Yıldız Holding Kurumsal Strateji, İş Geliştirme ve M&A Transformation Head Cem Aydede, Fintechtime Nisan sayısı için yazdı “İnovasyonun Karanlık Yüzü: Artan Dolandırıcılığa Karşı Öneriler”.
Ülkemizde dolandırıcılık mağduriyetlerinin kontrol altına alınması ve azaltılması, BKM ve TCMB gibi kuruluşların yanı sıra fintech’lerin ve bankaların önlem setlerini artırması, giyilebilir teknoloji ve makine öğrenim modelleri gibi yenilikçi çözümler sunmasıyla mümkün olacaktır. Dolandırıcılık olaylarının azaltılması hedeflenirken, bu süreçte müşteri memnuniyetinde de artış beklenmektedir. Yeni teknolojilerin adaptasyonuyla hayata geçirilecek bu önlemleri merakla bekliyorum.
İnovasyonun Karanlık Yüzü: Artan Dolandırıcılığa Karşı Öneriler
World Economic Forum’un 2024 küresel risk raporundaki küresel kriz oluşturabilecek tehditlerde 2. olarak yer edinen yapay zekâ tarafından üretilmiş dezenformasyon bulunması yapay zekanın dolandırıcılık odaklı nasıl kullanılabileceğini doğrular nitelikte. Şu anda herhangi bir sosyal medya platformunda gezerken bir e-ticaret marketinin istediğiniz bir üründe çarpıcı bir indirim yaptığını görebilirsiniz. Hemen linke tıklayarak ürünü almaya yönlendiğiniz e-ticaret marketinin sayfasında ödeme bilgilerini girerek satın alım yapabilirsiniz, daha doğrusu yaptığınızı sanarak dolandırılabilirsiniz. Üretken yapay zekâ ve kod yazım gerektirmeden içerik oluşturma araçları ile insanları aldatmaya yönelik alışveriş sayfaları oluşturmak artık her zamankinden kolay hale gelmiş durumda. ScamAdviser’ın yıllık olarak yayımladığı 2023 Dolandırıcılığın Küresel Durumu raporunda 43 ülke incelendi. Dolandırıcılık nedenli küresel kaybın yaklaşık 1 trilyon 260 milyar dolar olduğu saptandı (küresel gelirin yaklaşık %1’i). Çalışmaya katılanların sadece %7’si dolandırıldıkları miktarları telafi edebildiklerini iletti. Adalet Bakanlığı’nın bu yıl yayımladığı verilere göre geçmiş yıllara oranla yıl içerisinde açılan dolandırıcılık davaları %158 arttı. Alışveriş sitelerinin benzerleri dışında artık ünlülerin yüzleri, sesleri de kullanılarak insanların sözde fonlara yatırım yaptırılmaları sağlanarak dolandırıcılık yapılabiliyor. Fiziksel olarak da pandemi sonrası ivmelenerek hayatımızda önemli yer edinmeye başlayan çipli kartların temassız ödeme özelliklerinden faydalanılarak hayali ödemeler ile dolandırıcılık yapılabiliyor.
Fintech odağında dolandırılma senaryolarını iki temel segmente ayırabiliriz, fiziksel ve dijital. Fiziksel senaryolarda temel odak temassız ödeme fonksiyonlarının NFC (Yakın Alan İletişimi) cihazları ile manipüle edilerek kartlardan harcama yaptırılması şeklindedir. Dijital olarak segmente edebileceğimiz kısım ise sahte site veya benzeri senaryolar ile kredi kartı bilgilerinin alınarak sahte harcamalar yapılması üzerinedir.
NFC Güvenliği, Alternatifler ve Çözüm Önerileri
BKM’nin 2023 ve 2024 Ocak ayı verilerine göre yıldan yıla temassız kredi kartı sayılarında %22, banka kartı sayılarında %28, ön ödemeli kart sayılarında %8’lik artış olduğu gözlemleniyor. İşlem adetlerine bakıldığında yıldan yıla %29, işlem hacminde ise %134’lük bir artış mevcut. Burada dikkat çekmek istediğim nokta en çok temassız kart artışının banka kartlarında yaşanıyor olmasıdır. Standart bir NFC dolandırıcılığında kredi kartına yapılan işlem itirazları üzerinden paranın temini mümkün iken banka ve ön ödemeli kartlarda bu söz konusu değildir, özetle fintech’lerin ön ödemeli kart hizmetlerini artırdığı ve banka kartlarının da artarak temassız kullanıldığı dönemde fiziksel kart dolandırıcılığına sektörün farklı oyuncuları inovatif çözümler getirerek kart dolandırıcılığının artış hızını yavaşlatmakta rol oynayabilir. Başlıca iki aksiyon olarak aşağıdakiler düşünülebilir.
