Türkiye Finans Proje Yöneticisi ve Çevik Koç &
Dilek Taşhanlı
Türkiye Finans Proje Yöneticisi ve Çevik Koç & Dilek Taşhanlı, Fintechtime okurları için kaleme aldı, “Sektörde Siyah Kuğu Ülkeler”.
Fintech’ler son zamanların en meşhur sektörü haline geldi. Tüm büyük kuruluşlar Fintech alanına girmeye çalışıyor. Ülkeler de bu yarışta geri kalmamak için adeta birbiri ile yarışan kanunlar çıkarıyor, regülasyonları esnetiyor. Ülkelerin teknoloji adaptasyonlarının yüksek olması (internete erişebilirlik, mobil teknolojiler), yatırım ağlarının fintech’e verdiği önem ve makroekonomik koşullar Fintech sektörünün gelişimine destek veriyor.
Peki bu yarışta hangi ülkeler öncülüğü koruyor ya da ele geçiriyor?
2020 yılında dünya çapında 3052 Fintech girişimi için 44 milyar dolar yatırım yapılmış. Bu yatırımlardan 22 milyar dolar ile Amerika başı çekiyor. Sonrasında 4.1 milyar dolar yatırım ile Avrupa’nın lider ülkesi İngiltere, 3.3 milyar dolar ile Endonezya ve 2.6 milyar dolar ile Hindistan bulunuyor. Avrupa’da İngiltere’den sonra Almanya 1.4 milyar dolar, İsveç 1.3 milyar dolar ve Fransa, İsviçre şeklinde sıralama devam ediyor.
İngiltere’nin bu başarısında vergi teşvikleri, regülasyon girişimleri ve rekabet, inovasyonu destekleyen devlet programları var.
Bugünlerde dikkat çeken bir ülke de Portekiz. Son zamanlarda hükümetin aldığı teşvik kararlarıyla ülkede yatırım da, start-up’ları hızlandıracak programların da sayısı arttı. Portekiz’in dikkat çeken bazı başarılı start-up’ları arasında Farfetch, Talkdesk, DefinedCrowd, Outsystems, and Feedzai bulunuyor. Amerika menşeili Plaid’in açtığı azınlık odaklı hızlandırma programı da azınlıkların liderlik ettiği start-up’lara destek veriyor.
Amerika’da ise Silikon Vadi’sinden sonra Miami ve Austin’da teknoloji merkezi olma yolunda adımlar atıyor. Austin uyguladığı vergi teşvikleri ile yatırımcıları ve şirketleri çekerken, Miami’de birçok teknoloji şirketini bölgeye çekmek için girişimlerde bulunuyor.
Amerika ve İngiltere Fintech sektöründe şu anda lider konumda olsalar da Amerika’nın pahalı bir ülke olması, İngiltere’nin de hem pahalı hem de Avrupa Birliği’nden çıkacak olması sektördeki liderliklerini farklı ülkelere kaptırmalarına neden olabilir. Findexable’ın Global Findex Ratings raporuna göre Hindistan, Brezilya, Lüksemburg, Norveç, Meksika, Malta, Birleşik Arap Emirlikleri, Güney Afrika ve Arjantin bu anlamda dikkat çeken ülkelerden bazıları.
Hindistan’dan başlarsak ülke regülasyon çerçevesi, çalışan kalitesi ve yatırım ekosistemi ile lider ülkelerden biri olma yolunda. Şu anda 11 fintech unicorn’u bulunuyor. Yatırım Platformu Groww, Ödeme Servisi BillDesk, Kredi Kart Yönetimi ve Fatura Ödeme Platformu CRED.
Brezilya, Latin Amerika’da 2. En büyük fintech hub’ı. Brezilya Merkez Bankası finansal eğitimi artırıp, 2021 Şubat ayında açık bankacılığı kullanmaya başladı. Burada Fintech unicorn’larının başında yeni nesil bankacılık ile Nubank ve C6 Bankası, ödeme sistemleri ile Ebanx ve Stone bulunuyor.
Lüksemburg küçük olmasına rağmen Avrupa’ya açılan bir kapı niteliğinde dünyanın en büyük e-ticaret ve ödeme şirketlerinin gözdesi durumunda. Özel yatırımdaki vergi teşvikleri, start-up’ları her seviyede destekleyen fonlama şirketlerinin çeşitliliği ülkeyi fintech’ler için göz alıcı yapan nedenlerden bazıları.
