Kişisel Para Danışmanı

Özlem Denizmen  

 

Kişisel Para Danışmanı Özlem Denizmen, Fintechtime okurları için kaleme aldı, “FinTech Çocukları”.

Okullar açılıyor, malzemeler, kıyafetler, harçlık… Anne babaların aklında bir sürü soru var. Genellikle ‘Çocuk paradan ne anlar? Büyüdüğünde öğrensin.’ deniyor. Bu çocukların para kavramıyla geç tanışmalarına neden oluyor.

‘Bize parayı öğreten mi vardı?’ demeyin. Sizin zamanınızda kredi kartları, tek tıkla alışveriş, telefonunuza gelen ‘Kredin hazır seni bekliyor.’ mesajları, kripto paralar yoktu. Finansal okuryazarlık temel yaşam becerisi, çocuklarınız bunu kazanmalı siz yeter ki onları endişelendirmeden iletişim kurun.

 

Pandemide gençlerin paraya olan ilgisi arttı

Montana State Üniversitesi’nden Carly Urban’ın araştırmasına göre; lise düzeyindeki öğrencilere verilen finans yönetimi eğitiminin, ilerleyen yaşlarda öğrencilerin borç yönetimlerini kolaylaştırdığı anlaşıldı. Araştırma sonucunda ABD’de finansal okuryazarlık derslerine müfredatta yer verilmeye başlandı.

 

ERKEN YAŞTA: Araştırmalar, çocukların 7 yaşına geldiklerinde para alışkanlıklarının çoğunun, ebeveynlerinden etkilenerek belirlendiğini gösteriyor.

Finteklerin odağı: Çocuklar

Giderek dijitalleşen dünyada, birçok çocuk banka şubelerine hiç adım atmayabilir. İşte bu fintek girişimleri için büyük fırsat. Çocukların finansal anlamda güçlenip parayı kazanma, doğru harcama, yatırıma dönüştürme alışkanlığı kazanmasını hedefleyen uygulamalar, platformlar hem ebeveynlerin hem de yatırımcıların dikkatini çekiyor.

 

Dünyada neler oluyor?:

  • Step: Ailelerin ve gençlerin parayı yönetmelerini sağlıyor.
  • Goalsetter: Yeni nesil eğitim odaklı bankacılık deneyimi sunan çocuk ve aile finansmanı uygulaması.
  • gohenry: Gençlerin dijital ekonomide yer almasına yardımcı olan para yönetimi uygulamasının geliştiricisi.
  • Greenlight: Ebeveynlerin çocuklarının harcama alışkanlıklarını izlemeleri için tasarlanan banka kartı sağlayan fintech şirketi.
  • Copper Banking: Gençlerin akılcı finansal kararlar vermesi için oluşturulmuş tamamen dijital banka.
  • EarlyBird: Ebeveynleri, çocuklarının finansal geleceğine yatırım yapma konusunda güçlendiriyor.
  • Till Financial: Aileler için oluşturulmuş ortak bir finansal platform.
  • WALO: Gelecek nesillerin finansal sağlığı için çalışan uygulama.

 

Ülkemizde: Manibux, anne babaların çocuklarına para gönderip takip edebildikleri, çocukların finansal bilinç kazandığı uygulama.

3 KUMBARA: BİRİKTİR – PAYLAŞ – HARCA

Bu konularda müthiş tecrübe kazanmamı sağlayan harika bir proje başlatıp yönetmiştim. Milli Eğitim Bakanlığı, Para Durumu, Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) işbirlikleri ile 5 sene boyunca 81 ilde 524 bin 4’üncü sınıf öğrencisine ulaştık ve yurtiçi, yurtdışı birçok prestijli ödül aldık. Saha deneyim ve araştırmalarımızla, çocukların para yönetimi eğitimiyle temel yaşam becerisi, seçme yetisi, birikim alışkanlığı kazandığını teyit ettik. Sonuç; çocuklarda para yönetimi eğitiminin en etkili araçlarından biri harçlık. Sorumluluk alıp belirli bir dönemi yönetmek onlara özgüven sağlıyor.

