Avukat Gökhan Yüksel, Fintechtime Aralık sayısı için yazdı “Apple’ın NFC Savaşı”.

“Akıllı telefonların ödeme ekosistemindeki rolü her geçen gün büyüyor. Ancak Apple’ın ödeme yöntemlerine yönelik uygulamaları, Avrupa Komisyonu (AK) ve Rekabet Kurumu gibi düzenleyici otoritelerin radarına takıldı. Özellikle NFC erişim sınırlamaları ve harici ödeme yöntemlerine izin verilmemesi gibi uygulamalar, Apple’ın rekabet kurallarını ihlal ettiği iddialarını gündeme getirdi. Avrupa Birliği’nin Dijital Marketler Yasası (DMA) çerçevesinde yürütülen incelemeler hem tüketiciler hem de işletmeler için daha özgür bir ödeme ekosistemi yaratmayı amaçlıyor.”

Apple’ın Ödemeler Alanındaki Uygulamaları Avrupa Komisyonu Tarafından Mercek Altında!

Akıllı telefonların ödeme ekosistemindeki rolü hızla büyürken, Avrupa Komisyonu’nun (“AK”) Apple’a yönelik rekabet soruşturmaları ve yaptırımları sektörde devrim niteliğinde değişimlerin kapısını aralıyor.

NFC erişimine ilişkin uygunsuz bulunan uygulamalarına ilişkin AK ile birkaç ay önce anlaştığı duyurulan Apple’ın bu defa uygulama geliştiricilerin kullanıcıları, harici satın alma seçeneklerine yönlendirmesine izin vermemesi nedeniyle Avrupa Birliği Dijital Marketler Yasasını (“DMA”) ihlal ettiği iddiası kapsamında yüksek bir ceza ile karşılaşacağı ön görülüyor[1].

 

  1. Önce “NFC Erişimi Kısıtlamaları” – Sonra “Alternatif Ödeme Kısıtlamaları”

AK, gerçekleştirdiği incelemeler neticesinde Apple’ın akıllı mobil cihazlar pazarında önemli bir pazar gücüne ve iOS’ta mağaza içi mobil cüzdan pazarında hâkim bir konuma sahip olduğunu tespit etmiştir.

Apple ödeme yapmak için iOS üzerindeki NFC donanım ve yazılımının (NFC girişi) üçüncü taraf mobil cüzdan geliştiricileri tarafından kullanımına izin vermemektedir. Bu durum karşısında, AK tarafından 2020 yılında soruşturma başlatılmıştı. Soruşturma kapsamında bahse konu eylem, pazar hakimiyetinin kötüye kullanılması olarak değerlendirilmiştir. Bu durumun rekabeti engellediği ve kullanıcılar için daha az yenilik ve seçenek sunduğuna kanaat getirilmiştir.

Temmuz 2024 tarihinde AK tarafından soruşturmaya yönelik yapılan açıklamada, Apple’ın sunduğu nihai taahhütlerin, Avrupa Ekonomik Bölgesi’ndeki üçüncü taraf mobil cüzdan geliştiricilerin NFC ödemelerine erişimini kolaylaştıracağına yer verilmiştir[2].

AK’nın bu defa, bu yılın başlarında yürürlüğe giren ve Apple’ın da aralarında bulunduğu geçit bekçilerinin tekelci davranışlarını engellemeyi amaçlayan DMA çerçevesinde uygulama geliştiricilerine yönelik uygulamaların aykırılık teşkil ettiği iddiasına dayanarak Apple’a ceza düzenleme hazırlığında olduğu söylentileri gündemde yerini almıştır.

AK’nın 24 Haziran’da yayımladığı bildiride[3], AK tarafından 6 Eylül 2023 tarihinde belirlenen altı geçit bekçilerinden biri olan Apple’ın, uygulama geliştiricileriyle arasındaki anlaşma koşulları çerçevesinde birtakım uygulamalarının DMA’yı ihlal ettiğine yer verilmiştir.

AK, Apple tarafından uygulama geliştiricilere yönelik aşağıdaki uygulamaların DMA’ya aykırılık teşkil ettiği değerlendirmesinde bulunmuştur.

