Strateji ve İş Geliştirme Kıdemli Yöneticisi Ece Başak Gerçek, Fintechtime Ekim sayısı için yazdı “Açık kaynak kodlu yazılımlar dijital cüzdanların birlikte çalışabilirliğinde nasıl rol oynayacak?”.
Fiziksel cüzdanlarımızın hali hazırda globaldeki yüzlerce farklı uygulamayla dijital cüzdanlara evirildiği günümüzde; bir dijital cüzdan uygulaması temel olarak kimlik doğrulama, ödeme yapma ve kişiye ait dijital varlıklar, dijital anahtarlar, sağlık verileri ve resmi belgelerin depolanarak ilgili yerlere güvenli erişim sağlama amaçlı kullanılıyor. Kullanıcıların, birçok farklı ihtiyaçlarını çözmek için bankalar, e-para ve ödeme şirketleri, akıllı telefon üreticileri, perakendeciler ve devletlerin çıkarttığı dijital cüzdanlar gibi ayrı ayrı uygulamaları kullanmaları durumu, farklı işlevsellikteki dijital cüzdan örnekleri arttıkça, bu cüzdanların birlikte çalışabilirliğine yönelik ihtiyacı daha önemli hale getiriyor. Asya’da sınır ötesi karekod ödemelerdeki kullanım örnekleriyle, birlikte çalışabilirliği test edilmiş olan dijital cüzdanların, Avrupa’daki örneklerinin nasıl olabileceğini şekillendirecek bir girişim olarak kurulan Open Wallet Foundation (OWF)’ın kuruluş amacı ve stratejilerini sizler için özetledim.
2022 yılında ilk girişim adımları atılan Open Wallet Foundation (OWF), bu yıl Şubat ayında merkezi Brüksel’de, “Linux Foundation Europe” çatısı altında konumlanarak resmiyet kazandı. Dijital cüzdan altyapısı için gerekli olan temel yazılım altyapısını açık kaynak kodlu hale getirerek standardize edilmesini ve özel sektör, kar amacı gütmeyen kuruluşlar ve kamu eksenindeki işbirliklerini arttırmayı hedefleyen OWF topluluğunda, Yönetim Kurulu yapısı yanı sıra, devletlerin dijital cüzdan altyapı çalışmalarını, regülasyonları gözeterek, devletlerin beklentilerini karşılamak üzere özel sektörle köprü oluşturulmasında görev alacak “devlet kurumları danışmanlık konseyi” üyeleri ve teknoloji ve yazılım imkan setinin genişlemesiyle birlikte dijital cüzdan altyapısı ile ilişkilendirilebilecek tüm standartları gözeterek açık kaynak kodlu yazılım komponentlerini merkeze alan “teknik danışmanlık komitesi” üyeleri yer alıyor.
Güncel olarak 40 adetten fazla üyesi olan topluluğun yarısından fazlasını, Decentralized Identity Foundation (DIF), Digital Identification and Authentication Council of Canada (DIACC), Digital Dollar Project, Digital Identity New Zealand (DINZ), Digital Identity and Data Sovereignty Association (DIDAS), Hyperledger Foundation, Johannes Kepler University Linz, ID2020, MIT Connection Science, Modular Open Source Identity Platform (MOSIP), OpenID Foundation, Open Identity Exchange (OIX), Secure Identity Alliance (SIA), Trust Over IP Foundation (ToIP) vb. kar amacı gütmeyen kuruluşlar, akademik kuruluşlar ve devlet kurumlarının oluşturduğu bu yapıda; Accenture, American Express, Deutsche Telekom / T-Systems, VISA gibi büyük teknoloji ve ödeme şirketleri de yer alıyor. Topluluğa bu yıl Ağustos ayında Google, Eylül ayında ise Microsoft dahil oldu. Topluluk ağırlıklı olarak Avrupa Dijital Kimlik Cüzdanı projesi geliştirmelerinde katkıda bulunmuş dijital kimlik doğrulama alanındaki oyunculardan oluşuyor.
Üye kuruluşlarının yazılımcı ekosistemi ile birlikte, global kullanım için tasarlanmış, açık, güvenli ve standardize edilmiş temel dijital cüzdan yazılım altyapısı oluşturmayı hedefleyen OWF, kendisini son kullanıcıya hizmet verecek bir dijital cüzdan üreticisi ya da standart belirleyici olarak tanımlamıyor. OWF, dijital cüzdan işletimi için uyum sağlanması gereken kimlik bilgileri (credentials), standart ve haberleşme protokollerinin formatlarını belirleyici pozisyonda olmamakla birlikte, dijital cüzdan açık kaynak kodlu yazılım kütüphanelerinin birden fazla protokol, standard ve formatı destekleyecek şekilde geliştirilmesine altyapı oluşturmayı hedefliyor ve kendisini standart koyucular ile dijital cüzdan üreticileri arasında konumlandırıyor.
