Senior Product Owner Kahraman Anıl Tanış, Fintechtime Aralık sayısı için yazdı “Agentik Yapay Zekâ ile Otonom Finansa Doğru: Fintech Ekosisteminde Yeni Paradigma”.

“Finans dünyası dijitalleşme dönemini tamamladı; şimdi otonomiye geçiyor. Agentik yapay zekâ, finansal süreçleri algılayan, değerlendiren ve kendi inisiyatifiyle harekete geçebilen yeni bir finans mimarisi yaratıyor. Riskten uyuma, yatırımdan müşteri deneyimine kadar birçok alan otonom ajanlarla yeniden şekilleniyor. Geleceğin fintech rekabetini de tam olarak bu dönüşüm belirleyecek.”

 

Agentik Yapay Zekâ ile Otonom Finansa Doğru: Fintech Ekosisteminde Yeni Paradigma

Finansal teknolojilerde son yılların en çarpıcı kırılma noktası, yapay zekânın yalnızca analitik bir araç olmaktan çıkıp otonom karar verici bir yapıya dönüşmesi. Bu yeni yaklaşım literatürde Agentic AI olarak tanımlanıyor ve fintech dünyasında giderek daha kritik bir konuma yerleşiyor. Bugün artık konuştuğumuz şey, makine öğrenimi modellerinin doğruluk oranından çok kendi kendine algılayabilen, hedef belirleyebilen, değerlendiren ve harekete geçebilen finansal yazılım ajanları. Bu dönüşüm yalnızca operasyonel yükü hafifletmekle kalmıyor; risk, uyum, müşteri deneyimi ve yatırım yönetimi gibi alanlarda yeni nesil bir finans kurgusu ortaya çıkarıyor.

Fintech Ekosisteminde Agentik AI’nin Yükselişi

Agentik yapay zekânın neden kritik hale geldiğini anlamak için finans sektörünün yüksek regülasyon yoğunluğu, gerçek zamanlı karar gerektiren süreçler, çok boyutlu risk yapıları ve daima değişen anlık müşteri beklentileri barındıran yapısını görmek gerekiyor. Tam da bu nedenle agentik AI’nin sunduğu proaktiflik, özerklik ve çok adımlı akıl yürütme kabiliyeti bu sektörde maksimum değer üretiyor. McKinsey Global Institute’un 2024 raporu, otonom yapay zekâ tabanlı finansal operasyonların global ölçekte yıllık 300–500 milyar dolar arasında verimlilik kazancı yaratabileceğini gösteriyor.

RegTech 2.0: Otonom Uyum Yönetimi

Finans kurumları özellikle KYC/AML süreçlerinde ciddi operasyonel maliyetler taşıyor; Deloitte Financial Services AI Report 2024 bu maliyetlerin %65’inin manuel incelemelere ayrıldığını belirtiyor. Agentik AI bu noktada regülasyon kaynaklarını gerçek zamanlı tarayabilen, değişiklikleri sektörle eşleştirip risk ve uyum matrisini güncelleyebilen, şüpheli işlemleri otomatik sınıflandırabilen ve MASAK/SAR benzeri raporları kendisi oluşturabilen bir yapıyla uyum ekiplerine hem hız hem doğruluk kazandırıyor.

Proaktif Fraud Yönetimi

PwC’nin 2024 Fraud Survey sonuçları, finansal dolandırıcılığın dünya genelinde %18 arttığını ortaya koyuyor. Agentik AI ile kurulan fraud sistemleri kullanıcı, cihaz, lokasyon ve işlem davranışını birleştirerek davranışsal risk profili çıkarıyor; şüpheli aktiviteyi işaretlemekle kalmayıp riskli POS akışını durduruyor ve alternatif doğrulama mekanizmaları önererek gerçek anlamda proaktif koruma sağlıyor.

