Avrupa Ödeme İnisiyatifi – EPI

Inted Genel Müdürü Haluk İnanmış, Fintechtime Haziran sayısı için yazdı “Avrupa Ödeme İnisiyatifi – EPI”.

“Avrupa Ödeme İnisiyatifi’nin ürün yol haritası şimdiden oldukça iddialı ve kapsamlı bir hizmet yelpazesi sunuyor. EPI, başlangıçta kişiden kişiye (P2P) ve kişiden gerçek kişi tacire (P2Pro) ödemeleri, ardından çevrimiçi ve mobil e-ticaret ödemelerini ve daha sonra da satış noktası ödemelerini hayata geçirmeyi planlıyor. Bu kapsamda tek seferlik ödemeler, abonelikler, taksitler, teslimatta ödemeler ve rezervasyonlar dahil olmak üzere bir dizi işlem türünü de destekliyor. Ayrıca, ‘Şimdi Al, Sonra Öde’ (BNPL) finansmanı, dijital kimlik özellikleri ve tüccar sadakat programlarının entegrasyonu gibi katma değerli hizmetlerin de zaman içinde çözüme dahil edilmesi hedefleniyor.”

Dijital cüzdan uygulamaları kullanılarak kredi kartı aracılığıyla gerçekleştirilen e-ticaret ve POS ödemeleri dünyada en yaygın kullanılan ödeme yöntemlerinden biridir. Özellikle Asya-Pasifik (APAC) bölgesinde uzun süredir e-ticaret alanında yaygın olarak kullanılan bu ödeme yöntemi, zamanla önce Avrupa, sonrasında ise Kuzey Amerika’da yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu bağlamda dijital cüzdan kullanımının, Avrupa’da POS ödemeleri alanında 2022 ile 2026 yılları arasında yılda %15, e-ticaret alanında ise %12 oranında artması beklenmektedir^(*).

Genel olarak bakıldığında son yıllarda Avrupa’da, özellikle küçük tutarlı ödemelerde, kartlı e-ticaret ödemelerinden, dijital cüzdan uygulamaları üzerinden kartlı veya hesaptan gerçekleşen temassız ödemelere doğru bir geçiş olduğunu söylemek mümkündür. Bunun da ağırlıklı nedeninin Paypal, Apple Pay ve Google Pay gibi dijital cüzdan uygulamalarının pandemi döneminde temassız ödemelerle birlikte AB bünyesinde yaygınlaşmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Önümüzdeki dönemde de aynı eğilimin, özellikle Avrupa dijital kimlik cüzdanı ve Avrupa dijital merkez bankası parası uygulamalarının devreye alınmasıyla birlikte, daha da artması beklenmektedir. Dünyaya bakıldığında ise 2025 yılına kadar e-ticaret ödemelerinin yaklaşık yarısının dijital cüzdan uygulamaları üzerinden gerçekleşmesi ^(**), dijital cüzdan kullanıcı sayısının da aynı süre içerisinde 1,5 kat artarak 4.4 milyara ulaşması öngörülmektedir^(***).

Gerçekleşen anketlere bakıldığında, Paypal’ın, bir dijital cüzdan uygulaması olarak, başta Belçika, Fransa, Almanya, İtalya ve İspanya olmak üzere Avrupa’nın birçok bölgesinde yaygın olarak kullanıldığı görülmekte, yine bu alanda Apple Pay, Google Pay gibi uluslararası dijital cüzdan uygulamalarının da giderek yaygınlaştığı gözlemlenmektedir. Her ne kadar Avrupa’da yerel olarak Paypal’a alternatif olabilecek, örneğin Danimarka’da MobilePay, Fransa’da Lydia gibi, bazı dijital cüzdan uygulamaları bulunsa da bunların diğer Avrupa ülkelerindeki yaygınlaşma seviyesi yok denecek kadar azdır.

İşte Avrupa Ödeme İnisiyatifi (EPI) tam da bu amaçla, 2020 yılında, Almanya, Fransa ve İspanya’daki büyük bankalar tarafından, Paypal, Visa, Mastercard gibi güçlü ABD şirketleriyle rekabet edebilmek, Avrupa’da kartlı ve mobil ödemeleri kapsayan yaygın bir ödeme sistemi oluşturabilmek amacıyla kurulmuştur. Hissedarları arasında BFCM, BNP Paribas, BPCE, Crédit Agricole, Deutsche Bank, DSGV, ING, KBC, La Banque Postale, Nexi, Sociéte Générale ve Worldline’ın yanı sıra, oluşuma 2022 sonunda katılan Belfius ve DZ Bank finans kuruluşları da yer almaktadır. Bunlardan DZ Bank, 2022 yılının başında EPI’den ayrılmış, ancak 2022’nin sonunda tekrar geri dönmüştür. Sonrasında ise bu oluşuma Hollanda bankalarından ABN Amro ve Rabobank da katılım sağlamıştır.

Başlangıçta Avrupa Ödeme İnisiyatifi’nin, POS cihazlarının yanı sıra e-ticaret ve mobil ticaret alanında da kullanabilecek, ödemelerin tercihen kartlı veya gerçek zamanlı cüzdandan cüzdana (P2P) para transferi yapmak suretiyle gerçekleştirebileceği, bir ödeme kartı ve dijital cüzdan uygulaması olarak geliştirilmesi planlamıştı. Ancak zamanla birlikte Visa veya Mastercard’a alternatif yeni bir ödeme kartı sunmanın çok fazla fayda sağlamayacağı anlaşılınca, ödeme sisteminin SEPA kredi transferi, özellikle de SEPA gerçek zamanlı para transferini temel alacak şekilde geliştirilmesine karar verildi. Avrupa Ödeme İnisiyatifi’nin hedefleri arasında AB dışına da yaygınlaşma hedefi bulunmakla birlikte, bu hedefe yönelik henüz ne AB Komisyonu ne de Avrupa Merkez Bankası (ECB) tarafından Avrupa Ödeme İnisiyatifi’ne bir destek sağlanmış değildir.

