İbrahim Kudret Elçiboğa
NWSESYS TECHNOLOGY FRAUD & ÖDEME SİSTEMLERİ MÜDÜRÜ
Uluslararası Kartlı Ödeme Sistemleri kurallarına göre, her kart sahibinin kendi kartlarıyla yapılan işlemlerine itiraz etme hakkı vardır. Peki kart sahipleri bu itirazı ne kadar süre içinde ve ne şekilde gerçekleştirebilirler?
Türkiye’de lisansı olan ve başka ülkelerde de kullanılabilen kart yoktur. Türkiye’deki bankalar, dünyada geçerliliği olan ve lisansı başka ülkelerdeki kuruluşlara ait sistemleri kullanan kartları piyasaya sunmaktadırlar. Bankalar, uluslararası kredi kartı ağ işleticisi kuruluşlar ile sözleşmeler düzenleyerek bu kuruluşların lisansına sahip kartları çıkartmaktadırlar. Tüm dünyada kabul gören ve yaygın ağ yapısına sahip altı büyük ve önemli kartlı ödeme sistemi vardır. Bunlar; Visa, Mastercard, Amerikan Express, Dinners Club, JCB ve China Union Pay’dir. Türkiye’de kullanılan kartların yaklaşık yüzde 57’si Visa, yüzde 42’si Mastercard ve yüzde 1’i ise American Express’dir.
Uluslararası kartlı ödeme sistemleri, gerek kart hamillerinin maruz kalabilecekleri riskleri engellemek gerekse markalarının itibarını korumak amacıyla yapılacak işlemlerde çeşitli düzenlemeler getirmiştir. Bankalar kart kuruluşlarının kurallarına bağlıdırlar ve bu kurallara uymak zorundadırlar. Bu kurallar kesinlikle bir bankaya veya Türk bankalarına özel bir prosedür değildir. Kart kuruluşlarının kurallarının geçerli olduğu her yerde aynı şekilde işlemektedir.
Uluslararası kartlı ödeme sistemleri kurallarına göre, kart sahipleri kendi kartlarıyla yapılan işlemlere itiraz etme hakkına sahiptirler. Bu itiraz, kart sahibi banka tarafından işyeri bankasına iletilir, işyeri bankası ise ilgili işyerinden itiraz edilen işlem ile ilgili belgeleri talep eder. Talep edilen belgelerin yetersiz olması durumunda, söz konusu işlem tutarı işyeri bankası tarafından ilgili işyerinden tahsil edilir ve kart sahibi bankaya aktarılır. Bu işleme “chargeback” veya “ters ibraz” adı verilir.
İtiraz Süresi Nasıl Hesaplanır ?
İtiraz süresi, itirazın nedenine göre değişiklik göstermekte olup, hiçbir koşulda işlemin karta yansıma tarihinden itibaren 540 günü aşamaz. Bu süre içerisinde kalmak koşuluyla kart hamillerinin; ürün/hizmet temini ile ilgili itirazlarda, beklenen teslim tarihinden; iade belgesi söz konusu olduğunda, iade belge tarihinden; diğer itiraz türlerinde ise işlemin karta yansıma tarihinden itibaren en fazla 120 günlük itiraz süreleri vardır. Otel işlemlerinde otelden ayrılma (check-out) tarihi, araba kiralama işlemlerinde arabanın iade edildiği gün, gemi seyahat işlemlerinde geminin limana döndüğü ve terk edildiği gün işlem tarihi olarak kabul edilir.
Chargeback Süreci Nasıl İşler ?
- Kart hamili bankasına itirazını iletir.
- Kart hamilinin bankası, bu itirazı işyeri bankasına yönlendirir.
- İşyeri bankası, ilgili itirazı üye işyerine sunar ve işlem belgelerini talep eder.
- İşyeri, ilgili geçerli bilgi ve belgeleri bankasına iletir.
- İşyerine bankasınca tanınan süre dahilinde, geçerli bilgi ve belgeler iletilmediyse veya gönderilen belgeler yeterli değilse, itiraz edilen tutarın sorumluluğu işyerine aittir.
- Gelen belgeler yeterli ise, kart sahibi bankaya iletilir.
Süreç sonunda sağlanan belge ve bilgilerin yetersiz bulunması durumunda, kart hamili bankasının itiraz sürecini devam ettirme hakkı vardır. Bu durumda işlem ile ilgili itiraz, işyeri bankasına tekrar iletilir ve işyeri bankası tarafından konu ile ilgili yeni bilgi/belge talebi yapılabilir.
CHARGEBACK İTİRAZ TİPLERİ:
1 – Kart Hamilinin İşlemi Hatırlamaması
Tanım: Kart hamilinin kart ekstresinde yer alan işlemi hatırlamaması nedeniyle itiraz etmesidir.
Gerekçe: Kart ekstresinde yazan işyeri ismi veya lokasyonun anlaşılır olmaması veya kart hamili tarafından hatırlanamaması.
İşyerinin hakları ve destekleyici dokümanlar: Kart hamiline işlemin hatırlatılması amacıyla, sipariş edilen veya satılan ürünün/hizmetin detaylı açıklamaları yer alan her türlü döküman.
Örnek Belgeler: İmzalı satış belgesi, şifreli satış belgesi, fatura, rezervasyon formu, otel giriş belgesi, ürün sipariş formu, ürün teslimat formu, mail order formu, satış/kira sözleşmesi.
