Enqura Genel Müdürü Hasan Emre Özgür, Fintechtime Ekim sayısı için yazdı “Yeni Kripto Varlık Yasası ve İlke Kararlarının Etkisi”.
“Türkiye’de kripto varlık piyasasına yönelik düzenlemeler, uzun süredir merakla bekleniyordu. 26 Haziran’da kabul edilen “Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” ile birlikte, kripto varlıklara dair ilk yasal çerçeve oluşturuldu. Bu düzenlemeler, yatırımcıların korunması ve piyasanın sağlıklı bir şekilde işlemesini hedeflerken, kripto varlık platformlarının uyum sağlaması gereken birçok yeni sorumluluğu da beraberinde getiriyor. Son olarak 19 Eylül’de SPK tarafından yayınlanan ilke kararları, sektörde faaliyet gösteren şirketler için daha katı kurallar getirdi ve piyasanın daha şeffaf ve güvenli olmasını amaçladı.”
Yeni Kripto Varlık Yasası ve İlke Kararlarının Etkisi
Kripto varlık ekosistemine yönelik düzenleme içeren “Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, 26 Haziran’da TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaşmış ve böylece Türkiye’de kripto varlıklara dair ilk yasal çerçeve oluşturulmuştu. Son olarak 19 Eylül’de SPK tarafından yayınlanan ilke kararları ile kripto pazarında sağlıklı bir işleyiş yürütülmesi ve sektörde yaşanma ihtimali olan çeşitli olumsuzlukların önüne geçilebilmesini teminen bazı ilke ve esaslar belirlendi.
Bu değişiklikler, sektörde faaliyet gösteren şirketler için ciddi sorumluluklar ve zorunluluklar getirirken, yatırımcı güvenliğini artırmayı amaçlıyor. Diğer yandan şirketlerin yeni yasal düzenlemelere uyum sağlaması ve piyasa beklentilerini karşılayacak teknolojilere yatırım yapması gerekiyor.
Kripto Varlık Platformları İçin Düzenlemeler
Yasa, kripto varlık saklama hizmeti veren ve alım satım platformları işleten firmalara yönelik önemli düzenlemeler içeriyor. Özellikle müşteri varlıklarının saklanması konusunda getirilen kurallar, şirketlerin altyapı yatırımlarını zorunlu kılıyor. Yeni ilkelere göre, platformların müşteri varlıklarını kendi varlıklarından ayrı tutmaları ve herhangi bir üçüncü taraf lehine kullanmamaları gerekiyor. Bu durum, özellikle rezerv kanıtı (Proof of Reserves – PoR) sistemlerinin uygulanmasını gerektiriyor. Şirketlerin bu şeffaflık mekanizmalarına yatırım yaparak, müşteri güvenini artırmaları bekleniyor.
İlke kararları çerçevesinde, platformlarca müşteri nakitlerinin elden alınamayacağı ve müşteriye elden teslim edilemeyeceği, platformlar nezdinde herhangi bir şekilde saklanamayacağı belirtilmiştir. Bu durumda kapalıçarşı gibi özellikle USDT ticaretinin ve transferlerinin yoğun yapıldığı yerler artık elden nakit alıp veremeyecektir. Gerçek dünyada anonimliği sağlayan ve OTC (Over The Counter / Tezgah üstü) olarak adlandırabileceğimiz bu ticaret engellenmiştir.
Müşteri Emirlerinin Alınması
Yeni düzenlemelerde müşteri emirlerinin yalnızca platformların resmi internet siteleri veya mobil uygulamaları üzerinden alınabileceği belirtilmiştir. WhatsApp ve Telegram gibi sosyal medya kanalları üzerinden emir almak yasaklanmıştır. Bu da platformların güvenli iletişim ve loglama sistemlerine yatırım yapmalarını gerektirmektedir. Özellikle müşteri emirlerinin doğru ve güvenilir bir şekilde kayıt altına alınması ve yasal denetimlere uygun olması için elektronik loglama sistemlerine ihtiyaç duyulacaktır.
Peer-to-Peer (P2P) Platformlar ve Likidite Sağlayıcılar
P2P platformları ve DEX (Decentralized Exchange) platformlarında, başkası adına işlem yapmak yasaklanmıştır. Bu platformlar, doğrudan kullanıcıları arasında kripto varlıkların alım satımını sağlamaktadır, ancak başkası hesabına işlem yapma uygulaması artık yasal değildir. Bunun döviz bürosu tarafından yapılması da başka bir yetkisiz temsilci tarafından yapılması da yaptırıma tâbi olacaktır, yani yasaklanmıştır.