Mevcut durumda P2P ödeme işlevselliğine sahip bir EPI dijital cüzdan uygulamasının, 2023 yılı sonuna kadar Fransa ve Almanya’da pilot uygulama olarak kullanıcıların deneyimine sunulması beklenmekte, sonrasında ise 2024 yılı başlarında Almanya, Fransa ve Belçika’yı da kapsayacak daha geniş bir pazar lansmanı yapılması planlanmaktadır. Bu üç ülke birlikte, Euro bölgesinde gerçekleşen tüm dijital ödemelerin yarısından fazlasını temsil etmektedir. Sonrasında ise yaygınlaşmanın diğer Avrupa ülkeleriyle devam etmesi beklenmektedir. EPI, müşterilerine, 2024 yılı sonuna kadar online mağazalarda, 2025 yılı sonuna kadar da POS cihazlarında ödeme imkânı sunmayı hedeflemektedir. Bu sayede, Mastercard ve Visa gibi uluslararası kart sistemlerine bağlı kartların yanısıra AB bünyesindeki yerel kart sistemlerine ilişkin kartların ve banka kartlarının da dijital cüzdan uygulaması üzerinden kullanımının Avrupa genelinde artacağı düşünülmektedir.

Avrupa Ödeme İnisiyatifi’nin savunucuları aynı zamanda bu oluşumun jeopolitik alanda yaratacağı avantajlara, Avrupa’nın ödemeler alanında denizaşırı hizmetlere olan bağımlılığını azaltıcı etkisine de işaret etmektedir. Bilindiği üzere Rusya, Ukrayna savaşının neticesinde bir dizi finansal yaptırımla karşı karşıya kalmıştır. Bu bağlamda Uluslararası ödeme ağı SWIFT başta olmak üzere American Express, Diners Club/Discover, JCB, Mastercard ve Visa, Rusya’yı sistemlerinden çıkarmışlardır. SEPA, en azından Avrupa Ekonomik Alanı içinde bu tür kısıtlamaları kısmen giderebilirken, birçok ülkede perakende satış halen büyük ölçüde Visa ve Mastercard ödeme sistemlerine dayanmaktadır.

Tüm bu avantajlarına rağmen, ödeme uzmanlarının büyük bir bölümü, EPI’nin yüksek başlangıç maliyetlerini finanse etmekte sıkıntı yaşayabileceği düşüncesindedir. Bunda Avrupa Birliği’nin, kartlı ödeme işlem ücretlerini yasal olarak düşük bir oranda sınırlamış olmasının da payı bulunmaktadır. Amaçlananın tersine bu tip fiyat düzenlemeleri Visa ve Mastercard’ın pazar hakimiyetini korumasına, bir dizi yerel kartlı ödeme sisteminin yaygınlaşamamasına yol açmıştır. Benzer bir durumla Avrupa Ödeme İnisiyatifi’ninde karşılaşmaması adına kurulacak sistemin baştan olabildiğince basit, uzun yetkilendirme ve doğrulama süreçlerini içermeyecek şekilde tasarlanması, mevcut POS sistemleriyle entegrasyonun kolaylıkla mümkün olması, rakiplerine kıyasla daha fazla fonksiyon içermesi, internet ve mobil bankacılık sistemleriyle rahatlıkla entegre olması ve her şeyden önce cazip kullanım ücretlerine sahip olması gerekmektedir.

Avrupa Ödeme İnisiyatifi’nin ürün yol haritası şimdiden oldukça iddialı ve kapsamlı bir hizmet yelpazesi sunmaktadır. EPI başlangıçta kişiden kişiye (P2P) ve kişiden gerçek kişi tacire (P2Pro) ödemeleri, ardından çevrimiçi ve mobil e-ticaret ödemelerini ve daha sonra da satış noktası ödemelerini hayata geçirmeyi planlamaktadır. Bu kapsamda tek seferlik ödemeler, abonelikler, taksitler, teslimatta ödemeler ve rezervasyonlar dahil olmak üzere bir dizi işlem türünü de desteklemektedir. Ayrıca, ‘Şimdi Al, Sonra Öde’ (BNPL) finansmanı, dijital kimlik özellikleri ve tüccar sadakat programlarının entegrasyonu gibi katma değerli hizmetlerin de zaman içinde çözüme dahil edilmesi hedeflenmektedir.

EPI son olarak 25 Nisan 2023 tarihi itibarıyla duyurduğu, Currence iDEAL ve Payconiq International (PQI) gibi, ödeme çözüm ve hizmet sağlayıcılara yönelik satın alma planlarıyla AB bünyesinde yeni, yenilikçi ve birleşik bir ödeme çözümü oluşturma hedefine daha da yaklaşmış bulunmaktadır. iDEAL Hollanda’da e-ticaret alanında yaygın olarak kullanılan bir hesaptan ödeme sistemi olup, ortakları arasında ABN Amro, ING ve Rabobank yer almakta, PQI ise Hollanda’da iDEAL’a hizmet veren Lüksemburg merkezli bir ödeme çözüm sağlayıcısı konumundadır. Söz konusu satın alma işleminin yetkili ulusal ve Avrupa makamlarının onayını müteakiben gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.

Yerel ödeme sistemleri bir ülkenin ekonomik bağımsızlığı açısından her zaman önemlidir. Ancak son dönemde yaşanan jeopolitik gelişmeler, bir ülkenin yaygın bir ödeme sistemi ve dijital cüzdan uygulamasına sahip olmasını neredeyse zorunlu hale getirmiştir.