  • Uygulama geliştiricilerinin müşterilerini özgürce yönlendirmelerine izin verilmemesi.
  • Uygulama geliştiricilerinin kendi seçtikleri dağıtım kanalı aracılığıyla iletişim kurmalarını, teklifleri tanıtmalarını ve sözleşme yapmalarını engelleyen çeşitli uygulamaların bulunması.
  • AppStore aracılığıyla geliştiricilerin yeni bir müşteri edinmesini kolaylaştırmak için Apple tarafından alınan ücretlerin makul seviyenin ötesine geçmesi.

İhlal durumunda AK’nın, geçit bekçisinin dünya çapındaki toplam cirosunun %10’una kadar para cezası uygulayabileceğini not etmek isteriz.

 

  1. Apple’ın Taahhütleri: NFC ile Ödemelere Özgürlük mü Geliyor?

Avrupa Komisyonu tarafından yapılan açıklamada Apple’ın, rekabet endişelerini gidermek için;

  • Host Card Emulation (“HCE”) ödeme uygulamalarıyla, satıcı telefonları gibi cihazlarda ödeme başlatma imkanının genişletileceği
  • HCE geliştiricilerinin diğer NFC işlevlerini birleştirmesinin engellenmeyeceği
  • Geliştiricilerin NFC girişine erişmek için ÖHS lisansına veya bir ÖHS ile bağlayıcı bir anlaşmaya sahip olma gerekliliğinin kaldırılacağı,
  • Geliştiricilerin, üçüncü taraf mobil cüzdan sağlayıcıları için ödeme uygulamalarını önceden oluşturmaları için NFC erişimine izin verileceği,
  • HCE mimarisinin, Apple Pay tarafından kullanılan ve gelişen endüstri standartlarına uyacak şekilde güncelleneceğini ve belirli koşullar altında Apple Pay tarafından artık uygulanmasalar bile standartların güncellenmeye devam edileceği,
  • Geliştiricilerin, kullanıcılardan, varsayılan ödeme uygulamalarını kolayca ayarlanmalarını isteyebilmelerini sağlayacağını ve kullanıcıların varsayılan NFC ayarları sayfasına yönlendirilerek yalnızca birkaç tıklama ile varsayılan ayarların yapılmasının sağlanacağı,
  • HCE ödeme uygulamaları geliştiricileri ile aynı endüstri standardı spesifikasyonlarına uyulacağını ve bir denetim bağlamında elde edilen gizli bilgilerin korunacağı

yönündeki taahhütleri AK tarafından kabul edildiği belirtilmiştir[4].

Apple’ın 10 yıl geçerli olacak bu taahhütleri, üçüncü taraf mobil cüzdan geliştiricilerin NFC donanımını özgürce kullanabilmesini sağlayacaktır. Ayrıca, bu taahhütler, ödeme uygulamalarında rekabeti arttırarak hem tüketicilere hem de geliştiricilere daha fazla özgürlük tanıyacaktır.

 

  1. Rekabet Kurumu’nun Apple Soruşturmasının Kapsamı

Bilindiği üzere 06.06.2024 tarihinde Rekabet Kurumu (“Kurum”) tarafından yapılan açıklamada (“Açıklama”), Apple’ın ödemelere ilişkin uygulamalarını mercek altına alan bir soruşturma açılmasına karar verildiği kamuoyu ile paylaşılmıştır[5].

Kurum, Apple’ın uygulama içi satın alma işlemleri için yalnızca kendi ödeme sistemini zorunlu tutması ve uygulama geliştiricilerin alternatif ödeme yöntemlerine yönlendirme yapmasını engellemesi nedeniyle soruşturma başlatmıştır. Bu soruşturma, 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesinin ihlal edilip edilmediğini araştırmayı amaçlıyor.

