Doğa Karaçallık
TURKCELL MOBİL
FİNANSAL SERVİSLER UZMANI
Blockchain; teknolojik yeniliklerin konsolidasyona uğrayarak tek platformda birleşebileceğini kanıtlayan, iş yükü ve işlem sürecini azaltan, geleceğin güven temeli olarak adlandırabileceğimiz bir sistem.
Dijitalleşme evresinin ilk dalgası sayesinde; nesnelerin interneti, bulut çözümleri, sanal gerçeklik, büyük veri, yapay zeka, otonom araçlar ve birçok yeni teknolojik trend ile tanıştık. Devrim niteliğindeki bu teknolojiler hayatımızı kolaylaştırarak, hepimizin her şeye erişir durumda olmasını sağladı. Dijitalin sunduğu yenilikçi ve radikal yaklaşımlar etkisini sürdürürken, son zamanlarda bambaşka öncü unsur popüler hale geldi. Teknolojik yeniliklerin konsolidasyona uğrayarak tek bir platformda birleşebileceğini kanıtlayan, iş yükü ve işlem sürecini azaltan, geleceğin güven temeli olarak adlandırabileceğimiz sistem “Blockchain” gün yüzüne çıktı.
Peki blockchain tam olarak nedir?
Blockchain sistemi; 2008 global finansal kriz sonrası yaratılan ve denetlenemeyen dijital para bitcoin’in hayatımıza girmesiyle gündeme geldi. Blok zinciri denilmesinin nedeni ise; dağıtık ağ içinde yer alan işlemlerin belli bir blokta oluşturulması ve oluşan bloğun zincirde yer alan bir önceki bloğa eklenmesiyle güvenliğin sağlanmasıdır. Zincirdeki tüm bloklar birbirine bağlı olduğundan; bloklar içinde yer alan kriptografik işlemlerde veri değişikliği yapılamaz. Bu güvenlik özelliği sayesinde, yüzyılın teknolojisi olarak gösterilmektedir.
Genel anlamıyla blockchain; işlemlerin bir otorite ve aracıya ihtiyaç duyulmadan onaylandığı, onaylanan işlemlerin geriye dönük olarak değiştirilemediği ve önümüzdeki 50 sene boyunca çözülmesi imkansız olan matematiksel algoritmalarla güvenliğin sağlandığı küresel kayıt defteri ve primitif veri tabanıdır.
Teknolojinin getirdiği en önemli özellik; hiçbir aracı olmadan, hızlı bir şekilde dijital imzalar üzerinden, kişiler arası iletişimin güvenli bir şekilde yapılması ve bu işlemlerin herkes tarafından görünecek bir şekilde yayınlanarak işlem detaylarına yer vermesidir.
Sistemin kolektif gücü hayatımıza birçok yenilikçi kazanımlara liderlik etmekte ve kökten değişimlere neden olmaktadır. Bu değişimlerin yapıcı ve yıkıcı etkileriyle dünyamıza varlık transferi konusunda çığır açan, işlem süreçlerini ve maliyetini düşüren, güven ortamını baştan inşa eden yeni nesil teknolojidir.
Blockchain 3 şekilde dijital değişimin öncüsü olacak:
1. İşlem Takibi:
Herkes tarafından izlenebilen şeffaflık sunuluyor. Böylelikle işlemin kökenini görebilme ve uçtan uca tüm aşamaları takip edebilme imkanı sağlanıyor. Örnek olarak yüzlerce tedarikçisi olan ve dünya genelinde farklı müşterilere teslimatı gerçekleştirmekle yükümlü üretim fabrikasını ele alalım. Günün sonunda üretici, teslimatın güvenli bir şekilde gerçekleşmesini ve zamanında üretimini sağlamak zorundadır. Blockchain teknolojisi kullanılarak tüm bu üretim süreçlerinin uçtan uca nasıl gerçekleştiği görülüyor. Ayrıca üretim esnasında yer alan herhangi bir parça hakkında, ne bilgi istiyorsanız sistemde aratabilme imkanı yer alıyor.
