı aşikar. Ancak bütün bu negatif durumlara rağmen, özellikle 2020 sonrasında kurumsal paydaşların kripto para piyasalarına girişlerinde hızlanma olduğunu görüyoruz. 2020 Ekim ayında PayPal’ın kripto paralar ile ödemeye izin vermesi ile başlayan ivme (ki biliyorsunuz yakın zamanda PayPal kendi para birimini duyurdu), Grayscale gibi birçok varlık yöneticisi ve hatta emeklilik fonlarının burada varlık göstermesiyle devam etti. Dünyanın en büyük bankalarından JP Morgan, BBVA, Barclays, Goldman Sachs gibi birçok firma bu alanda hem in-house departmanlar kurdu, hem de girişim yatırımları yaptı. En son PwC Raporuna göre, Kripto fonlar altında yönetilen para miktarı 80 milyar doları geçmiş durumda.

 

Kurumların bu alandaki ilerlemelerinin mevzuat ile nasıl bir ilgisi var acaba? Yakın Coğrafyamızda Mevzuat Yapıcı tarafında nasıl gelişmeler oldu? Bu gelişmeler Türkiye’yi nasıl etkileyebilir?

Son dönemde oldukça hızlı şekilde ilerleyen bir gelişmeler zincirine şahitlik ettik.

AB Parlamentosunda 24 Nisan 2023 tarihinde kabul gören ve Aralık 2024 itibariyle işleme sokulacak MiCA (Markets in Crypto Assets) regulasyonu ile birlikte AB dahilindeki kripto para hizmeti sunan kurumların daha da artacağını öngörmekteyiz. Almanya ve İsviçre, zaten kurumlarına belli esneklikleri geçtiğimiz 1-2 yılda sağlamıştı ve buna bağlı olarak kripto hizmetler hem kurumlara hem de halka sunulmaya başlanmıştı. Benzer şekilde, Haziran 2023 itibariyle Dubai’de de VARA (Virtul Assets Regulatory Authority) kurumu, belli kapsamda hizmet verecek kurumlara lisans alma zorunluluğu getirdi. Birleşik Krallık da, Haziran ayında, kripto paraları finansal varlık olarak tanıdı. Regulasyonların belirginleşmesi kurumların hareket alanını elbette genişletiyor.

Bu örneklere bakarak diyebiliriz ki, kripto paralarla ilgili mevzuat çıkarıldığı noktada, Türkiye’deki finansal kurumlar da kendi piyasa paylarını kaybetmemek ve müşterilerinin kripto varlıklarını kendi bünyelerinde tutabilmek için bu alanda hizmet vermeye başlayacaklar. Aksi halde, büyük montanlı kripto para yatırımları için kişi ve kuruluşlar yurt dışındaki kurumları tercih edecek ve bu durum Türkiye’den para çıkmasına sebep olacak.

Biz, Crypto Index Series olarak, İsviçre, Almanya, Birleşik Krallık ve Dubai’de aktif olarak faaliyet gösteriyoruz. Türkiye’de ilgili mevzuat çıktığı noktada, ürünlerimiz, bu kurumların hızlıca ürün ve hizmetlerini çıkartmasına destek olacak ve Türkiye’de de kurumlara gereken veri ve analitik alt yapısını Crypto Index Series olarak sağlayacağız.

 

Bu yolculuğunuzda işbirlikleri yaptığınız partnerleriniz var mı? Ülkemizde ve dünyada ne gibi işbirliklerine sıcak bakıyorsunuz?

Son 5 yıllık Kripto ekosistemi içerisindeki tecrübemize dayanarak söylebilirim ki hiçbir çözüm ya da firma tek başına bir kurumun bütün ihtiyaçlarını karşılayamıyor. Kurumlar dijital varlık hizmeti sunabilmeleri için birçok farklı alanda hizmete ihtiyaç duyabiliyor: veri, dijital varlık saklama, alım-satım, müşteri onaylama (KYC – Know Your Customer), işlem verisi analizi, türev ürünler oluşturma, fon oluşturma, portföy analizi, vb.

Biz Crypto Index Series olarak veri ve analitik (özellikle fiyat, işlem verisi, endeksler ve portföy analitiği) tarafında çözümler sunuyoruz. Müşterilerimize bütünsel gidebilmek adına çözüm ortaklığı yaptığımız Avrupa menşeli prime broker (aracı alım-satım firmaları) ve fintech firmalar var. Bu işbirlikleri kurumlara daha holistik çözümler sunmakta faydalı oluyor.

Bunun yanında, Türkiye’de, son kullanıcıya finansal analiz bilgileri sunmayı hedefleyen bir Fintech Firma ile bir işbirliğimiz mevcut.

Türkiye’de, bu alandaki mevzuatın henüz kesinleşmemiş olmasından ötürü, kripto borsalar dışında, kripto finansal teknolojiler alanında ürün ve hizmet veren çok fazla firma olmadığını söylemeliyim. Ürün sunmayı ya da hizmet vermeyi düşünen firmalara buradan bir açık çağrı göndermiş olayım bu vesileyle..

 

Orta ve uzun vadeli planlarınızda neler var? Müşterilerinize hangi yenilikleri sunmayı planlıyorsunuz?

Ürünlerimiz dahilindeki Fiyat verisi, işlem verisi, endeksler bir yapboz parçaları gibi birbirini tamamlayan ürünler oldular. Bürün bu ürünlerin Portföy Analitiği ürünümüzü beslediğini söyleyebilirim.

Yol haritamızda, özellikle Portföy Analitiği ürünümüze, yapay zeka modellemeleri kullanarak tahmine dayalı (predictive) ve kurala dayalı (prescriptive) analizler eklemek var. Bu tip analizler, özellikle büyük montanlı yatırımlar yapan ya da müşterisinin parasını yöneten şirketler tarafından geleneksel dünyada aranıyor, ancak Kripto Para ekosisteminde henüz çok fazla rastlamıyoruz.

Şirket olarak ise kısa vadede yeni bir yatırım turu gözüküyor.  İlk yatırım turumuzda İsviçre Borsası’nın VC kolu Six Fintech Ventures, Alman menşeli bir kripto fon, Amerika menşeli Web3 teknolojileri üzerinde yoğunlaşan bir VC ve alman bir melek yatırımcıyı aramıza katmıştık. Bu yıl sonu itibariyle, ilk yatırımcılarımızın tekrar katılımı ve Web3 alanında aktif yeni yatırımcılarla tekrar bir tur kapatmayı planlıyoruz. Bu tur ile birlikte hem Türkiye’deki ekibimizi büyüteceğiz hem de Almanca konuşan Avrupa’da (DACH Bölgesi) yerel bir hub kuruyor olacağız.

Amacımız kısa dönemde Avrupa’da ve Türkiye’de, uzun dönemde dünyada, kurumların dijital varlık adaptasyonunda veri ve analitik alt yapısı konusunda en çok güvendikleri çözüm ortağı olmak.