1-NFC korumalı cüzdan ve temassız ödeme bilincinin artırılması
Yapı Kredi, İş Bankası gibi mobil uygulamalarından farklı hizmetler sunmayı amaçlayarak Super App olmak isteyen kuruluşların sayısında artış gözlemlenmekte. Müşterilere sunulan market vb. hizmetlerden NFC koruyucu cüzdanların satışa çıkarılarak insanlardaki temassız ödeme korunması bilincinin artırılması NFC dolandırıcılığı yüzdesini azaltmaya yardımcı olabilir.
2-Giyilebilir teknolojiler ile mobil ödeme yöneliminin artırılarak temassız ödeme oranının azaltılması
IDC’nin küresel giyilebilir teknoloji raporuna göre 2022 ve 2023 verilerine göre yıldan yıla satılan giyilebilir teknoloji oranında %2,6’lık bir artış gerçekleşti. Saat ve gözlük gibi form faktörlerine alternatif olarak giyilebilir teknoloji marketindeki en büyük beş oyunculardan olan Samsung’un akıllı yüzüğünü tanıtması ve Apple’ın da saat dışında farklı giyilebilir teknolojiler üzerinde çalışması bu marketin daha da büyüyeceğinin göstergesi gibi görünüyor. Ülkemizde de inovatif bir çözüm ile sunulan Paraf Ring Pay yüzük ile ödeme ürününün yaygınlaştırılması için faydalı bir market oluşacağını düşünüyorum. Bir bankanın POS’larında ödeme için kullanılan yüzük ürününün hızlı yayılmayacağını düşünürsek, kullanıcılara sağlık verilerinin takibi gibi farklı hizmetler sunan Apple ve Samsung gibi markaların yüzükleri ile fintech birlikteliği inovatif ödeme yöntemleri doğuracaktır. Bu tip alternatif ödeme yöntemlerinin benimsenmesi ile kredi, banka ve ön ödemeli kart bağımlılığının azaltılması fiziksel kart dolandırıcılığının azalmasını sağlayabilir.
GenAI destekli artan dijital dolandırıcılığın ML ile yavaşlatılması
Sahte alışveriş, fon alım gibi web siteleri düzenleyip GenAI fonksiyonları ile pazarlamasının yapıldığı günümüzde insanların bu tip sitelere kredi kartlarını verilmesinin önüne geçilmesi dolandırıcılık kaynaklı kaybın azaltılmasında önemli bir rol oynamakta. Bu noktada son müşteri odaklı banka ve fintechler sahte işlem yapan sanal POS’ları belirli metriklerde analiz ederek saptanmasını sağlayabilecek makine öğrenim (ML) algoritmaları geliştirilebilir. Sahte işlem gerçekleştiren POS’lara yapılan itirazlar, işlem adetleri ve işlem hacimleri ile sosyal medya analizlerinden ulaşılan sahte site verilerinin kullanılması ile bu tip POS’ların kapatılması / sınırlandırılması sağlanabilir.
Özetlemek gerekirse ülkemizde dolandırıcılık mağduriyetinin kontrol altında tutulması ve azalmasını sağlayacak aksiyonların alınması için BKM, TCMB gibi kuruluşlar dışında son müşteri odaklı fintech’lerin ve bankaların da önlem setlerini artırmaları, giyilebilir teknoloji ve makine öğrenim modelleri ile inovatif çözümler getirmeleri ile mümkün olabilir. Burada dolandırılma sayısında azalış hedeflenerek müşteri memnuniyetinde de artış beklenebilir. Yeni teknolojilerin benimsenmesi ile alınacak aksiyonları merakla bekleyeceğim.