Kurum, 09.12.2021 yılında yayımlamış olduğu Ödeme Hizmetlerindeki Finansal Teknolojilere Yönelik İnceleme Raporu’nda (“Rapor”) AK tarafından açılan soruşturmada ele aldığı üzere Apple’ın ödeme ekosistemlerinin üçüncü taraf hizmet sağlayıcılara açılmasının daha sağlıklı işleyen bir yapı olarak kabul ettiği görülmektedir.

Açıklama’da ise Kurul tarafından Apple’ın;

  • Uygulama geliştiricilerin, uygulama içinde kullanıcılarını uygulama geliştiricinin internet sitesi gibi uygulama dışındaki ödeme kanalları hakkında bilgilendirmesinin engellenmesi
  • Uygulama dışı alternatif ödeme kanallarına yönlendiren bağlantılara uygulama içinde yer verilmesinin engellenmesi
  • Uygulama içindeki satın alımlarda Apple’ın kendi ödeme sisteminin zorunlu tutulması

eylemlerinin inceleme altına alınacağı ve bu eylemler nedeniyle;

  • Tüketicilerin daha iyi seçeneklere (daha düşük fiyata) erişme imkânlarının kısıtlanıp kısıtlanmadığının,
  • Apple’ın kendi ödeme sistemini zorunlu tutarak uygulama geliştiricilerin seçim özgürlüğünü ortadan kaldırıp kaldırmadığının ve diğer ödeme sistemlerinin Apple ekosistemine girişini engelleyip engellemediğinin,
  • Apple’ın kendi ödeme sistemini zorunlu tutarak uygulama geliştiricilerin seçim özgürlüğünü ortadan kaldırıp kaldırmadığı ve diğer ödeme sistemlerinin Apple ekosistemine girişinin engellenip engellenmediğinin

incelenmesine karar verilmiştir.

Kurum’un başlattığı soruşturmanın kapsamında, AK’nın soruşturmasında olduğu gibi doğrudan NFC’nin ödemeler için kullandırtılmamasına spesifik olarak yer verilmese de bu durumun Kurum’un radarında olduğu 2021 Aralık tarihli Raporundan anlaşılmakta olup ilerleyen dönemde Apple’ın AK’ya taahhütlerinden yola çıkılarak soruşturma kapsamında ele alınabileceği ve benzer bir sonuç çıkabileceği görüşündeyiz.

 

  1. Apple’ın NFC Özelliğine Üçüncü Taraflar için Erişim Verilmesinin Ödemeler Ekosistemine Etkisi

Hepimizin yakından tanıklık ettiği üzere son yıllarda akıllı telefonların ve cihazların hayatlarımızda yeri ve önemi büyük ölçüde arttı. Bu artış, ödemeler ekosistemine de yansımış ve tüketiciler tarafından akıllı telefonlarla ödeme yapma ve işletmeler tarafından yine akıllı telefonlarla ödeme alma yöntemlerini de beraberinde getirmiştir.

Fakat Apple cihazlar üzerinden ödeme alma ve ödeme yapma hizmetlerinin Apple’ın (Apple Pay) tekelinde olması ve Apple’ın kullanıcı kitlesinin azımsanmayacak sayıda olması durumlarının birlikte sektörün gelişimine olumsuz etki ettiği söylenebilecektir.

AK soruşturması sonucunda Apple tarafından NFC ve HCE’ye üçüncü taraf hizmet sağlayıcıları tarafından erişim sağlanacak olmasının, Apple Pay’e bağlı olmadan tüketicinin dilediği sağlayıcı üzerinden ödeme alma ve yapma işlemlerini gerçekleştirmesine imkân tanıyacağı söylenebilecektir.

Bu gelişmenin etkilerinin, yalnızca tüketiciler ve işletmeler veya bunlara hizmet veren ödeme hizmet sağlayıcıları ile sınırlı kalmayacağı söylenebilir.

Diğer yasal düzenlemeler ve ödemeler ekosistemindeki kurallar (Örneğin: PCI kuralları) saklı kalmak kaydıyla ödemeler sektöründe SoftPOS, mobilPOS, taptophone, taptopay olarak da bilinen hizmetleri sunan teknik altyapı sağlayan şirketlerin (“TSP”/”Technical Service Provider”) üzerinde de etkileri görülecektir.