2. İşlem Hızı:
Bir aracıya veya otoriteye bağlı olmaksızın direkt olarak alıcı ile satıcı arasında yapılan işlemlerde hem maliyet ve karmaşıklık en aza indirgeniyor, hem de işlemlerin daha hızlı gerçekleşmesiyle zamandan tasarruf ediliyor. Bugünün iş dünyasında işlemlerin sonlanması günler hatta haftalar alabilmekteyken, blockchain teknolojisi kullanılarak tüm iş süreçleri daha hızlı tamamlanıyor.
3. Kesinlik ve Güvenlik:
Matematiksel algoritmalarla veri güvenliğini içermesi, sistemin değiştirilemez bütünlüğünü sağlıyor. Yani bir işlem tamamlandıktan sonra o işlem net ve kesin olarak sona ermiş oluyor. Platformun kullanılmasıyla; geriye dönük işlemlerin değiştirilememesi ve tarafların birbirine yükümlülükleri doğduğundan network üyeleri arasındaki güven ortamı artıyor.
Blockchain hayatımıza ne gibi yenilikler katacak?
90’lı yıllarda internetin hayatımızdaki evresine dönüp bakarsak yaşam için ne kadar önemli bir değişken olgusu olduğunu anlayabiliriz. Şu an için de blockchain o kadar köklü ve kapsamlı bir değişim anlamına geliyor. Dijital çağın evrilme sahnesindeki başrol oyuncusu olarak görülen blockchain kazanımlarına birçok perspektif ile yaklaşabiliriz. Blockchain sahip olduğu altyapı ile oyunun kurallarının yeni baştan yazılmasına neden olacaktır. Bu nedenle birçok istihdam alanının etkileneceği, hatta bazı sektörlerin çöküşüne bazı sektörlerin doğuşuna neden olacağı aşikardır.
Finans sektörü yeni bir boyut kazanıyor!
Blockchain, finans sektörüne dağıtık bir veri ağı üzerinde faaliyet gösterebilme imkanı sunuyor. Bu durum önemli verilerin hiç olmadığı kadar güvenli ve kalıcı olarak saklanmasını, daha hızlı transfer edilmesini ve kolay bir biçimde erişilebilir olmasını olanaklı kılıyor.
Şu an için sadece dijital para transferinde ve e-ticaret ortamındaki ödemelerde kullanılan blockchain; para transferinde minimum işlem ücreti ve maksimum işlem hızı sağlıyor.
Uluslararası para transferi
Uluslararası para transfer işlemi olarak tanımlanan Swift işlemlerin masrafları 12 ila 130 dolar arasında değişiyor. 2 iş günü sürebilmekteyken, blockchain ile maksimum 30 sent maliyet ile 1 saat içinde dijital para transferi gerçekleştirebiliyor.
e-Ticaret ortamındaki ödemeler
Ödemelerini blockchain tabanlı kripto paralar ile alan birçok firma bulunmaktadır. Bu sayede firmalar için hiçbir kısıtlama olmayıp, gerçekleşen ödemelerde komisyon ödemiyorlar. Küresel anlamda blockchain hizmeti veren servis sağlayıcısı Bitpay’in verilerine göre; dünyada bu fırsatı gören 100 binin üzerinde şirket kripto dijital paralar ile ödeme alıyor. Dünyanın herhangi bir yerinde her 25 saniyede, Bitpay altyapısı kullanan bir iş yerinde bitcoin ile alışveriş yapılıyor.
Bu rakam henüz kredi kartı veya nakit alışverişler ile mukayese edilemese de, büyük bir gelecek vadediyor.
Bununla birlikte birçok kazanımı içinde barındıran blockchain teknolojisinin, yakın gelecekte finans sektörüne bambaşka nitelikler kazandıracağı öngörülüyor.
Kişiden kişiye borçlanma ve dağıtık yapılı kredi sistemleri
Oluşturulan platformlar vasıtasıyla kişiler banka veya herhangi bir aracı olmadan birbirlerine belirlenen faiz miktarlarıyla borç verip alabilecekler. Geliştirilen algoritmalarla kullanıcıların güvenilirlikleri ve kredi alma limitleri platform tarafından belirlenecek ve kitle fonlama sitelerinde olduğu gibi isteyen istediği kişiye, istediği miktarda borç verebiliyor olacaktır. Böylelikle bankaların krediler için müşterilerinden aldığı dosya veya kredi masrafları gibi giderler bertaraf edilecek.
