Erciyes Anadolu Holding Bilgi Teknolojileri Operasyon Direktörü Mert Çakar, Fintechtime Eylül sayısı için yazdı “Dijitalleşen Ticarette E-Pazaryerleri Serüveni”.

Bu ay kaleme almış olduğum yazımda, e-ticaret mevzuat değişikliklerini aktarıyorum. Zira muhtemelen bir sonraki yazımda konuyu derinlemesine ele alacak ve etkilerini, önümüzdeki dönemde bu eksende yapılması gerekenleri sizlere detayları ile aktarmaya çalışacağım.

 

Dijitalleşen Ticarette E-Pazaryerleri Serüveni

Daha önceki yazılarımızda detayları ile aktardığım üzere tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de hızlı bir ivme yakalayan e-ticaretin neredeyse herkes tarafından kabul gören bir hale geldiğini söyleyebiliriz. Alıcılar ile satıcıların elektronik bir platform üzerinde buluşarak ürün veya hizmet satışı dahilinde ticarete dahil olduğu veya satış ilanı (ilan siteleri vb.) üzerinden ticarete aracılık ettiği bir iş modelinin kurulduğu görülmektedir. İşte bu noktada satıcının kendi ürünlerini elektronik bir platformda satması ile gerçekleşen iş modeline kısaca e-ticaret denilebilmektedir. Bunun haricinde platform sağlayıcının, ürünlerini satmak isteyen taraflara büyük bir masraf altına girmeden bu süreci işletebilecekleri elektronik bir platform sağlayarak, elektronik ortamda gerçekleştirilen ticaretin tutarı üzerinden bir komisyon alındığı ve/veya bununla birlikte platform sahibi olarak yaratmış olduğu bir marka üzerinden doğrudan e-ticaret yaptığı iş modeline ise E-Pazaryeri (Marketplace) denilmektedir. Bu arada 3 harfli kısaltmalar (B2B, B2C, C2C vb.) ile ifade edilmeye çalışılan ve fakat sektörde iş kavramlarının çeşitlendiği son dönemlerde birtakım karışıklıkların olduğunu gözlemlediğim için bu yazı dahilinde konudan uzaklaşmamak adına bu kısaltmalara değinmeyeceğim.

 

E-Pazaryeri İhtiyacının Ortaya Çıkması

Özellikle pandeminin hızlı bir şekilde hayatımızı yeniden tanımlaması ile geçmişte başlayan ve marjinal bir ivme yakalayan ticaretteki dönüşümün, bir zaman sonra hem operasyonel hem de maliyet eksenleri ile bakıldığında aslında çok da efektif olamayabileceği, bunun yerine tıpkı müşterilere sunulan hizmetlerin tekil dükkanlar yerine alışveriş merkezlerine dönüşen fiziksel olarak gerçekleşen ticarette olduğu gibi ortak bir elektronik platform üzerinde sunulduğu bir yapıya gereksinim duyulduğu bir döneme girilmiştir.

İşte bu noktada, satıcıların gereksinim duyulan bu elektronik ortamın oluşturulması, müşterilerin bu platformu keşfetmesi için reklam ve pazarlama bütçelerinin sağlanabilmesi, ödeme araçları ile entegrasyonların yapılması, kargo/nakliye firmaları ile anlaşmaların yapılması ve operasyonu derken karmaşık bir süreçler bütünü için efor sarf etmesi gerekeceğinden ötürü, satıcılar tarafından bu yapının daha basit bir şekilde sağlanması ihtiyacı hasıl olmuştur. Peki madem böyle bir ihtiyaç bilinenin malumu o vakit bu elektronik pazaryerlerini oluşturanlar açısından nelere dikkat edilmeli, geniş müşteri sayılarına ulaşabilmesi ve iş modelinin sürekliliğinin sağlanabilmesi için yapılması gerekenler neler olmalıdır sorusuna cevap arayarak yazımıza devam edelim.