OWF, devletlerin, kar amacı gütmeyen kuruluşların ve özel sektörün OWF açık kaynak kodlu yazılım altyapısı üzerinde, farklı şirket ve yapıların belki de farklı zamanlarda aynı problemleri çözmek ve uyumluluk sağlamak için sarf edecekleri yazılım geliştirme efor ve maliyetlerini azaltmayı, sınırlı yazılım yetkinlik setlerini doğru adreslemeyi, kapalı kutu yazılım tasarımı ve geliştirmeleri ile dijital cüzdan üretiminde tekelleşmenin önüne geçmeyi, dijital cüzdan ürünleri pazara inişlerini hızlandırmayı, dijital cüzdanlardaki güvenlik açıkları riskini kontrol altına almayı ve bu ana yazılım kütüphaneleri kullanılarak aynı kod tabanında geliştirilmiş dijital cüzdanların birbirleriyle konuşma seviyesinde ortaklaştırılmasını amaçlıyor.
Dijital cüzdanların yakın geleceğin internet tarayıcıları haline evrileceği öngörüsünden yola çıkarsak; bugün hali hazırda açık kaynak kodlu kütüphanelerinin farklı teknoloji şirketleri tarafından ortak kullanımını, internet tarayıcıları alanında örnekleyebiliyoruz. Google Chrome, Microsoft Edge, Samsung internet tarayıcısı gibi tarayıcılar, Chromium projesi altında Apple, Google, Meta, Microsoft, Opera, Adobe, Intel, IBM, Samsung vb. yazılımcılarının katkılarıyla geliştirilmiş olan aynı ekran oluşturma motoru (rendering engine) Blink kütüphanelerini kullanıyorlar. OWF de, aynı yaklaşımı güvenli ve standardize edilmiş dijital cüzdan motoru konseptine taşıyarak, OWF topluluğunun birlikte geliştireceği dijital cüzdan açık kaynak kod komponentlerini, yazılım geliştirme ekosisteminin erişimine ücretsiz olarak açmayı hedefliyor. Bu şekilde yazılım geliştiriciler hem açık kaynak kodları kendi proje ve ürünlerinde kullanabilecek hem de açık kaynak kodu sürdürmek ve zenginleştirmek üzere katkı sağlayabilecekler.
Dijital cüzdan dünyasında rekabet etmek için farklılaşma ihtiyacı, ana yazılım katmanından ziyade, kullanıcı arayüzü ve kullanım kolaylığında adresleniyor. OWF’nin sunacağı standardize edilmiş açık kaynak kodlu kütüphanelerin kullanımı, farklı yazılım standart, protokol ve formatlara hakim olunması ihtiyacını büyük ölçüde azaltmayı amaçladığından; dijital cüzdanların farklı spesifik fonksiyonları aynı uygulama içerisinde destekleyebilmelerini çok daha kolaylaştırabilecek.
Örneğin, dijital cüzdanların içerisinde saklanabilen araba anahtarları ile fiziksel kapıları açmayı sağlayan dijital kimlik kartları birbirinden farklı standartlar ile geliştirilirken; farklı standart ve protokol format desteklerinin OWF açık kaynak kodlu yazılım kütüphanelerinde hali hazırda destekleniyor oluşu, dijital cüzdan üreticilerinin aynı kod tabanı üzerinde farklı kullanım alanları için farklı kod komponentlerine tekil bir yerden erişebilmelerini sağlayacak.
Dijital cüzdanlar temel olarak üç ana fonksiyona hizmet ediyorlar: kimlik doğrulama, ödeme yapma, erişim için kullanma. Kimlik doğrulama amaçlı vatandaşlık kimlik kartı, sürücü ehliyeti, pasaport, çalışma belgesi, sigorta sicil kartı, vergi kimlik kartı, sadakat kartı gibi kartları dijital cüzdanlara ekleyebilirken; ödemeler için banka kartı, kredi kartı, hediye kartı ekleyebiliyor ya da Apple Pay, Google Pay, Alipay vb. dijital cüzdanlar ya da kripto cüzdanlar ile ödeme yapabiliyoruz. Diğer yandan şifreleri (Örneğin FIDO şifre anahtarları), resmi belgeleri, sağlık verileri, uçak biletleri, etkinlik biletleri, ürünlerin garanti belgelerini depolayabilirken, kapı giriş kartları, araba anahtarlarını da tokenize şekilde saklayabiliyoruz.
