2024’ün Teknolojik Trendleriyle Hızlanan Dijital Dönüşüm

BT Direktörü Hakan Kantaş, Fintechtime Ocak 2024 Sayısı için yazdı “2024’ün Teknolojik Trendleriyle Hızlanan Dijital Dönüşüm”.

2023 için bazı tahminler, özellikle Yapay Zeka ile ilgili olanlar beklentilerin de ötesinde karşılandı ancak Quantum Teknolojisi gibi çok özel teknolojilerdeki yaygınlık ve gelişme beklenen seviyeye ulaşamadı. Bununla birlikte tahminlerin genel olarak çok tutarlı olduğunu söylemek mümkün. Yeni trendler hayatımızı ne kadar değiştirecek bunu 2024 yıl sonunda göreceğiz. Ancak şurası bir gerçek ki hangi teknoloji olursa olsun dijital dönüşümümüzü kolaylaştıracağını ve hızlandıracağı artık net olarak biliyoruz.

2024’ün Teknolojik Trendleriyle Hızlanan Dijital Dönüşüm

Her yıl sonunda, bir önceki yılın değerlendirmesi yapılır ve sonraki yılın tahmin ve ön görüleri hakkında fikirler beyan edilir. Aslında bazı kurumlar yıl sonuna kalmadan bu değerlendirmelerini duyurur, hatta bu konuda yarış bile yaparlar. Bu yıl da diğerlerinden farklı değil. Bu yüzden biz de ağırlıklı olarak 2024 teknoloji trendlerinin bir kısmını siz değerli okuyucularımızla paylaşmak istedik.

2023 yıl sonuna gelirken başta Gartner ve Deloitte olmak üzere çok sayıda danışmanlık firması geçmiş ve gelecek yıl raporlarını duyurdular. Geçmişin analizi, 2023 yılı için neler söylenmişti, neler oldu ya da olmadı konularının analizi ve 2024’te bizi bekleyen teknolojik trendler nelerdir bu oldukça kapsamlı raporlarda yer aldı. Özellikle Dijital Dönüşümle birlikte dünyanın teknolojik dönüşüm ve değişim hızı da gözle görülür şekilde arttı.

Ancak son yıllarda özellikle Deloitte ve McKinsey gibi kuruluşların raporlarında sadece teknolojiler değil bunlarla ilişkili olarak iş alanları, iş talepleri, teknik uzman ihtiyaçları, bunlardaki artış ve azalış gibi çok yakından ilişkili konular da ele alınıyor. Ki bu gerçekten çok güzel bir uygulama zira bir sonraki yılın teknoloji ve trendleri yanında bu alanlarda beklenen uzman açıkları ya da fazlası hakkında da fikir sahibi olabiliyoruz böylece. Geçmiş yıllardaki gerçekleşmeler de bu alandaki ön görülere ciddi katkı sağlıyor. Gartner ise genellikle bu raporda sadece bahsettiği konuyu incelemeyi ve ele almayı tercih ediyor. 2024 yılı için hazırladığı ‘Top 10 Strategic Technology Trends’ raporunda önümüzdeki yıl dünyada kendini gösterecek olan, büyük ya da küçük ciddi çıkış yapacak olan teknoloji trendlerini ele almış ve gerçekten harika bir rapor hazırlamış. İmkanı olanları ulaşıp okumalarını tavsiye ederim.

Aslında bu konuda yazacak, sizlere aktaracak o kadar çok bilgi var ki. Ancak yerimiz kısıtlı olduğu için 2023 yılının genel bir değerlendirmesini yapıp 2024’e dair bazı teknolojileri paylaşacağım bu yazımda. Bu yüzden öncelikle geçmişi, yani 2023 yılının genel bir değerlendirmesini yapıp 2024’e dair tahminleri ve teknolojileri değerlendireceğiz.

2023 İÇİN NELER SÖYLENMİŞTİ

2024 yılı için yapılan tahminlerin bir benzeri 2023 için de yapılmıştı. Peki o zaman ne söylendi, söylenenler ne kadar doğru çıktı, şimdi gelin öncelikle bu konuya bir göz atalım. Yine 2023 yılının başında da hemen hemen aynı büyük danışmanlık kurumları, yani Gartner, McKinsey, Deloitte ve diğerleri benzeri raporlar yayınlamıştı.

O raporlara göz attığımızda en çok öne çıkacak teknolojilerin aşağıdakiler olacağı ön görülmüş.

