Erciyes Holding Bilgi Teknolojileri Operasyon Direktörü Mert Çakar
Erciyes Holding Bilgi Teknolojileri Operasyon Direktörü Mert Çakar, Fintechtime okurları için kaleme aldı, “Dijital Dönüşüm Odağında E-Ticaret 3.0 Yaklaşımı”.
Ülkemizde son dönemlerde kuvvetli bir ivme yakalayan ve pandemi ile birlikte adeta tavan yapan elektronik ticarette (e-ticaret) önümüzdeki dönemde özellikle satış kanallarının ve entegrasyonların artması, süreçlerin basitleştirilmesi ile birlikte çok daha kuvvetli artışlar beklenmektedir.
Toplam ticaret içerisindeki e-ticaretin payının her geçen gün artış göstermesi bu öngörüyü desteklemekle birlikte, aslında kullanıcı davranışlarındaki e-ticaret kullanımı ile tanışma evresi sayesinde bu oranın eksponansiyel olarak sıçrama yaratacağını düşünmekteyim. Zira pandemi sayesinde e-ticaret olgusu ile daha önce hiç tanışmayan önemli bir kesimin, market ve hazır yemek ihtiyaçlarını karşılayabilmek adına çok hızlı şekilde giriş yapması ile birlikte, diğer e-ticaret dikeylerini keşfetmeye başlandığı bir süreç yaşandı.
Bir anlamda doğal öğrenme diyebileceğimiz bu süreç dahilinde, klasik ticaret yapan firmaların kendilerini sorguladığını ve hızlı bir şekilde e-ticarete giriş yaptığını görmeye başladık. Bırakın bir büyüklüğe kavuşmuş ticaret erbaplarını, mahallemizdeki cafe – market esnafının bile ilk etapta nasıl yapılacağını bilmese dahi, bu süreci nasıl işletirim soruları ile çokça karşılaştık aslında.
İşte bu noktada, çok önemli bir husus olan bir şeyi zorunlu olduğu için alelacele yapmak ile bir strateji oluşturarak olması gerektiği şekilde yapanların majör olarak ayrıştığı bir dönemin başladığını söyleyebilirim. Yeni e-ticaret firmalarının girmesi ile birlikte, artık yapmış olmak için yapmanın yetmediği, müşteriyi merkeze alarak (Customer Centric) bir strateji odağında hareketin zorunlu olduğu bir devirin içerisindeyiz. İşte bu sebeple yazıda ülkemizde yakın zamanda başladığını düşündüğüm E-Ticaret 2.0 hatta yazının ikinci kısmında değineceğim E-Ticaret 3.0 göçünü aktarmaya çalışacağım.
E-Ticaret 2.0 : Sosyal Ağların Gelişimi ve Sosyal Ticaret
Normal şartlar altında herkesin bildiği bir olguya kısa ve popüler bir tanım yapmayı pek tercih etmesem de konunun gelişimini etkin bir şekilde anlatabilmesi adına bu sefer kısa tanımlama kullanacağım.
E-ticaretin klasik yapısından 2.0 versiyonuna geçişi noktasında; onlarca olguya dikkat çekilebileceğini düşünmekle birlikte, işin uzmanı olan birçok kişi ile konuştuğumda en kritik kavramın sosyal ağların gelişimi ile öne çıkan “Sosyal Ticaret” olduğunu düşünüyorum.
İnsanların sosyalleşme ihtiyaçlarının sonucunda inanılmaz bir gelişim gösteren sosyal ağlar ile birlikte kitlelerin birbirini etkileme sekansının hiç olmadığı kadar arttığına şahitlik ediyoruz. Eskiden bir ülkede ya da bir şehirde ortaya çıkan ticaret akımlarının başka bir ülkede, şehirde ister haline gelmesi, bunun ticarete konu edilecek boyuta ulaşması aylar / haftalar alırken, artık sosyal medya sayesinde neredeyse anlık etkilere bağlı olduğunu gözlemliyoruz. Hatta lokal coğrafya kavramının neredeyse ortadan kalktığını ve SuperApp’ler ya da platformlar olarak adlandırdığımız uygulamalar ile birlikte tek bir lokasyon kaldığını görüyoruz, o da internet. İnternet erişiminin yaygınlaşması ile beslenen başarılı sosyal ağlar ve bunların tamamlayıcısı olan platformlar sayesinde, coğrafi sınırların lojistik çözümlerinin tam olarak yaygınlaşamaması dışında neredeyse ortadan kalktığını söylemek yanlış olmayacaktır.
Ayrıca son dönemlerde ortaya çıkan ‘madem ticareti elektronik ortama taşıdık ve fiziksel sınırları kaldırdık o vakit neden bunu sadece ülke içerisinde yapalım’ yaklaşımı ile birlikte, e-ihracat kaçınılmaz oldu. Ayrıca ülkemiz Ticaret Bakanlığı tarafından oluşturulan vizyon doğrultusunda inanılmaz bir efor sergilenerek ortaya konulmuş olan “E-İhracat Destekleri” ise müthiş bir ittirici güç oluşturmaktadır. İlgilenenler için linki paylaşıyorum. (https://ticaret.gov.tr/destekler/e-ihracat-destekleri)
E-Ticaret ve E-İhracat bileşkesinde oluşturulan yeni ticaret yaklaşımında ise, daha çok çözüm sağlayıcı kullanılması gerektiği ve bunun doğal sonucu olarak ise daha fazla entegrasyona ihtiyaç duyulduğu bilinenin malumu. Tüm bu anlatılanlar düşünüldüğünde artık e-ticaretin, (kariyer serüvenime önemli katkıları olan bir büyüğümün deyimiyle) “sigara paketi üzerinde yapılan hesap” ile ele alınamayacağını net olarak göstermektedir.