Bugün fiziksel cüzdanlarımızda taşıdığımız tüm araçları “tek” bir dijital cüzdan içerisinde toplamak kolay gözükmüyor. Fiziksel dünyada içinde kimlik kartı, kredi kartı, sadakat kartı, işyeri kapı giriş kartı ve araba anahtarları bulunan fiziki cüzdanı gün içerisinde kimlik doğrulamak, alışveriş ve ödeme yapmak, işyerine giriş yapmak ve araba kullanmak için kullanabiliyorken; dijital dünyada bir kripto cüzdan içerisine işyeri giriş kartını eklemek ya da bir e-ticaret kapalı devre cüzdan içerisinde araba anahtarı token’larını saklamak gibi anlamlı kullanım alanları oluşmuyor. Fiziksel cüzdanlardan dijital cüzdanlara geçişin tamamlanması için, dijital cüzdanların fiziksel cüzdanlarda olduğu kadar esnek ve çok amaçlı kullanıma açık olması ihtiyacı bulunuyor. Çok amaçlı kullanım alanları ise, farklı cüzdanların birbirleriyle konuşabilir olması ile kolaylaşabilecek gözüküyor.
Farklı dijital cüzdanların birbirleriyle konuşabilmeleri, yazılım geliştiriciler ekseninde teknik açıdan ele alındığında yazılım kütüphaneleri ve haberleşme protokolleri; cüzdan kullanıcısı merkeze konulduğunda ise kişiye ait dijital kimlik verileri ve veri paylaşımı üzerinden adreslenebilir. Dijital cüzdanı bir kullanıcıya ait tüm verilerin konsolide edildiği bir depolama alanına benzetirsek, kullanıcının kendine ait verileri hangi amaçla, hangi kurumla, ne kadar süre ile paylaşacağına kendi karar vermesi ve bu şekilde farklı dijital cüzdan uygulamaları arasında data paylaşımına bağlı olarak, bir kullanıcının güvenli şekilde birden fazla dijital cüzdanın işlevselliğinden faydalanabilmesinin önü açılıyor. Aynı kod tabanı üzerinde geliştirilmiş dijital cüzdan uygulamaları, OWF açık kaynak kodlu yazılım komponentlerini kullanan diğer cüzdanlarla, güvenlik açıklığı oluşturmadan, birlikte çalışabilme yetkinliğine sahip oluyor.
Dijital cüzdan yetkinlik setlerinin her geçen gün zenginleşmesi ile birlikte OWF, yazılım geliştirici topluluğunun, herhangi bir cihazda, herhangi bir işletim sistemiyle, herhangi bir uygulama ya da servis için, herhangi bir para birimiyle, herhangi bir dilde çalışacak güvenli dijital cüzdanlar oluşturabilmesi için açık kaynak kodlu yazılımın gücüne inanıyor. Devlet kurumları ve özel sektör oyuncularının aynı kod altyapısı üzerinde dijital kimlik ve cüzdan ürünlerini geliştirmelerine olanak sağlanması; kullanıcılar için ise cüzdan üreticisi bağımsız ve dijital kimlik verilerinin tokenize edilmiş şekilde kullanıcı hakimiyetinde ve güvenli olarak dijital cüzdanlar arasında taşınabilirliğini mümkün kılacak güvenli bir dijital cüzdan motoru yaratmayı hedefliyor.
Asya’da dijital cüzdanların sınır ötesi ticarette birlikte çalışabilirliğinin başarıyla test edilmiş olması, Avrupa ekseninde oluşturulan OWF girişiminin temellerinin Avrupa Dijital Kimlik Cüzdanı üzerine atılıyor olması, diğer yandan Amerika merkezli büyük teknoloji ve ödeme oyuncularının da OWF yapısı içerisinde yönlendirici ve katkı sağlayıcı pozisyonda oldukları göz önüne alındığında; OWF topluluğu yakın zamanda başarılı örnekleri hayata geçirebilecek mi ve bu gelişmelere paralel olarak Amerika’nın atacağı adımlar da yakından takip edilesi gözüküyor.
