Inted Genel Müdürü Haluk İnanmış, Fintechtime Aralık sayısı için yazdı “Avrupa Birliği MiCA (‘Markets in Crypto Assets’) Regülasyonu Lisanslama Süreci”. 

Lisanslama sürecinin karmaşıklığı dikkate alındığında, AB bünyesinde VDT veya EPT ihraç etmek, kripto varlık hizmeti sunmak isteyen kuruluşların, MiCA regülasyonunun tüm AB ülkelerinde devreye gireceği 30 Aralık 2024 tarihini beklemeden, şimdiden lisans başvurularını gerçekleştirmek üzere bazı hazırlık çalışmalarına başlamalarında fayda var…

 

Avrupa Birliği MiCA (‘Markets in Crypto Assets’) Regülasyonu Lisanslama Süreci

MiCA regülasyonu, AB bünyesinde kripto varlıkların ihracı, alım satımı ve saklanmasına yönelik ortak bir yasal çerçeve oluşturmayı hedefleyen bir yasa tasarısıdır. İlgili düzenleme 29 Haziran 2023 tarihinde yürürlüğe girmiş olup, 30 Haziran 2024 tarihinden itibaren devreye alınacak olan istikrarlı kriptolara yönelik başlıklar hariç, 30 Aralık 2024 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanacaktır. MiCA düzenlemesinin temel hedefi, kripto varlıklar alanında tüketicinin korunması, finansal istikrarın sağlanması, piyasa bütünlüğü ve inovasyon ekosisteminin oluşturulması olarak özetlenebilir.

MiCA, kripto varlık hizmet sağlayıcılarına (KVHS) AB genelinde geçerli olacak şekilde, bir lisans alma zorunluluğu getirmektedir. KVHS’ların bu düzenleme kapsamında kullanabilecekleri kripto varlıklar, elektronik para tokenleri (EPT), varlığa dayalı tokenler (VDT) ve diğer tokenler (DT) olmak üzere üç kategoriye ayrılmaktadır. Elektronik para tokenleri, geleneksel para birimlerinin dijital temsilcileridir. Varlığa dayalı tokenler, birden fazla kripto veya geleneksel para birimine dayalı tokenlerdir. Diğer tokenler ise bu iki kategorinin dışında kalan tokenlerden, ağırlıklı olarak hizmet tokenlerinden oluşmaktadır. Bunların dışında piyasa değeri, müşteri sayısı ve günlük işlem hacmi itibarıyla belli eşikleri aşan VDT ve EPT’ler, ilgili kripto varlığın finansal piyasalarda yaratabileceği sistemik risk göz önünde bulundurularak, önemli VDT’ler (ÖVDT); ve önemli EPT’ler (ÖEPT) olarak adlandırılmaktadır.

MiCA kapsamında lisans başvurusunda bulunacak kuruluşların uymakla yükümlü olduğu kuralları 4 ayrı kategoriye ayırmak mümkündür:

  1. Yönetişim gereklilikleri;
  2. İhtiyati gereklilikler;
  3. Organizasyonel gereklilikler; ve
  4. Lisanslama gereklilikleri.

Bu kurallar, genel bir model olarak, hem kapsam dahilindeki kripto varlıkları ihraç eden, hem de sadece kripto varlık hizmeti sunan kuruluşlar için geçerlidir.

Sadece üçüncü taraflara yönelik kripto varlık hizmeti sunan (alım satım, saklama hizmeti gibi) KVHS’ler tarafından karşılanması gereken lisans gereksinimleri, hizmete konu kripto varlığın tipine dayalı olarak değişiklik göstermezken, kripto varlık ihraç eden KVHS’lerin karşılaması gereken lisans gereksinimleri, ihraç etmiş oldukları kripto varlığın hem hacmi hem de tipine dayalı olarak değişiklik gösterebilmektedir.

  1. Diğer token (DT) kategorisindeki kripto varlıkları ihraç eden kuruluşların, ihraç öncesinde bir denetim kuruluşundan izin almalarına gerek bulunmazken;
  2. VDT ve EPT ihraç eden kuruluşların, ihraç öncesi ilgili ulusal denetim kuruluşundan izin almaları ve o kuruluşun denetimi altında söz konusu süreci yönetmeleri gerekmekte;
  3. ÖVDT ve ÖEPT ihraç eden kuruluşların ise buna ek olarak Avrupa Menkul Kıymet ve Piyasa Denetim kuruluşu (ESMA) ve Avrupa Bankalar Birliği (EBA) tarafından denetlenmeleri şart koşulmuştur.