E-Ticaret 3.0 : Mobilite ve AR/VR Ekseninde Etkileşimli Ticaret
Yazımızda e-ticaret dönüşüm noktası olarak konumlandırdığımız “Sosyal Ticaret” dahilinde müşteri deneyiminin olgunlaşmaya başladığını, bu deneyim serüveninin yavaş yavaş artık bir sonraki evreye geçmeye başladığını söyleyebiliriz. Alfabenin son harfleri ile dile getirmeye çalıştığımız ve talepleri her geçen gün artan kuşağa kulak verdiğimizde, dijital müşteri deneyimi noktasında mükemmeliyetçi olan ve fakat bir o kadar da bütünleşik erişim istenilen bir çözüm sergilenmesini mecbur kılıyor. Zira ürünün iki boyutla sınırlandırılmış bir resim olarak sergilenmesi bir yana, sunulduğu ortam yerine sahip olunduğunda bulunacağı ortam üzerinde deneyimlenebilmesi isteniyor. Evet artık e-ticaret platformlarının da bu taleplere uyması ve deneyim merkezine dönüşmesi gerekiyor. Bu deneyim merkezlerinin oluşturulabilmesi için tek bir fiziksel evrenin yetmediği, bir anlamda fiziksel evren ile dijital evrenin birleştirilebildiği ortamlara (Metaverse) ihtiyaç duyulduğunu gözlemliyoruz. İşte tam da bu noktada, hizmet sunanların kendi fiziksel lokasyonları ile sınırlı olmayacak şekilde, müşterilere mobil eksenlerde hizmet sunumu oldukça kritik bir hal alacaktır.
Bu ihtiyacın farkına varmış ve fakat yaklaşımı tam olarak içselleştirememiş e-ticaret platformlarının aslında birtakım AR/VR teknolojileri dahilinde çok da uygulanabilir olmayan şekillerde hizmet sunumlarına başladığını görüyoruz. (Metaverse teknolojisinin beklediğimiz çözüm noktasına evrilebilmesi adına bir süre daha olgunlaşmaya ve teknoloji platformları ekseninde unique hale gelmeye ihtiyacı olduğunu düşündüğümü ifade etmeliyim.) Tabi gelişim için önemli bir adım olarak görsem de başta da dile getirmiş olduğum strateji oluşumu gözetilmeksizin “Customer Centric” felsefisine uygun olmayan başarısız ve pahalı projeler olarak yad edeceğimizden şüphem yok diyebilirim.
E-ticaret eksenindeki müşteri yönetimini son birkaç yıldır “kervan yolda düzülür” diyen ve fakat bir türlü düzemeyen bir yaklaşımı lütfen ülkemizin olmak ya da olmamak olarak adlandırılabilecek kadar önemli görülen bu kritik yolculuğunda kullanmayalım. Zira her zaman dile getirmekte olduğum üzere teknoloji geliştirme kasımız hiç olmadığı kadar kuvvetli. Yeter ki iş planlarımız ile hizalanmış bir ‘E-Ticaret 3.0 Stratejisi’ geliştirerek varılması istenilen olgunluk seviyesine bir plan dahilinde yaklaşmaya çalışalım temennimi yenilemeliyim.
Başarılı E-Ticaret Platformu Oluşturulması Noktasında Yapılması Gerekenler
Yazı genelinde e-ihracatı e-ticaretin bir parçası, bütünleyici bir bileşeni olarak gördüğümü ve anlatımımı bu şekilde kurguladığımı belirtmek isterim.
Bununla birlikte, ele aldığım konular dahilinde sorunlara atıfta bulunmakla sonlanan bir akış yerine, kendimce yapılması gerekenlere, bir anlamda çözüm önerilerine (yazının bir sınırı olması gerçeğinden hareketle özet maddeler dahilinde) yer vererek yazımı sonlandırıyorum. Bir sonraki sayıda görüşmek üzere…
- İşletme İçin Temel İş Stratejisinin Oluşturulması
- İşletme İş Stratejisi İle E-Ticaret / E-İhracat Stratejilerinin Uyumlaştırılması
- E-Ticaret İçin Temel Stratejilerin Oluşturulması (E-Ticaret Payı, Hedefleri, Organizasyonu, Altyapısı, Teknoloji Yaklaşımı, Sosyal Ağ Yönetişimi, Reklam ve Hatırlanma Setleri, Paydaş Yönetimi, Teşvik ve Destek Yönetimi vb.)
- E-İhracat İçin Temel Stratejilerin Oluşturulması (Hedeflenen Pazarlar, Lokal/Global İş Birlikleri, E-İhracat Payı, Organizasyonu, Altyapısı, Teknoloji Yaklaşımı, Sosyal Ağ Yönetişimi, Reklam ve Pazarlama Yaklaşımları, Paydaş Yönetimi, Teşvik ve Destek Yönetimi vb.)
- Platform / SuperApp Kararları (Dahil Olma ya da Oluşturma) / E-Ticaret Platformu / Pazaryeri Oluşturma Yaklaşımları
- Teknoloji Dönüşümü Planlaması (Kullanılacak Altyapının Dönüşümü, ERP Dönüşümü, API Platformları (SEO, Geolocation servisleri vb.), Entegrasyon Havuzları, Payment Gateway Tercihleri, Güvenlik Altyapısının Dönüşümü v.)
- Yönetilen Veri Ambarlarından Değer Yaratan Veri Ambarlarına Evrimin Gerçekleştirilmesi
- Organizasyonel Hizalanma ve Yönetişim (Alternatif Dağıtım Kanalları Yönetişimi, İş Birimleri Yönetişimi, E-Ticaret EkipleriYönetişimi
- Hukuksal Süreçlerin Yeniden Tasarımı