 

E-Pazaryeri İş Modeli Kurgusu

E-Pazaryerlerinin temel stratejilerinin başında hangi kapsamda veya ürün gamında yoğunlaşılacağının belirlenmesi, belirlenen kapsam için gerekli isterlere en uygun modelin tasarlanması için elzem olduğundan en kritik husustur. Zira pazaryeri konseptlerinin ilk zamanlarında yoğun olarak tercih edilen model, herhangi dikey bir uzmanlık ile sınırlandırılmayan her şeyin bir arada satıldığı, ulaştırma ağı sınırı olmaksızın tüm lokasyonlara sevklerin yapıldığı ve yine kritik satış sonrası servislerin (montaj vb.) sunulması noktasında oldukça geniş bir hinterlanda hizmet verilmeye çalışıldığı görülmüştür. Yukarıda özetlemeye çalıştığım iş modelinin hala çok başarılı uygulamaları bulunmakta, hatta bunların bazılarının göğsümüzü oldukça kabartan yerli markalarımız ve/veya şirketlerimiz olduğunu söylemeliyiz. Ticari markalar oldukları için tarafsızlık bakış açısı ile dergide isimlerini telaffuz edemesem de tüm okurlarımız tarafından kolayca tahmin edileceklerinden eminim. Ancak dijitalleşen dünyalarımızın bir çıktısı olarak rekabetin çok fazla arttığı göz önüne alındığında, bu platformların sürdürülebilirlikleri, tümü için ifade edilmese bile birtakımının rekabeti bozma noktasına dayanabilen yaklaşımları ve/veya bu platformlarda satış yapanların karlılıklarının görece yönetilemez olması artık daha fazla uzmanlaşılan dikeylerde hizmet sunmanın, dikey alanlarda markalaşmanın zorunlu olmaya başlayabileceği bir döneme giriyor olduğumuzu sufle ediyor sanki. Özellikle bu alanda hizmet sunumu yapmayı hedefleyen yeni yatırımcıların iş bu sebepler ile artık doğrudan dikey pazaryeri olma yaklaşımlarında olduklarını rahatlıkla dile getirebiliriz. Öngörüm ise orta vadede mevcut pazaryerlerinin de bu yönde evrilebileceği yönündedir.

 

E-Ticaret Ekseninde Son Dönemde Gerçekleştirilen Önemli Mevzuat Değişiklikleri 

Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (Değişiklik Kanunu) 07.07.2022 Tarih ve 31889 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı. Değişiklik Kanunu içerisinde barındırılan birtakım uygulamaların mevcutta yürütülen e-ticaret süreçlerini sekteye uğratmaması için amiyane tabirle yumuşak bir geçiş sağlanması adına yükümlülüklerin bir kısmının 01.01.2023 ve bir kısmının da 01.01.2024 tarihlerinden itibaren yürürlüğe girmesi temin edilmiştir.

Değişiklik Kanunu’nun yürürlüğe alınması akabinde ilgili alt süreçlerin ne şekilde yönetileceğinin uygulamaları ile aktarıldığı ‘Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik’ (Yönetmelik) 29.12.2022 Tarih ve 32058 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlandı. Bu yeni Yönetmelik ile 26.08.2015 Tarih ve 29457 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan ‘Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik’ yürürlükten kaldırılmıştır.

Ayrıca yapılan düzenlemeler ile günümüz şartlarında artık bir nevi zorunluluk haline gelen birtakım kavramların tanımlandığı ve açıklandığı görülmüştür.

  • E-Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı Kavramı ve Tanımı
  • E-Ticaret Hizmet Sağlayıcı Kavramı ve Tanımı
  • Elektronik Ticaret Ortamı Kavramı ve Tanımı
  • Elektronik Ticaret Pazar Yeri Kavramı ve Tanımı
  • Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS) Kavramı ve Tanımı
  • Net İşlem Hacmi Kavramı ve Tanımı
  • Ekonomik Bütünlük Kavramı ve Tanımı
  • Kapsam Dışında Bırakılan Sektörler
  • E-Ticaret Lisans Alma Yükümlülüğü Sınırları ve Uygulama Takvimi
  • E-Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve E-Ticaret Hizmet Sağlayıcı Sorumlulukları
  • Rekabet İlişkilerinin Düzenlemesi ve E-Ticareti Bozan Haksız Ticari Uygulamalar
  • Bakanlık Yetki Tanımlaması
  • Cezai İşlemler ve Yaptırım Uygulamaları
  • Hukuka Aykırı İçerik Kavramı ve Tanımı