MiCA kapsamında DT ihraç edecek kuruluşların, AB dışında üçüncü bir ülkede kurulu bulunmasına imkân tanınırken, VDT ihraç edecek kuruluşlarda, AB bünyesinde yerleşik olma, kurulu bulundukları ülkenin yerel denetim organlarından izin almış veya ilgili üye ülkede bir finansal kuruluş olarak faaliyette bulunuyor olma şartı aranmakta, EPT ihraç etmek isteyen kuruluşların ise, AB bünyesinde bir kredi kuruluşu ya da elektronik para kuruluşu olarak lisans almış olması şart koşulmaktadır. Diğer taraftan kripto varlık ihraç edecek tüm kuruluşlara, ihraç öncesi yatırımcıyı bilgilendirmek üzere bir bilgi formu (‘white paper’) yayınlayarak ilgili denetim kuruluşlarına gönderme şartı koşulurken, VDT ihraç edecek kuruluşlara buna ek olarak, yayınlanan bilgi formuna ilişkin olarak ilgili yerel denetim kuruluşundan ihraç öncesinde onay alma zorunluluğu getirilmiştir.

MiCA kapsamında düzenlenen kripto varlık hizmetleri aşağıdaki hizmet ve faaliyetleri içermektedir:

  1. Kripto varlıkların üçüncü taraflar adına saklanması ve yönetimi
  2. Kripto varlıklara yönelik bir alım satım platformunun işletilmesi
  3. Kripto varlık takas işlemlerine aracılık edilmesi
  4. Üçüncü taraflarca iletilen alım satım talimatlarının yerine getirilmesi
  5. Üçüncü taraflar adına kripto varlıklara yönelik pazarlama faaliyeti yürütülmesi
  6. Üçüncü taraflar adına kripto varlıklara yönelik transfer hizmeti sunulması
  7. Kripto varlık alım satım talimatlarının üçüncü taraflara iletimi
  8. Kripto varlıklara yönelik üçüncü taraflara danışmanlık hizmeti verilmesi
  9. Kripto varlıklara yönelik portföy yönetim hizmeti verilmesi

MiCA kapsamında KVHS olarak faaliyette bulunmak üzere lisans başvurusunda bulunan kuruluşlar için işletilecek süreç, söz konusu kuruluşun AB bünyesinde kurulu lisanslı bir finansal kuruluş olup olmadığına, lisans başvurusunda bulunulan kripto varlık hizmetinin niteliğine bağlı olarak farklılık gösterebilmektedir. Henüz AB bünyesinde herhangi bir finansal faaliyeti bulunmayan kuruluşların KVHS olarak lisans başvurusunda bulunmaları halinde bir yeni başvuru süreci işletilirken, kredi kuruluşu, elektronik para kuruluşu, merkezi saklama kuruluşu gibi halihazırda AB bünyesinde belirli bir lisansa sahip finansal kuruluşların KVHS olarak da faaliyette bulunmayı istemeleri halinde, sunmayı hedefledikleri hizmete bağlı olarak ilgili denetim organlarına sadece bir bildirimde bulunmaları yeterli olabilmektedir. Bunun dışında hali hazırda bazı AB üye ülkelerinde, yerel yasal düzenlemeler çerçevesinde KVHS olarak faaliyet gösteren finansal kuruluşların, lisans genişlemesi için başvuruda bulunarak, faaliyetlerini MiCA kapsamında sürdürebilmeleri de mümkündür. MiCA kapsamında lisanslanan KVHS’ler faaliyetlerini sadece lisans başvurusunda bulundukları ülkede değil tüm AB üye ülkelerinde sürdürebilmektedir.

Özetle, lisanslama sürecinin karmaşıklığı dikkate alındığında, AB bünyesinde VDT veya EPT ihraç etmek, kripto varlık hizmeti sunmak isteyen kuruluşların, MiCA regülasyonunun tüm AB ülkelerinde devreye gireceği 30 Aralık 2024 tarihini beklemeden, şimdiden lisans başvurularını gerçekleştirmek üzere bazı hazırlık çalışmalarına başlamalarında fayda bulunmaktadır. Bu bağlamda lisanslama sürecini doğrudan etkileyen bir dizi konunun da açıklığa kavuşturulması gerekecektir. Bu kapsamda da öncelikle,

  1. Kripto varlık hizmetinin sunulacağı müşteri segmentinin,
  2. İlgili müşteri segmentine yönelik ne tip bir kripto varlık ihraç edilmesinin hedeflendiğinin,
  3. İlgili müşteri segmentine sunulacak kripto varlık hizmetinin niteliğinin,
  4. Söz konusu kripto varlık hizmetinin hangi AB ülkelerinde sunulmasının hedeflendiğinin,
  5. Hangi ülkede MiCA lisans başvurusunda bulunulmasının hedeflendiğinin,
  6. Nasıl bir organizasyonel yapılanmaya gidileceğinin,
  7. Ne tip bir lisans başvurusunda bulunulacağının

netleşmesi gerekmektedir.