Dünya Bankası Altyapı Projelerinde Özel Sektör Katılımı 2022 Yıllık Raporu yayınlandı. Rapora göre, düşük ve orta gelirli ülkelerdeki Kamu Özel Sektör İş Birliği modeli altyapı projelerinde yatırım taahhütleri 2021 yılına göre yüzde 23 arttı.

Kamu Özel Sektör İş Birliği Araştırma Merkezi Başkanı Dr. Eyüp Vural Aydın, “Dünya Bankası KÖİ raporu pandemi sonrası altyapı ihtiyacına bağlı olarak artan yatırımları ve özel sektörün bu yatırımlardaki varlığının artışını ortaya koyuyor. Görünen o ki, yakın gelecekte ülkemizde de özellikle enerji, çevre, atık yönetimi ve bilişim sektöründe yeni KÖİ projelerini daha sık göreceğiz.”

Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, altyapı projelerinde kamu ile özel sektörün iş birliği gittikçe artıyor. Dünya Bankası Altyapı Projelerinde Özel Sektör Katılımı 2022 Yıllık Raporu’na göre, düşük ve orta gelirli ülkelerdeki Kamu Özel İş Birliği (KÖİ) modeli altyapı projelerinde yatırım taahhütleri 2021 yılına göre yüzde 23 arttı. Proje sayısı 263’e ulaşırken değeri ise 91,7 milyar Amerikan doları oldu.  2017-2021 yılları arasında gerçekleşen yatırım tutarı ortalamasının yüzde 4 fazlası olan bu rakam, trendin giderek artan yönde olacağını gösterdi.

 

“Türkiye’de enerji, çevre, atık yönetimi ve bilişim alanında KÖİ Projeleri göreceğiz”

Raporla ilgili değerlendirmelerde bulunan Kamu Özel Sektör İş Birliği Araştırma Merkezi Başkanı Dr. Eyüp Vural Aydın, “Dünya Bankası KÖİ raporu, pandemi sonrası altyapı ihtiyacına bağlı olarak artan yatırımların ve özel sektörün bu yatırımlardaki varlığının artışını ortaya koyuyor. Avrupa ve Orta Asya coğrafyası geçen yıl başlayan Rusya- Ukrayna krizi ile yatırım konusunda durgun bir yıl geçirmiş olmasına rağmen, global düzeyde özel sektör ve kamu işbirliği trendinin artarak devam ettiğini görüyoruz” dedi.

Bu trendin, başta kalkınma hedefi olan ülkelerde görülmeye devam edeceğini vurgulayan Aydın,  geleneksel olarak ulaştırma altyapı projelerinin her zaman öncü sektör olduğuna dikkat çekti. “Ancak küresel iklim değişikliği ile birlikte çok kısa bir zaman içinde enerji, çevre, su ve yerel yönetimlerdeki projeler ulaştırma altyapı projeleri ile yarışacak gibi gözüküyor. Orta Asya’nın görece daha küçük ekonomisi olan Tacikistan’da 2022 yılında gerçekleşen elektrikli araç şarj istasyonu KÖİ projesi bunun net ve güzel bir göstergesi oldu. Görünen o ki, yakın gelecekte ülkemizde de enerji, çevre, atık yönetimi ve özellikle bilişim sektöründe olmak üzere yeni KÖİ projelerini daha sık göreceğiz.” diye konuşan Aydın, 2022 yılında dünya genelinde gerçekleşen 91, 7 milyar dolar toplam yatırımın yüzde elliye yakını uluslararası finans kaynaklarınca finanse edildiği gerçeğinden hareketle, global finansmanın söz konusu soft altyapı yatırımlara yöneleceğini tahmin etmek de çok güç olmayacağını sözlerine ekledi.  

  

Rapordan notlar…

Dünya genelindeki yatırım taahhütleri ise bölgesel olarak şöyle sıralandı:

  • Doğu Asya ve Pasifik: Geçmiş beş yılın ortalamasını yüzde 17 geçerek 43,4 milyar USD,
  • Avrupa ve Orta Asya: 33,3 milyar USD,
  • Latin Amerika ve Karayipler: Geçmiş beş yıllık ortalamada yüzde 16 artış göstererek 24,3 milyar USD,
  • Ortadoğu ve Kuzey Afrika: 2021 yılındaki yatırım tutarında yüzde 214 artış göstererek 2 milyar USD,
  • Güney Asya: 10 yılın en yüksek yatırım taahhüt tutarı olan 13,9 milyar USD,
  • Sahra Altı: Geçmiş beş yılın ortalamasında yüzde 15 artış göstererek 4,9 milyar USD’ye ulaştı.

 

Ulaştırma lider; sektör, 85 proje 62,1 milyar USD ile toplam yatırım taahhütlerinin yüzde 68’ini oluşturarak diğer sektörlere hâkim oldu. Karayollarına yapılan yatırımlar pandemi sonrasında artarak devam etti.

 

Enerji yükselişte; sektör, 136 proje ve 25,9 milyar USD tutarındaki taahhüt ile toplam yatırımların yüzde28’ini oluşturarak yükselişe devam etti. Giderek çevresel olarak sürdürülebilir seçeneklere odaklanan projelerin yüzde 85’i yenilenebilir enerji kaynakları üzerine gerçekleşti. 2022’de 120 projenin 113’ü yenilenebilir enerji üzerine odaklanırken, sadece sekiz proje geleneksel enerji yöntemlerini izledi.

 

Yatırımlar dış kaynaklar tarafından finanse edildi; 2022 yılında kaydedilen 263 projenin, 114 projesinin (yüzde 44) çoğunluk hisseleri yabancı kuruluşlar tarafından finanse edildi. Yabancı finansman enerji sektörüne odaklandı ve 136 projenin 85’i (yüzde 63) bu sektörde yer aldı. Yatırım hacmi açısından projelerin yüzde 34’ü (30 milyar USD) yabancı kuruluşlar tarafından finanse edildi.