2023 Yılının Yükselen Değeri: Girişim Bankacılığı

Aktif Ventures Ticari Dijital Bankacılık Müdürü

Doğa Karaçallık

Doğa Karaçallık, Fintechtime okurları için kaleme aldı “2023 Yılının Yükselen Değeri: Girişim Bankacılığı”.

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de internet altyapısının genişlemesi ve teknolojinin hızlı yükselişi, girişimcilik ekosisteminin daha da gelişmesini sağlıyor. Hizmet sektörünün her geçen gün internet mecrasına kayması, hız ve kişiselleştirme faktörlerinin bu sektör içinde önem kazanması, katma değerli unsurların fiyat/performans denkleminin önüne geçmesi gibi birçok değişim ülkemizdeki girişimcilik ekosistemindeki anlayışını pekiştiriyor ve girişimlerin çoğalmasına zemin hazırlıyor.

Yükseliş trendinde olan ekosistem için bankacılık dünyasınında ilgisi son yıllarda giderek artıyor. Birçok banka, kendi içlerinde oluşturdukları birimler ile mentorluktan hızlandırma programlarına , kuluçka merkezlerinden üniversite iş birliklerine, finansal yatırımdan danışmanlığa varana kadar farklı alanlarda girişimcilik ekosistemine katkıda bulunuyor. Ekosistem içinde daha hızlı ve kolay etkilişim sağlanarak katalizör etkiyle emek-sermaye kavramının giderek olgunlaşması ve proaktif düşünce yapısıyla inovatif girişimlerin fikir aşamasından hayata geçirilmesine kadar çeşitli destekler sağlanıyor.

Girişim ve Girişimcilik Kavramı

18.yüzyılın başlarında ekonomist Richard Cantillon tarafından literatürde ilk kez girişimci; “Henüz belirginleşmemiş bir bedelle satmak üzere üretim girdilerini ve hizmetlerini bugünden satın alan ve üreten kişi” olarak tanımlanıyor. Girişimcilik ise girişimlerin kritik kararlar alması, fırsatları ve trendleri belirlemesi, yenilikçi fikirlerin ortaya çıkarılması ve uygulamaya konulması süreçlerinin tümünü kapsıyor. Bu yönüyle girişimcilik, istihdam ve işsizlikle mücade konusunda çözüm aracı oluyorken, ekonomik kaynakların düşük üretkenlik alanlarından yüksek alanlara aktarılmasında da başrolü oynuyor.

Girişimciliğin Temel Fonksiyonları

İncelediğimizde girişimcilik kavramının ekonomik ve sosyal olmak üzere iki temel fonksiyonu bulunuyor.

Ekonomik alandaki fonksiyonlar arasında; iş fikrini hayata kazandırarak üretim veya pazarlama yapmak, makroekonomik faktörde ülke büyümesini hızlandırmak, istihdam yaratarak işsizliği önlemede yardımcı olmak, yeni endüstrileri yaratarak sektörleri dijitale taşımak, toplumsal refah düzeyini yükselterek finansal gelişmişlik düzeyleri arasındaki farklılığı ortadan kaldırmak veya azaltılmasında katkıda bulunmak gibi unsurları yer alıyor.

Sosyal alandaki fonksiyonları arasında ise; ekosistemde değer yaratmak , toplumun faydalanması için yenilikçi ürün ya da hizmetleri ortaya çıkarmak, risk alma ve yenilikçi olma  niteliğinden dolayı bütün toplumların değişim ve gelişim sürecine katkıda bulunmak gibi yetkinlikleri içeriyor.

Girişimcilik Ekosisteminin Unsurları

Girişimcilik ekosistemi; bireyler, kurumlar ve kuruluşların oluşturduğu; bulunduğu coğrafyanın ihtiyaçlarına göre kendi kendine evrilmiş, çoğu zaman devlet kaynaklarıyla beslenen, girişimcileri yönlendiren ve onların üretkenliklerine katkıda bulunan bir sistem olarak tanımlanıyor. OECD Girişimcilik Göstergeleri Programı çerçevesinde girişimcilik ekosisteminin unsurları denetleyici ve düzenleyici örgütler, pazar koşulları, finansal erişim, eğitim ve paylaşım, girişimcilik yetkinlikleri ve kültür olarak altı ana başlıktan oluşuyor.

(Kaynak:OECD,2012)

Tüm bu unsurların gelişimi ve süreç yönetimi bazlı ekosistemin güçlenmesi sağlanıyor , böylelikle paylaşım ekonomisinin minferi olmasına yol açıyor. Yeni nesil girişimler ile ekosistem paydaşlarına, ihtiyaç odaklı, ayrıcalıklı ürün ve hizmetler sunan, işkollarını bir araya getiren, iş ve ilişki geliştirebileceğiniz konsolide platformlar yaratılıyor.