Asli faaliyeti likidite sağlamak üzere platformlara fiyat vermek ve verilen fiyatlar üzerinden işlem gerçekleştirmek olan ve Kanun’un platform tanımı kapsamına girecek şekilde yatırımcılara harici bir hizmet sunmayan kuruluşlar tarafından yürütülecek faaliyetler Kanun kapsamında bu aşamada platform faaliyeti olarak değerlendirilmemektedir yani lisans başvurusunu gerektirmemektedir.
NFT ve Diğer Kripto Varlıklar
NFT’ler (Nitelikli Fikri Tapu) ve diğer dijital varlıklar, kripto paralardan ayrıştırılmış ve SPK düzenlemelerinin dışında bırakılmıştır. Bu durum, özellikle NFT pazar yerlerinin SPK lisansına ihtiyaç duymadan faaliyet gösterebileceği anlamına gelmektedir. Ancak bu pazar yerleri, MASAK düzenlemelerine tabi olmaya devam edecektir.
NFT pazar yerlerinde yapılan işlemlerin düzenlenmesi, bu varlıkların kripto paralardan farklı değerlendirilmesiyle şekillenmektedir. Yatırımcıların bilgilendirilmesi ve şeffaflık ilkelerine uyulması zorunludur. Bu nedenle, şirketlerin müşterilerini doğru şekilde bilgilendiren sistemler ve süreçler geliştirmeleri önemlidir.
Token Projeleri
Emtia, gayrimenkul gibi SPK mevzuatları dışında düzenlenen alanlarda tokenizasyon projeleri yapmak istenirse ilgili alandaki yetki sahibi düzenleyici kurum ve kuruluşla görüşülmelidir. Aksi takdirde bu tip token’ların borsalarda listelenmesi yasaklanmıştır.
Kaldıraçlı İşlemler ve Platform Yatırımları
Kaldıraçlı işlemler, yeni yasa kapsamında yasaklanmış olup, platformların müşterilere ödünç kripto varlık sunması veya kredi verilmesi yasaktır. Bu durum, Türkiye’de faaliyet gösteren kripto varlık borsalarının iş modellerini yeniden gözden geçirmesini gerektirmektedir.
Rezerv Kanıtı ve Saklama Altyapısı
SPK’nın getirdiği bir diğer önemli düzenleme, rezerv kanıtı sistemleri ve saklama altyapısıdır. Platformlar, sakladıkları kripto varlıkların güvenliğini kanıtlamak için üçüncü taraf denetimlerinden geçmeli ve rezervlerini kanıtlamalıdır. Merkezi Kayıt Kuruluşunun halihazırda yaptığı saklama, veri depolama ve raporlama hizmetleri kripto varlıkları da kapsayacak şekilde genişleyecektir. Teknik şartlar henüz belli olmasa da borsa gibi hizmet sağlayıcılar hazırlıklarını yapmalıdır. Ayrıca yurt dışında bulunan saklama platformlarının kullanılmaması ve cüzdanlara ait anahtarların platformun kontrolünde olması gerektiği belirtilmiştir. Eğer bir borsa, müşteri varlıklarını örneğin Fireblocks’ta veya Bitgo’da tutuyorsa anahtarlar kendinde değildir ve 8 Kasım’a kadar ya Türkiye’de bulunan bir saklama platformundan hizmet almalıdır ya da kendi geçici olarak on-prem bir kurulumla bunları saklamalıdır.
Şirketlerin Alması Gereken Önlemler
Bu kapsamda, kripto varlık sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin, yasal düzenlemelere uyum sağlaması için mensubu olduğum Enqura ve alanında uzman partnerlerimiz gibi şirketler tarafından sağlanan ürün ve çözümleri kullanarak uyum sürecini hızlandırıp kolaylaştırabileceğini düşünüyorum.
- Güvenlik ve Yasal Uyum Sistemlerine Yatırım: Şirketler, müşteri varlıklarını güvenli bir şekilde saklamak ve kullanıcılara hizmet verebilmek için soğuk cüzdan teknolojileri, rezerv kanıtı sistemleri, kimlik ve müşteri doğrulama ürünleri, güvenli mesajlaşma ve siber güvenlik altyapılarına yatırım yapmalıdır.
- Dijital Pazarlama ve İletişim Stratejileri: Yeni düzenleme kapsamında, şirketlerin yanıltıcı reklamlar ve mutlak getiri taahhüdü vermesi yasaklanmıştır. Bu nedenle dijital pazarlama stratejilerinin şeffaf, doğru ve düzenlemeye uygun hale getirilmesi gerekmektedir
- Yasal Danışmanlık Hizmetleri: SPK lisans süreçleri karmaşık olabileceğinden, şirketlerin hukuki danışmanlık ve uyum danışmanlığı hizmetleri alması faydalı olabilir.
