Pratik İşlem Ödeme ve Elektronik Para A.Ş. Project Manager Murat Akköse, Fintechtime Ağustos sayısı için yazdı “Kartların Gizli Kahramanları: Troy, Mastercard ve Visa”.
“Makalemde, hepimizin günlük hayatında kullandığı kartların arkasında nasıl dev bir sistemin çalıştığını anlatıyorum. Visa, Mastercard ve Troy gibi kart şemalarının, tıpkı bir mektubun saniyeler içinde gönderilmesini sağlayan süper kuryeler gibi nasıl çalıştığını açıklıyorum. Bu sistemlerin hem teknolojik altyapı hem de küresel entegrasyon açısından neden vazgeçilmez olduğunu örneklerle gösteriyorum. Ayrıca Troy’un Türkiye’nin yerli ödeme sistemleri vizyonundaki yerini vurguluyor, bu teknolojik yapının aslında sıradan bir plastikten çok daha fazlası olduğunu hatırlatıyorum.”
Kartların Gizli Kahramanları: Troy, Mastercard ve Visa
Hepimizin cüzdanında duran, kimi zaman temassız dokundurduğumuz kimi zaman online alışverişlerde kullandığımız o plastik kartlar aslında çok karmaşık bir sistemin dışa yansıyan sade bir yüzü. Ama işin arka planında, sahne arkasında büyük bir ekip çalışıyor. Ve bu ekibin merkezinde de “kart şemaları” dediğimiz yapı var.
Yani Troy, Visa, Mastercard gibi isimler. Tabii bu isimler sadece birer logo değil, aslında her birinin arkasında günde milyonlarca işlemin gerçekleşmesini sağlayan devasa bir sistem çalışıyor.
Peki bu kart şemaları nedir? Ne işe yarar? Ve neden dünyada en çok Visa ve Mastercard var?
Bunu anlamanın en kolay yolu: bir mektup gönderme sürecini düşünmek.
Kartla Alışveriş = Mektup Göndermek
Kartla ödeme yaptığınızda, aslında bankanıza bir “mektup” gönderiyorsunuz. “Ben şu mağazada şu kadar para harcadım, bu işlemi onaylıyor musun?” diye soruyorsunuz. Ama bu mektubun yazılması, yola çıkması, doğru yere gitmesi, okunması, cevabın geri gelmesi… Hepsi saniyeler içinde oluyor. İşte burada devreye kart şemaları giriyor.
Troy, Visa ve Mastercard bu sistemin birer “posta hizmeti sağlayıcısı” gibi çalışıyor. Şöyle düşünün: Siz mektubu yazan kişisiniz (kart sahibi), mektubu alan kişi mağaza (iş yeri), bankanız ise mektubun içeriğine onay verecek kişi.
Visa ve Mastercard ise bu mektubun “şehirler arasında ışık hızıyla gidip gelmesini sağlayan” süper kuryeler. Hatta öyle bir kurye ki, sadece kâğıdı taşımakla kalmıyor, mektubun içeriğini de kontrol ediyor, güvenliğini de sağlıyor ve doğru adrese ulaştığından da emin oluyor.
Visa ve Mastercard Neden Bu Kadar Yaygın?
Çünkü bu “posta” sistemini kurmak gerçekten zor bir iş. Düşünsenize: tüm dünyaya yayılmış binlerce banka, milyonlarca iş yeri, yüz milyonlarca kullanıcı var. Her ülkenin kuralları farklı, para birimi farklı, alışkanlıkları farklı.
Visa ve Mastercard yıllardır bu sistemi inşa ediyor, her ülkelerle bağlantılar kuruyor, bankaları entegre ediyor. Dünyanın neresinde olursanız olun, kartınızı bir cihaza okuttuğunuzda sistemin çalışıyor olması büyük bir teknoloji, altyapı ve güvenlik başarısıdır.