Kuşkusuz tüketiciler bakımından, rekabet nedeniyle daha düşük komisyon oranlarının yansıtıldığı ve daha geniş bir üye işyerinde kullanım sağlandığı bir ekosistemde mobil cihazları üzerinden ödeme yapma imkanının tanınması önem arz etse de işletmeler açısından özellikle mobil cihazlar üzerinden temassız ödeme alma imkanıyla etkisinin daha fazla olacağı kanaatindeyiz.

İşletmelerin cihaz kiralama, aidat ve cihazların bakım ücretleri ile cihazların bakım ve temin süreleri bakımından karşılaştığı olumsuzlukların, kendi mobil cihazları üzerinden ödeme alabilmeleriyle büyük ölçüde azalacağı görüşündeyiz.

Apple kullanıcılarının da dahil olduğu yüksek işlem hacimli bir ekosistemde, doğrudan ödeme hizmet sağlayıcıları veya ödeme hizmet sağlayıcılarıyla iş birliği modeli üzerinden işletmelere softPOS / mobilPOS sağlayan teknik hizmet sağlayıcılar ve dijital cüzdan hizmet sağlayıcılar için iş modelinin daha da verimli hale geleceği ve gelir modelleri sağlayacağı düşüncesindeyiz.

 

  1. Genel Değerlendirme

Apple’ın 10 yıl boyunca geçerli olacak taahhütleri, mobil ödeme dünyasında dengeleri değiştirebilir. Şüphesiz ki benzer soruşturmaların ülkemiz gibi ödemeler ekosisteminde önemli gelişmeler sağlayan ülkelerdeki otoriteler tarafından takip edilmesi ve kısıtlamaların kaldırılmasının ödemeler ekosistemine katkısı çok büyük olacaktır.

Ülkemizde teknolojik gelişmelere paralel olarak akıllı telefonların POS cihazı olarak kullanılabildiğini tespit eden Gelir İdaresi Başkanlığı’nın, 517 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile kartlı ödeme ağını genişleterek kayıt dışı ödemeleri engellemek amacıyla akıllı telefonlarla ödeme almayı teşvik ederek, işletmelerin POS maliyetlerini azaltmakla birlikte özellikle birçok yoğun POS kullanımı olan fiziksel mağazalarda (örneğin: Hafta sonlarında uzun ödeme kuyruklarının oluştuğu büyük mağazalardaki satış elemanlarının ellerindeki telefonla) ya da kurye siparişlerinde (örneğin yemek siparişlerini teslim eden kuryelerin üzerlerinde ayrı geleneksel bir POS cihazı taşımadan) daha pratik ödeme alınabilmesine imkan tanıdığını görmekteyiz.

Fakat her ne kadar Android cihazlar üzerinden kartla ödeme alınabilse veya ödeme gerçekleştirilebilse de Apple kullanıcı sayısının azımsanmayacak ölçüde olması göz önünde bulundurulduğunda SoftPOS ürünün gelişiminde en önemli olumsuz etkenlerden birinin Apple cihazlarla NFC ile ödeme gerçekleştirememe olduğu değerlendirmesi yapılabilecektir.

Kurum tarafından yapılan açıklamada, yürütülen soruşturma kapsamında Apple’ın EHC ve NFC yöntemlerini üçüncü tarafların kullanımına açmaması spesifik olarak yer almasa da 2021 Aralık tarihli raporundan bu durumun Kurum’un radarında olduğu anlaşılmaktadır. Kurum tarafından yürütülen soruşturmada AK soruşturma çıktılarına paralel bir çıktı elde edilmesinin ülkemiz ödemeler ekosistemine önemli katkıda bulunacağı söylenebilir.

 

 

[1] https://www.pymnts.com/cpi-posts/eu-set-to-fine-apple-in-first-major-enforcement-of-digital-markets-act/

[2] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_3706

[3] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_3433

[4] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_3706

[5] https://www.rekabet.gov.tr/tr/Guncel/apple-inc-ve-apple-teknoloji-ve-satis-li-013f35240324ef1193cb0050568585c9