 

MONEYE: ÇOCUĞUNA PARAYI ÖĞRET

3 Kumbara’nın fintek hali var mı? Evet var. Yapay zeka tabanlı fintek birikim uygulaması Moneye’da yeni bir kategori var: Anne ve babalara çocuklarına birikim bilinci aşılamalarını, tasarruf alışkanlığı kazandırmalarını ve paranın değerini öğreterek doğru harcamalarını sağlamak için ‘’Çocuğuna Parayı Öğret” yolculuğu. Ebeveynlere, 21 gün boyunca yapabilecekleri para aktiviteleri, harçlık eğitimleri ve iletişim önerileriyle tasarruf bilinci kazandırıyor. Deneyin derim.

 

PARA HANGİ YAŞTA NASIL ANLATILMALI?

3-6 yaş arası 

  • Para nedir? Çocukların tüketim alışkanlıkları bu yaşlarda başlıyor.
  • ‘Çalışıyorum, para kazanıyorum’ gibi somut örnekler verin.
  • Bir şey almak için beklemesi gerektiğini uygulamalı gösterin.

Örnek: Oyuncak istedi ve o an almayacaksınız. “Bu oyuncağı alamayız çünkü paramız yok” demeyin. Çünkü bu paramız olunca alacağız anlamına gelir. “Planımızda yok veya bunun için biriktirmeliyiz” deyin.

 

6-10 yaş arası

  • Param var! Çocuğa, harçlık vererek istek ve ihtiyaçlarını karşılamasını sağlayın.
  • Paranın hedeflerimiz doğrultusunda bizi A noktasından B noktasına götüren bir araç olduğunu açıklayın.
  • Çocuğunuzun hedefi ne? Düşünsün. Oyuncak, bisiklet, konsol oyunu… Hedefi için plan yapsın ve yavaş yavaş biriktirsin. Hedefinin resmini birikim kumbarasına yapıştırabilir.

 

11-13 yaş arası

  • Çocuğunuzun uzun dönemli bir hedef seçmesine yardımcı olun.
  • Birikim konusunda cesaretlendirin. Haftada 10 lira biriktiriyorsa, siz de 10 lira verin ve destek olun.
  • Birlikte akıllı alışveriş yapın. İstek mi ihtiyaç mı ayrımını kavrasın.
  • İhtiyacı olanlarla paylaşmasını sağlayın. (Para, kıyafet, oyuncak, zaman)

 

14-18 yaş arası

  • Bu yaşlarda giyinmek, süslenmek, gezmek isteniyor. Çocuğunuzun artık para ile ilişkisi gelişmeli.
  • Çocuğunuza banka kartı verebilirsiniz. Harcamalarını kontrol etmesini ve düzenli ödeme alışkanlığı edinmesini sağlayabilirsiniz.
  • Birikimini yatırım yaparak değerlendirebileceğini öğrensin. Bu yaşta çocuklarınızı yatırım kavramlarıyla tanıştırın.

 

HARÇLIK VERİRKEN:

  • 7-13 yaş arası haftalık, 13-18 yaş arası aylık harçlık verin. Belirli bir sürede elindeki kaynakları doğru ve verimli kullanmayı öğrensin.
  • Harçlık; parmak izi gibidir. Miktarı ailenin değerleri, bütçesi ve sosyal çevreye göre değişir.
  • Çocuğunuzla anlaşın harçlığını her hafta/ ay, aynı gün alsın.
  • Harçlık miktarını belirlerken çocuğunuzla konuşun ve net olun. Hangi ihtiyaçlarını harçlığıyla karşılamasını beklediğinizi açıkça söyleyin. Örneğin; ‘Oğlum/kızım bu harçlıkla yol, yemek masraflarını karşılamalısın.’ Bu sayede parasını ne yönde kullanacağını bilir.
  • Harçlığı ödül veya ceza olarak görmeyin. Bu konuda çocuğunuzla anlaşma yaptınız.