Hisse senetleri ve borsalar
Yıllardır yaşanan, hisse senedi gibi borsalarda işlem gören varlıkların alım-satımı, güvenliği ve emir giriş hızı gibi olgularındaki sorunlar, blockchain teknolojisiyle yeni bir altyapıda değerlendirilecek. Blockchain tabanlı uygulamalar tüm işlemleri otomatik hale getirip, güvenliği geleneksel sistemlere göre daha etkili bir şekilde koruyup, maliyeti azaltacak. Bununla ilgili olarak yakın zamanda NASDAQ özel borsası, blockchain tabanlı hisse senedi satışı için blockchain’de sanal piyasa oluşturup ve testlerine başladığını açıkladı.
Mutabakat kullanımı
Yakın zamanda mutabakat kullanımının finans sektörünü içinde yer alması bekleniyor. Bu sayede çeşitli finansal sistemler setinden işlem kaydı toplanıp, sona eren ve müdahaleye karşı korumalı işlemler, yüksek güvenlikte mali denetim izi yaratacaktır. Eş zamanlı yetkili kullanıcıların erişimini sağlamak için gizlilik özellikleri yer alacaktır. Denetim ve uyumluluk, raporlama dönemi boyunca tüm önemli işlemlerin silinmez bir şekilde kaydedilmesini sağlayacaktır.
Böylelikle denetim masraflarını ve mevzuata uygunluktaki prosedür trafiğini düşecek, denetçilere ve düzenleyicilere “arama ve bulma” erişimi sağlanacak ve işlemlerin uygunluğu pasiften aktife otomatik olarak değişecek.
Değerli belgelerin yaratılması ve saklanması
Tapu senetleri, kredi mektupları ve tescil belgeleri gibi dokümanlar bu tür güvenli dijital imzalar ile saklanabilecek ve kayıt altında tutulabilecek. Değerli belgelerde güvenilirliğin sağlanması, kayıtların değiştirilememesi sebebiyle sahteciliğin önlenmesi gibi birçok avantajı içerecektir. Böylelikle doküman yaratma, saklama, kullanıma sunma gibi maliyetler en aza indirgenecektir.
Blockchain sistemlerinin yaygınlaşmasıyla; finansal işlemlerin maliyetlerinde önemli düşüşler, güvenlik seviyelerinde artış ve en dikkat çekici olanı ise aracıların önemini yitirecek olmasıdır. Üreticiyi tüketici ile buluşturan her türlü aracıların öneminin azalabileceği ve sistemi bünyesine katmayan bankaların kan kaybedeceği kuşkusuz bir gerçektir.
Öyle ki bunu gören bankalar çeşitli konsorsiyumlar altında birleşerek blockchain için Ar-Ge faaliyetlerinde bulunuyorlar. BNY Mellon, Deutsche Bank, Bank of America, Goldman Sachs, Citigroup, Santander, Credit Suisse ve UBS gibi dünyanın önde gelen banka ve kuruluşları, bu teknoloji için yüksek yatırımlar yapıyor ve araştırma laboratuvarları kuruyor. 2017’nin sonunda dünyadaki bankaların yüzde 20’sinden fazlasının blockchain teknolojisini kullanacağı öngörülüyor.
Yakın zamanda blockchain; nesnelerin interneti, oy ve seçim sistemleri, telif hakları, online müzik ve oyun platformları içinde kullanımı gerçekleşecek ve hayatımızda bambaşka bir noktada konumlanacaktır. Bunun için ilk olarak ortak kayıt teknolojisine ihtiyaç duyulacak ve sonrasında ise bu network ağı içinde yükümlülüğü olabilecek akıllı sözleşmeler yer alacaktır. Bazen ev aldığınız sayfalarca sözleşme, bazen de sadece parasını alıp aracınızı sattığınız sözlü bir sözleşme olabiliyor. Tüm bu sözleşmeler akıllı hale geldiğinde ve koda dönüştürülerek ortak bir sistem üzerinde işletilebildiğinde çok daha fazla sektör blockchain’le eşsiz bir deneyim kazanacaktır.
Kim bilir belki de blockchain teknolojisi, geleceğin uzay yolu ekonomisi olan parasız paylaşım ekonomisinin önünü açacaktır.
