Doğa Karaçallık
TURKCELL MOBİL
FİNANSAL SERVİSLER UZMANI
Turkcell Mobil Finansal Servisler Uzmanı Doğa Karaçallık, Fintechtime okurları için kaleme aldı, “Teknolojinin Paradaki Varyasyon Etkisi”.
Her teknolojinin kendi alt küme unsurunu yarattığı bu dönemde, paranın da teknolojiyle harmanlanarak kullanımdaki misyon değişimini yaşıyoruz.
Paranın kelime anlamına bakıldığında, ekonomik sistemde değişim ve ödeme aracı olarak kabul edilen, üzerinde sayıca değerinin bulunduğu, arz ve talebe göre değeri artıp azalan kâğıt veya metal varlıktır. Temelde ise toplumsal bir mutabakat ve sosyal güven unsurudur.
Tarihsel süreçte birçok evreden geçen para, teknolojinin gelişmesi ile birlikte günümüzde dijital ortamın en önemli nüvesi konumunda. Ilk olarak 2009 senesinde Bitcoin’in hayatımıza girmesiyle tanıştığımız kripto para kavramı, geçmiş 10 yılda birçok olumlu yanı olmasına rağmen, bizler için hâlâ ödeme aracı olarak benimsenememiş durumda. Buradaki temel sorun aslında kripto paraların ve altında yatan blockchain teknolojisinin olumsuz yanları değil, bizim paranın doğasına karşı adaptasyon sorunumuzdur. Şu an insanlarda tam olarak güven duygusunu oluşturamamış olduğu düşünülse bile, aslında bütün bunların sebebinin yeni olmasının verdiği, insanlar üzerindeki alışık olmama korkusudur. Eskiden kalma gelenekler yavaş değişir, bu değişimi ise teknolojik yeniliklerden ziyade toplumun kabulleri ve kullanım alışkanlıkları belirler.
DEMONETİZASYON
Dünya üzerinde gelişmiş ülkelerde nakit kullanımı gün geçtikçe azalmakla birlikte, nakdin efektif olarak kullanılmaya devam ettiğini gözlemliyoruz. Pek çok insan alışkanlıklarından ve güvenli olarak gördüğü yapıdan ayrılmak istemiyor. Birçoğumuz nakdin yani fiziksel paranın basit, hızlı ve güvenilir olduğunu düşünüyoruz. Oysaki fiziksel parayı basmak, aktarmak, saklamak, korumak, takip etmek ve yeniden üretmek birçok maliyeti ve zorluğu barındırıyor. Fintek ve Banktech popülerliğini sürdürürken son zamanlarda paranın da bu oluşumlardan etkilenerek, mevcut sorunların indirgenip fiziksel hâline gerek duyulmadan hayatımızda yer alabileceği konuşuluyor. Ancak nakitsiz, yani “demonetizasyon” bir topluma geçişte iki başlıca sorun göze çarpıyor: Biri gelişmemiş ülkelerdeki teknolojik yoksunluk ve altyapı eksikliği, diğeri ise devletlerin para basma gücünü ellerinde tutmak istemeleri ve bunu birer bağımsızlık göstergesi olarak kullanma arzularıdır.
Bu problemler ışığında teknolojinin nimetlerinden yararlanarak paranın dönüşümünü yaşamaya devam ediyoruz. Gerek kullanım kolaylığı, gerekse de işlem maliyeti açısından tercih edilecek kripto paralar, blockchain ve yenil nesil teknolojilerle birleşerek geleceğin parasına ışık tutuyor. Bunun en büyük nedeni kripto paraların, paranın tanımında olduğu üzere değişim aracı olarak yer alması, değer kazandırma niteliğinde olması ve değer saklama fonksiyonunu sağlamaları ile birlikte mevcuttaki paranın sahip olamadığı birçok avantajı sunuyor olması.
Tam da bu noktada bankacılık sisteminde yer alan finansal aktörlerinde değişerek “Nano Ekonomi” kavramının hayatımıza girmeye başladığına şahit oluyoruz.
NANO EKONOMİ
Teknolojik gelişmelerin ve dijital akımın yarattığı etkiyle bankacılık sisteminin önemli geçiş sürecindeyiz. Nakitsiz bir toplum hedefinde, paranın dijital ortama taşınması için öncelikle insan doğasının hazırlanması ve bu sürecin iyi yönetilmesi gerekiyor. Dijital paranın yeni bir versiyonu değil, zaten dijitalleşmiş yapıdaki paranın yeni tasarımı en iyi şekilde sunulmaya başlanıyor.
Yakın zamanda Facebook’un üzerinde çalıştığı paranın gelecek yüzüyle karşılaşacağız. Dijital paranın rüştünü ispat etmesiyle, paranın hem dijital para olarak kullanılacağı hem de dijitalleşmiş paranın hâlâ süregelen fiziksel hâlinin yer alacağı bir yapıya kavuş- ması amaçlanıyor. Facebook’un “Hybrid Smart Money” manifestosuyla duyurması beklenen paranın, 2 buçuk milyarı aşkın hazırdaki müşteri bilgileri ile kullanılacağı öngörülüyor. Öyle ki günümüzde artık para ve kimlik yönetimi ayrılmaz ikili konumunda. Bunun farkındalığında olan Facebook da, dönüşüm sürecine seyirci kalmayarak yeni ekonominin lokomotifi olmak istiyor. Facebook’un sunacağı fiziksel paranın, kâğıt banknotların aksine artık çeşitli uygulamalarla senkron çalışacağı, nano teknolojiyle üretileceği ve adının da Libra olacağı öngörülüyor. Libra kripto parasının karşılığı olan fiziki basımı içinde “Libra Reserve” şirketi Facebook içinde kurulmuş durumda.
Yeni ekonomiler için her zaman yeni bir para türü gerekmiştir sözünden yola çıkarsak, yeni paranın değişimi gereği yeni ekonomik düzende bu projeyle yaratılıyor. Nano teknolojiyle üretimi sağlanan fiziki paralar “Nano Ekonomi” çağını bize sağlamış bulunuyor.
Bu sürecin gelişiminde Facebook’un Libra kripto parasını, değişim takası olarak Bitcoin gibi bir dijital paraya mı, yoksa dolar gibi evrensel kabul gören para birimi- ne mi referans olarak bağlayacağı merak ediliyor. Küresel bankacılık sisteminin ve devletlerin duruşları da bu sürecin ilerleyebilmesinde önemli bir faktör olacak. Kim bilir belki de dolar hegemonyasının yıkılmaya başladığı günümüzde, Libra kripto parası geleceğin evrensel para birimi olarak hayatımıza kazandırılacak.