Girişim Bankacılığının Önemi

Girişim Bankacılığı; teknoloji girişimcilerinin ve teknoloji şirketlerinin sürdürülebilirliğini ve etkin gelişimini sağlamaya yönelik hızlandırma ve büyüme aşamalarındaki özgün programları ile ekosisteme yön veriyor.

Girişim Bankacılığı ; teknoloji girişimlerinin sayısının artırılması, ortalama işletme ömrünün uzaması, teknoloji şirketlerinin ihracata yönlendirilmesi ve yüksek teknolojili ürünlerin toplam ihracat içerisindeki payının artması, bölgesel teknoloji girişimcilerinin ve teknoloji şirketlerinin ekosistemdeki payının ve gücünün artırılması, girişimcilikte fırsat eşitliğine katkı verilmesi gibi olumlu süreçlere ışık tutuyor.

Girişim Bankacılığı ile ; stratejik yönetim danışmanlığı , sektörde deneyimli mentörlerle çalışma ortamı, kurumsal yerel ve global firmalar ile iş birliği imkanı, yatırım fonları ile bir araya gelme ,ulusal ve uluslararası etkinliklerde yer alma fırsatı, tanıtım ve pazarlama desteği, S2C (Start Up to Corporate) programında yer alma şansı yaratılıyor.

Girişim Bankacılığının Yetkinlikleri

Girişim Bankacılığı sayesinde parlak iş fikirleri ekonomiye kazandırılarak geleceğin KOBİ’leri ortaya çıkıyor ve aşağıdaki yetkinlikler çerçevesinde bir şirketin kuruluş aşamasından olgunlaşmasına kadar tüm diliminde yanında yer alıyor.

İş Yönetimi ve Hazırlık: Girişimci adaylarına iş yönetimi danışmanlığı çatısı altında iş planı ve iş modeli hazırlama, maliyet analizi ve fiyatlama becereleri ile hedef pazar belirleme gibi konularda destek verilerek işlerini en doğru şekilde kurmalarına yardımcı olunuyor.

Sürdürülebilir Kalkınma: Girişimci adaylarına bu süreçte ekonomik yapı aktarılarak sürdürülebilir kalkınmanın nasıl varolabileceği paylaşılıyor. Bu evrede girişimci adaylarına ayrıca çeşitli anketler, eğitimler, danışmanlık hizmetleri ile destek veriliyor.

Bireysellikten Tüzelleşme Geçiş: Girişimci adayının bireysellikten tüzelliğe geçiş yaptığı aşamada eğitim ve danışmanlık hizmetleri verilerek girişimcinin ihtiyaç duyduğu bankacılık hizmetleri sunuluyor. Girişimcinin sermaye oluşturmak için ihtiyaç duyduğu kredi talepleri karşılanarak faaliyetlerini sürdürmesine olanak tanınıyor.

Ticarileşme ve Büyüme: Girişimcinin faaliyetlerini, iş hacmini büyütme aşamasında ihtiyacı olan yatırım finansmanı ve danışmanlık hizmeti sağlanıyor. Özellikle KOBİ’lere sunulan finansal ve finansal olmayan ürün ve hizmetler yeniden kurgulanıyor ve finansman ile ilgili durumları ele alınarak kredilendirme mekanizması oluşturuluyor.

Melek Yatırım Ağları:  Melek Yatırım Ağları ile varlıklarını geleneksel finansal araçlar dışındaki alanlarda değerlendirmek isteyen kişilere farklı alanlarda yatırım yapma imkanı sunuluyor. Hem yatırımcıyı hem de girişimciyi eğiten bir ekosistem kurarak gerçekleştirilen çalışmalar doğrultusunda bilgi ve finansal kaynak paylaşımı yapılıyor.

KOBİ Destekleri: Bankalar ile Küçük ve Orta Ölçekli işletmeleri Geliştirme ve Destekleme idaresi Başkanlığı (KOSGEB) arasındaki protokol ile girişimcilere kredilerde %20’lere varan oranlarda faiz indirimi ve bankacılık işlemlerinde %100’lere varan oranlarda indirim sağlanıyor.

Uluslararası Kredi ve Fon Destekleri: Firmaların finansmanında kullanılmak üzere uluslararası finans kuruluşlarından kaynak sağlamaya yönelik bankalar aracılık ediyor. Böylelikle girişimcilerin daha az maliyetle daha hızlı sermaye erişimi sağlanıyor.

Sonuç ve Değerlendirme

Ülkemizde girişim bankacılığın yetkinlikleri incelendiğinde ekosistem için sadece finans sektörünün değil sağlık, eğitim, turizm, bilişim, üretim gibi tüm istihdam verilerini oluşturan işkollarının yanında yer alıyor. Yenilikçi teknolojilerdeki potansiyelin ortaya çıkmasını, ölçeklenmesini ve globale açılması için doğru desteğin gün yüzüne çıkmasını sağlayarak, ekosistem için pusula misyonunu üstleniyor.