• Uygulamalı Yapay Zeka
• Üretken Yapay Zeka
• Gelecek Nesil Yazılım Geliştirme
• Sanal gerçeklik teknolojileri
• Bulut Teknolojileri
• Quantum Teknolojisi
• Sürdürülebilirlik
• İleri seviyede bağlanabilirlik
• Endüstrileşmiş Makine Öğrenmesi
• Yapay Zeka Destekli Sağlık Sistemleri

Listeyi hızlıca incelediğimizde bile özellikle Yapay Zeka teknolojilerindeki tahminlerin büyük ölçüde tuttuğunu söylemek mümkün. Gerek uygulanabilir Yapay Zeka olsun ve gerekse Üretken Yapay Zeka olsun, 2023 yılında bu alanda inanılmaz bir ilerleme kat ettiğimizi söyleyebiliriz. Ancak bana sorarsanız bu teknolojinin insanlık için en büyük katma değer sağladığı alan Sağlık Bilimleridir (Resim-2). Gerek teşhis ve gerekse tedavilerin yapılmasında bu teknolojinin desteği her geçen gün daha da artıyor. Hatta bazı firmalar soru/cevap şeklinde uygulamalarla geliştirerek, herhangi bir rahatsızlık durumunda Yapay Zeka destekli kendi kendine teşhis  koymanızı sağlayan yapılar kuruyorlar. Bugün çok etik görülmese bile önümüzdeki dönemde, doktora erişimi olmayan ya da çok kısıtlı kişiler için bu tür uygulamaların çok daha fazla gündeme gelmesi bekleniyor.

Görsel -2: Yapay Zeka’nın son yıllarda en büyük ilerleme kat ettiği, en büyük fayda sağladığı alan kesinlikle Sağlık Bilimleri. Yapay Zeka destekli teşhis’ten, Yapay Zeka destekli ameliyat yapan sistemlere kadar tıbbın neredeyse her alanında bu teknolojinin kullanıldığını görebiliyoruz.

Yapay Zeka dışında kalan örneğin Quantum teknolojisinde öyle beklendiği kadar ciddi bir ilerleme kat edilemediğini söylemek mümkün. Uygulamasının zorluğu, maliyetlerinin yüksekliği sebebiyle bu alanın gelişmesini hızlandıracak bir teknoloji çıkmadıkça Quantum Computing’in gelişme hızı öyle beklendiği kadar yüksek olmayacak gibi görünüyor.

Bulut teknolojisi de yine Yapay Zeka gibi dünyayı kasıp kavurmaya devam ediyor. Ülkemizde BDDK’nın kısıtlamaları finansal kurumların Bulut teknolojisini kullanması hala limitli olsa da diğer kurumlar bu harika teknolojiyi çok aktif şekilde kullanmaya devam ediyorlar. Amerika ise durum çok daha uç noktada. Cloud’a geçiş inanılmaz bir hızla devam etmekte.

İleri seviye bağlanabilirlik, sanal gerçeklik teknolojileri gibi diğer başlıklardaki ilerlemeler ise bu yıl ciddi seviyede gündeme gelmedi. Tabii ki kablosuz bağlantı teknolojilerinde bazı gelişmeler var ancak bunlar öyle dünyayı değiştirecek düzeyde olmadı ne yazık ki.

Kısacası 2023 için bazı tahminler, özellikle Yapay Zeka ile ilgili olanlar beklentilerin de ötesinde karşılandı ancak Quantum Teknolojisi gibi çok özel teknolojilerdeki yaygınlık ve gelişme beklenen seviyeye ulaşamadı. Bununla birlikte tahminlerin genel olarak çok tutarlı olduğunu söylemek mümkün.

2024’ÜN TREND TEKNOLOJİLERİ

Geçen yılı kısaca analiz ettik. Peki bu 2024 yılı için beklentiler ve ortalığı kasıp kavuracak teknolojiler nelerdir. Farklı kurumların raporları bu konuda farklı tahminlerde bulunuyor ancak hemen tümünün ortak olarak listeye aldıkları 2 alan var. Tahmin edeceğiniz gibi birincisi Yapay Zeka ve ikincisi de Bulut Teknolojileri. Her ikisi de son birkaç yıldır teknoloji dünyasındaki hakimiyeti ele geçirmiş durumda. Ancak Yapay Zeka biraz fazla popular ve herkes bu popülariteden faydalanmak istediği için daha dün hiçbir noktasında yapay zeka geçmeyen çözüm ve uygulamalar, bir yapay zeka makinesiymiş gibi lanse ediliyor.

2024 yılında sık sık gündeme gelecek, belki hayatımızı ciddi şekilde etkileyecek belki de değiştirecek yenilikler ve teknolojiler nelerdir diye kısaca göz attığımızda karşımıza aşağıdaki başlıklar çıkıyor.

• Dijital Bağışıklık Sistemi
• Uygulamalı Gözlemlenebilirlik
• Endüstri Bulut Platformları
• AI TRISM
• Süper Uygulamalar
• Site Güvenirlilik Mühendisliği
• Platform Mühendisliği
• Sürdürülebilir Teknoloji

Bunlar arasından en fazla trend olması beklenen birkaç tanesine kısaca göz atalım.