O yüzden bankalar genelde Visa ya da Mastercard ile çalışmayı tercih ediyor. Çünkü bu şemaların kurduğu sistem hem yıllardır sorunsuz işliyor hem de dünyanın dört bir yanına uzanan sağlam bir köprü gibi çalışıyor.
Troy ve Diğerleri?
Türkiye’nin yerli kart şeması olan Troy, bu alanda dışa bağımlılığı azaltmak ve yerli bir alternatif oluşturmak amacıyla geliştirildi. 2016’da başlayan Troy projesi, yalnızca yeni bir kart sistemi değil; aynı zamanda ülkemizin kendi altyapısıyla çalışan, kontrollü ve sürdürülebilir bir ödeme sistemi kurma vizyonunun bir parçası. Şu an dünyada Visa ve Mastercard kadar yaygın olmasa da Türkiye’de güvenli ve kullanışlı bir seçenek sunuyor.
Troy’un asıl avantajı, Türkiye’deki tüm bankaların ortak kullanabileceği yerli bir altyapı sağlaması. Ulusal düzeyde güçlü bir entegrasyona sahip olan Troy, alışverişlerde ve ATM işlemlerinde güvenli bir şekilde kullanılabiliyor. Şu an için tüm dünyada geçerli olmasa da, yapılan yeni iş birlikleri ve teknolojik yatırımlar sayesinde yakın gelecekte küresel ödeme ağlarında daha fazla yer edinmesi kimse için sürpriz olmayacaktır.
Dünya genelinde ise American Express, Discover, Çin’in UnionPay’i, Japonya’nin JCB’si ve Rusya’nın Mir’i gibi başka kart şemaları da var. Her birinin kendine göre stratejileri, ağları, hedef kitleleri bulunuyor. Özellikle Mir, Batı yaptırımlarından sonra Rusya için kritik bir sistem haline geldi.
Saniyeler İçinde Mucize
Bir kartla alışveriş yaptığınızda arka planda olanları şöyle özetleyebilirim:
- Kart bilgileri POS ya da online sistem tarafından alınır.
- Kart şeması (örneğin Mastercard) bu bilgileri bankanıza iletir.
- Banka bakiyeyi kontrol eder ve işlemi onaylar ya da reddeder.
- Kart şeması bu kararı alır ve iş yerine geri iletir.
- Tüm bu süreç 1-2 saniye içinde tamamlanır!
Bu kadar hızlı olmasının sebebi, bu sistemlerin 7/24 çalışan dev veri merkezleri ve en son teknolojiyle donatılmış altyapılarla çalışıyor olması. Üstelik her saniye yüz binlerce işlem aynı anda gerçekleşiyor.
Sonuç
Kart şemaları görünmeyen ama vazgeçilmez kahramanlar. Biz alışverişimizi keyifle yaparken, onlar arka planda her şeyin doğru, güvenli ve hızlı şekilde ilerlemesini sağlıyor. Visa ve Mastercard’ın dünyada bu kadar yaygın olmasının sebebi de işte bu sistemin her adımını yıllardır titizlikle inşa etmeleri.
Tabii unutmayalım, yerli alternatiflerimiz de her geçen gün güçleniyor. Troy gibi sistemler, sadece bir kart şeması değil; uzun vadede kendi teknoloji ekosistemimizi kurma ve küresel oyuncular arasında yer alma vizyonunun stratejik bir parçası olarak yükselmeye devam ediyor.
Sonuçta, elinizde tuttuğunuz o plastik kart sadece bir kart değil. Arkasında dev bir sistemin çalıştığı, yüzbinlerce insanın emek verdiği, milyarlarca işlemin gerçekleştiği dijital bir anahtardır. Ve artık o kartı her kullandığınızda, saniyeler içinde neler olup bittiğini bilmek size küçük bir teknolojik mucizeye ortak olma hissi verecek.
Çünkü bazen en büyük sihirler, en sıradan görünen şeylerin içinde gizlidir.