İncelediğimizde teknoloji alanındaki yenilikleri iş yapış şekillerine entegre eden, çağın gerekliliklerini iyi okuyan başarılı girişim örneklerinden “GAFAM” kısaltmasıyla bildiğimiz Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft gibi büyük teknoloji devlerinin her birinin ülke ekonomilerindeki paylarının yadsınamaz büyüklükte olduğunu söylemek mümkün. Bu örneklerden hareketle ülkemiz içinde girişimciliğin küresel rekabet ortamında ekonomik büyüme ve kalkınmalarındaki katkısının bilincinde hareket etmemiz gerekiyor.

Startup Genome ve Küresel Girişimcilik Ağı tarafından hazırlanan 2022 Küresel Startup Ekosistemleri Raporuna (GSER) göre İstanbul, “Küresel Yükselen Ekosistemler” arasında 14. Sırada yer alırken son 2.5 yıl içerisinde toplam 17 milyar dolar ekosistem değeri yarattığı vurgulanıyor.

Araştırmaya göre İstanbul; oyun, yapay zeka, büyük veri ve veri analitiği sektörleri, fintek sektörleri; yetenek, destek kaynakları ve startup etkinlikleri açısından öne çıkıyor.

Bununla birlikte teknoloji tabanlı girişimcilerde maliyet etkin yetenekli personel çalıştırabilme kapasitesini ölçen “yetenek istihdamı” klasmanında İstanbul, ilk 10 Avrupa Ekosistemi içerisinde yer alıyor. Global bağlantılar, teknoloji tabanlı yetenek havuzu ve destekleyici ağ yapılarının varlığı startupların İstanbul’u tercih etme eğilimlerinin temel belirleyicileri olarak gösteriliyor. Üstelik Avrupa ekosistemi için İstanbul’daki girişimler en fazla yatırım alan ilk 5 şehirden birisi olarak belirtiliyor.

. 

(Kaynak: 2022 GSER Rapor)

Global düzeyde yapılan raporlamalarla birlikte yerel düzeyde StartupCentrum’un yaptığı çalışmalar girişimciliğin ülkemizde küresel bir fırsat değerini ortaya koyarken , yatırım kaynakları bakımından da göz önünde olduğunu ispatlıyor.

StartupCentrum’un yayınladığı rapora göre 2022 yılının 3. çeyreğinde Türkiye girişim ekosisteminde, 74 girişim, 202 yatırımcıdan 97 Milyon dolar yatırım yatırım aldı. Bu çeyrekle beraber 2022 yılında şu ana kadar 232 yerli girişim 1,49 milyar dolar yatırım toplamış oldu.

74 yatırım turunun 10’una yabancı yatırımcılar da katılım sağladı. Melek yatırımcılar dahil toplam 18 yabancı yatırımcının katıldığı 10 yatırım turunda toplam 45,4 milyon dolar fonlamaya ulaştı. Sadece yerli yatırımcıların katıldığı 64 yatırım turunda toplam yatırım miktarı 51,3 Milyon Dolar olarak karşımıza çıktı.

2022 yılının üçüncü çeyreğinde yatırım adetinin sektör dağılımında Yapay zeka & Makine Öğrenmesi sektörü liderliğe geçti. GSER’in yayınladığı raporla paralel olarak yapay zeka & Makine ğrenmesi sektörünü E-ticaret, Eğitim, Oyun ve Lojistik sektörü izledi. Geçtiğimiz 3 ayda en çok fonlanan ilk 3 sektör ise 8 yatırım turu ile yapay zeka ve makine öğrenimi birinciliği, 6 yatırım turu ile e-ticaret sektörü ikinciliği ve 5’er yatırım turu ile Oyun, Eğitim ve Lojistik dikeyleri üçüncülüğü paylaştı.

Yapılan değerlendirmeler 2023 yılı için ülkemizde girişimcilik kavramının popülerliğini koruyacağını gösteriyorken, ayrıca FinTek ekosisteminindeki yaşanan gelişmelerle girişim ekosisteminin bütünleşeceği ortaya konuluyor. Her iki ekosistem içinde yaşanacak simbiyotik ilişki sayesinde hem girişimlerin finansa ve bilgiye erişimi kolaylaşacak hem de daha sağlam temelli ve hızlı kurulması amaçlanacak.

Öyle ki birçok bankanın 2023 yılı içerisinde sahip oldukları yetkinliklerle birlikte girişim üzerine farklı strateji ve iş modelleri kurgulayarak, ekosisteminin eksponensiyel yükseliş trendini sürdürmesinde öncü rol oynaması bekleniyor.