Kredi Skorlamasında Dinamik Modeller

OECD’nin “AI in Financial Markets” raporu, statik kredi modellerinin özellikle gelişmekte olan pazarlarda yetersiz kaldığını vurguluyor. Agentik AI ise nakit akışı değişimlerini anlık takip edebilen, risk artışını önceden öngörebilen, kredi limitini otomatik revize eden ve müşteriye kişiselleştirilmiş geri ödeme planı sunabilen dinamik bir yaklaşım getiriyor.

Yatırım Yönetiminde Otonomi

BIS’in değerlendirmelerine göre otonom yatırım modelleri piyasalarda likiditeyi artırırken yatırımcı davranışlarını daha rasyonel hâle getirebilir. Agentik yatırım asistanları portföyü sürekli izleyen, makroekonomik senaryolara göre risk pozisyonunu değiştiren, düzenli uyarılar gönderen ve kendi stratejisini optimize eden bir yapıya sahip. Bu model robo-danışmanlardan ileri seviyede bir otonom portföy yönetimi yaratıyor.

Müşteri Deneyiminde Yeni Nesil Finans Asistanları

Fintech rekabetinin belirleyicisi çoğu zaman müşteri deneyimi. Agentik AI tabanlı finans asistanları bütçe planı çıkartan, tasarruf önerileri üreten, ödemeleri yöneten, ürün karşılaştırmaları yapan ve satın alma davranışını analiz ederek kişisel finans rehberliği sunan bir yapıyla müşteri hizmetlerini pasif bir rolden çıkarıp kullanıcı adına düşünen ve hareket eden bir kademeye taşıyor.

Fintech Ekosistemini Bekleyen Zorluklar

Her güçlü teknoloji gibi agentik yapay zekâ da önemli tartışmaları beraberinde getiriyor. Bu tartışmalar arasında kararların şeffaf ve izlenebilir olması gerekliliği, otonom sistemlere yönelik küresel bir regulasyon çerçevesinin henüz oluşmamış olması, KVKK ve GDPR uyumunun dikkatle yönetilmesi ve insan kontrolünü devreden çıkarmayan “human-in-the-loop” yaklaşımının korunması yer alıyor. IMF’in 2024 raporu, otonom finans sistemlerinin ekonomik şoklara daha dirençli olduğunu ancak denetimin daha karmaşık hale geldiğini hatırlatıyor.

Türkiye Fintech Ekosisteminde Agentik Yapay Zekâ’nın Potansiyeli

Türkiye genç nüfusu, mobil penetrasyon oranı ve gelişmiş dijital bankacılık altyapısıyla agentik yapay zekâ için güçlü bir potansiyel taşıyor. 70 milyonun üzerinde dijital bankacılık kullanıcısı, %90’ı aşan mobil internet penetrasyonu, 90’dan fazla aktif fintech şirketi ve 2016–2023 döneminde gerçekleşen yaklaşık 2 milyar dolarlık yatırım hacmi bu modeli destekliyor. RegTech’te ölçeklenebilir otonom uyum çözümleri, davranışsal risk modelleriyle anlık fraud tespiti, yeni nesil yatırım platformları ve operasyon maliyetlerini düşüren yapılar önemli fırsatlar yaratırken; KVKK uyumu, regülasyon adaptasyonu, sektörde AI yetkinliklerinin geliştirilmesi ve veri kalitesi zorluklar arasında.

Sonuç: Fintech’in Geleceği Agentik ve Otonom

Finans dünyası dijitalleşmeyi geride bırakıp otonomi çağına geçiyor. Agentik AI, fintech şirketlerine hız, ölçek, öngörü, operasyonel verimlilik ve müşteri bağlılığı alanlarında güçlü bir rekabet avantajı sağlıyor. Bugün bu alana yatırım yapan kurumlar önümüzdeki 5–10 yılın liderleri olacak; çünkü finans artık yapay zekâ tarafından desteklenen bir yapıdan, yapay zekâ tarafından yönetilen bir ekosisteme evriliyor.