Bu ay kaleme almış olduğum yazımın doğrudan kapsamı olmamakla birlikte, e-ticarete önemli etkileri olması ve son dönemde çokça gündem oluşturması açısından e-ticaret mevzuat değişikliklerini aşağıda iletiyorum. Zira muhtemelen bir sonraki yazımda konuyu derinlemesine ele alacak ve etkilerini, önümüzdeki dönemde bu eksende yapılması gerekenleri sizlere detayları ile aktarmaya çalışacağım.

 

E-Pazaryeri Platformlarının Kurgulanması Sürecinde Takip Edilmesi Gereken Temel Adımlar 

Yazılarımızı takip eden okuyucularımızın bildiği üzere mümkün olduğunca kaleme aldığım her konunun en sonunda yapılması gerekenleri kendi penceremden dilim döndüğünce ifade etmeye gayret ediyorum. İş bu sebeple yazımızın sonuna gelirken “E-Pazaryeri Platformlarının Kurgulanması” aşamasında bir genel yol gösterici kılavuzu aşağıda aktarmaya çalıştım.

Tabi ki çok daha detaylı bir yaklaşım gerekmekle birlikte, burada amaçlanan genel yaklaşımı aktarmak olduğu unutulmamalıdır. 

  • E-Pazaryeri Platformunun Stratejisinin Oluşturulması: Dikey Pazaryeri, Genel Pazaryeri
  • Satıcı Tanıtımları ve Satıcı Havuzunun Oluşturulması, Sözleşmelerin Yapılması: Pazaryeri Stratejisine Göre Ürün Havuzlarının Belirlenmesi, Ürün Havuzları Özelinde Satıcıların Belirlenmesi, İade ve İptal Süreçlerinin Belirlenmesi
  • Gelir Stratejisinin ve Gelir Modelinin Belirlenmesi: Ciro / Pay Baremlerinin Belirlenmesi, Ürün Önceliklendirme ve Komisyon Yapısının Oluşturulması, Kargo ve Ödeme Sağlayıcı Komisyonları Paylarının Belirlenmesi
  • Reklam ve Pazarlama Stratejisinin Belirlenmesi, Planının Yapılması ve Bütçe Temini: Dijital (İnternet Siteleri, Sosyal Medya vb.) ve Geleneksel (Televizyon, Radyo, Gazete, Billboard, Dergi, Broşür vb.) Reklam Mecralarının, Akışının ve Bütçelerinin Belirlenmesi
  • Entegrasyon Stratejisinin Oluşturulması: API Yapılarının Taranması, Servis Katalogların Oluşturulması ve Entegrasyon Yaklaşımının Belirlenmesi
  • Kargo-Nakliye Anlaşmaları ve Entegrasyonlarının Yapılması: Kargo Firması Özel Entegrasyonu, Nakliye Firmaları Hizmet Alım Sistemlerinin Oluşturulması, Kargo Pazaryerleri Entegrasyonu
  • Ödeme Sağlayıcı Anlaşmaları ve Entegrasyonlarının Yapılması: Kredi Kartı Tahsilatı, Çoklu Kredi Kartı Tahsilatı, Alışveriş Kredisi, Mobil Cüzdan Ödemeleri, Banka Hesabı Tahsilatları
  • Satıcı Aksiyonlarının ve İş Akışlarının Belirlenmesi: Ürün Kataloglarının Oluşturulması, Ürün-Varyant İlişkilerinin Belirlenmesi, Doğru Ürün Attribute’lerinin Seçilmesi, Ürün Yükleme Standartlarının Oluşturulması, Stok ve Envanter Yapısının Doğru ve Aktif Şekilde Sağlanması, Kargo Teslim Standartlarının Oluşturulması, Müşteri Hizmetleri İle Ürün İptal/İade Standartlarının Belirlenmesi