Norveç’te İngiltere gibi regülasyonlarda kum havuzu mantığını koruyarak yeni ürün ve servislerin riskten uzak bir şekilde, hızlı ve az maliyetle denenmesine fırsat sağlıyor. Ayrıca ülkenin yüksek yaşama standardı, eğitim kalitesi de teknoloji yeteneklerini kendine çekiyor.
Meksika 440 start-up’ı ile Latin Amerika’nın en büyük Fintech hub’ı. Brezilya gibi genç nüfusu, internet erişebilirliği ve düşük penetrasyondaki finansal servisleri ile fırsatlar ülkesi. Açık bankacılık, kriptoparalar ve kum havuzu stratejileri ile Fintech alanındaki iddiasını koruyacağa benziyor.
Malta, kripto ve blockchain sağlayıcılar için ülkeyi cazip hale getirmeye çalışıyor. Malta Finansal Servis Otoritesi (MFSA) kriptoparalar ve blockchain için 3 yeni kural çıkardı. Binance ve BitBay bu yeni regülasyonlardan sonra Malta’yı ana merkezleri yaptı. Neufund, OKEx ve Chilix dikkat çeken bazı blockchain şirketleri.
Birleşik Arap Emirlikleri, Orta Doğu ve Kuzey Afrika (MENA) bölgesinin Fintech hub’ı olma yolunda adımlar atıyor. Merkez Bankası yeni Fintech ofisi kurarak bu konuda kararlı olduğunu gösteriyor. Bölgede bankacılık ile tanışmamış büyük bir potansiyel de olması büyüme oranını artıracağa benziyor. Bayzat, Beehive ve Dapi önde gelen fintech’lerden bazıları.
Malezya, bankacılık ile tanışmamış ancak mobil penetrasyonu yüksek popülasyonu, merkez bankasının Finansal Teknolojilere verdiği önem, yeni ürünlerin kontrollü bir ortamda denenmesi için hazırlanmış kumhavuzu ile geleceğin unicorn’larına davetiye çıkarıyor.
Güney Afrika’da 2020’de Fintech’lerin fonlanması %51 büyüdü. Ülkenin üçte birinin akıllı telefona sahip olması, %95’inin internete ulaşması, bankacılık ile tanışmamış büyük nüfusu olması Fintech sağlayıcılarına büyük potansiyel sunuyor. Yeni nesil banka Bank Zero, para transfer servisi Mama Money, SME fonlama LulaLend önde gelen Fintech’lerden bazıları.
Son olarak Arjantin, 2020’de Fintech girişimlerini 133’ten 268’e çıkardı. Banka kullanım penetrasyonu %80’lerde olmasına rağmen kullanım düşük olduğundan Arjantin halen Fintech sektörü için fırsat taşıyor. Arjantin Fintech Odası 2017’de finansal sektörün dönüşümüne öncelik etmek için kuruldu. Afluenta ve Comparaencasa ülkede önde gelen Fintech’lerden bazıları.
Aşağıda Findexable’dan alınmış Fintech Ülke Endeksi bulunuyor. Burada skorlar Crunchbase, SEMRush ve CrunchupBlink’ten alınmış veri ile Fintech ekosistemini startup sayısı, kalitesi ve çevre etkilerini değerlendirerek oluşturulmuş. Kısaca sayı deyince ülkede, şehirdeki startup sayısı, kalite deyince unicorn sayısı, birbirini destekleyen oluşumların varlığı, çevre deyince de ülkenin internet altyapısı, ulaşılabilirliği, regülasyon yaklaşımı ve hatta yasaklı siteler de göz önüne alınmış.
Aşağıdaki analiz ise Avrupa’daki Fintech ekosisteminin şehirlere göre sıralaması aşağıdaki şekilde:
Amerika halen Fintech sektörü için rakipsiz bir ekosistem oluştursa da yukarıdaki ülkeler de gelişen ekonomileri ve yaratmaya çalıştıkları ekosistem, güçlü yetenek havuzları, regülasyonları, gelişmeye hazır pazarları ile dikkat çekiyor. Yatırım açısından şimdiden bu ülkelere güvenmek ileride iyi sonuçlara götürebilir. Fintech sektöründe hangi ülke başa geçerse geçsin finansal yazılım sağlayıcılarının bolluğu finansal servisleri karşılayabilme gücünü artırarak ekonomik büyüme ve yoksullukla mücadeleyi hızlandıracak. Ayrıca finansal erişim dijitalleştikçe fiziksel bankacılığa ihtiyaç da azalacak. Önümüzde heyecan verici günler bizi bekliyor çünkü değişime başlayan sektör aslında tüm sistemi temelinden değiştiriyor.