Endüstri Bulut Platformları: Bulut teknolojisinin 2023 yılında da en popüler ve en çok tercih edilen teknolojilerden biri olduğunu söylemiştik. Bu popülerlik, teknolojinin farklı yönlere doğru gelişmesini ve evrilmesini sağladı. Bunlardan biri de Endüstri bulut platformları. Şu ana kadar SaaS, PaaS ve IaaS gibi standartlarda olarak sunulan bulut platformları 2024’ten itibaren daha yoğun olarak endüstrilere özel platformlar olarak hazırlanacak. Yani Finans, Sigorta, Fabrikalar gibi farklı kurum türleri için farklı platformlar olacak şekilde hizmete sunulacak. Böylece ilgili platforma adapte olmaya çalışan kurumlar yerine tak-çalıştır şeklinde hazır platformlar ile süreç çok daha hız kazanacak.

Yapay Zeka Güven, Risk ve Güvenlik Yönetimi (AI TRISM): Yapay Zeka teknolojisi aynı zamanda bir takım yeni güvenlik risklerini de beraberinde getirir. İşte bu nedenle, AI Trust, Risk and Security Management (AI TRiSM) kavramı ortaya çıkmıştır. Yapay Zeka TRiSM’nin amacı, yapay zeka sistemlerinin güvenilirliğini ve güvenliğini sağlamak, riskleri minimize etmek ve işletmelerin yapay zeka projelerinin başarı oranını artırmaktır. Bu teknolojinin uygulanması ile organizasyonlar yapay zeka teknolojisinin getirdiği fırsatlardan daha yüksek oranda faydalanabilir. AI TRiSM, kuırumların yapay zeka uygulamalarını daha güvenli ve güvenilir hale getirebilir ve böylece bu teknolojiden en iyi şekilde faydalanmasına ve güvenliğini arttırmasına yardımcı olabilir.

Süper Uygulamalar (Superapps): Aslında farkında olmadan alıştığımız, bildiğimiz ve hatta kullandığımız ve bir takım özelliklere sahip uygulamalara Süper Uygulamalar denir. Özellikle son yıllarda finansal kurumların yani mesela mobil bankacılık uygulamalarının artık sadece mobil işlemler değil, bazı teyitler için kimlik kartını NFS ile okumak, hesap açmak için video konferans yapmak gibi amaçlarla da kullanıldığının farkındasınızdır. İşte bu tür uygulamalara Süper Uygulamalar adı verilir. Daha birkaç yıl önce sadece finansal işlemler yapabildiğimiz bu tür uygulamalarda bugün artık chat işlemi de dahil hemen her fonksiyon yer alıyor. Bugün ağırlık finansal uygulamalarda olsa da daha ufak çaplı diğer kurumlar da bu trendi çok sevdiler ve yakından takip ederek uygulamaya başladılar. 2024’te bizi bu tür çok daha fazla uygulama bekliyor olacak…

Site Güvenirlilik Mühendisliği (SRE): Yazılım mühendisliğinin çeşitli yönlerini BT altyapısına ve operasyonlarına uygulamayı hedefleyen ilke ve uygulamalar bütününü Site Güvenirlilik Mühendisliği olarak adlandırabiliriz. Bu yapı, sistem yönetimi ve uygulama izleme gibi BT altyapı görevlerini otomatikleştirmek için yazılım araçlarını kullanmayı hedefler. Bu teknik, özellikle ölçeklenebilir yazılım sistemlerinin güvenilirliliğini artırır, çünkü yazılım kullanarak büyük bir sistemi yönetmek yüzlerce makineyi manuel olarak yönetmekten daha sürdürülebilirdir. 2023 yılında bu konuda trend olacak düzeyde bir gelişme olmamakla birlikte 2024’ün bu konuda daha hareketli geçmesi bekleniyor.

DİJİTAL DÖNÜŞÜM VE TEKNOLOJİK TRENDLER

Görsel-3’e dikkatle bakacak olursak, yeni teknolojik trendler olarak duyurulan başlıkların aynı zamanda Dijital Dönüşümü gerçekleyen teknolojiler olarak karşımıza çıktığını görürüz. Tabii ki 3D Yazıcı Teknolojisi gibi bunların bir kısmı artık belli bir olgunluğa ulaşmış olsa da daha birkaç yıl öncesinin teknolojik trendi olarak ilan edildiğini unutmayalım.

Kısacası yeni trendler hayatımızı ne kadar değiştirecek bunu 2024 yıl sonunda göreceğiz. Ancak şurası bir gerçek ki hangi teknoloji olursa olsun dijital dönüşümümüzü kolaylaştıracağını ve hızlandıracağı artık net olarak biliyoruz.

Görsel -3: Dijital Dönüşümü gerçekleştirebilmek için ihtiyaç duyulan teknolojilerde, son yıllarda popular olan teknolojilerin bu kadar benzerlik göstermesi tesadüf değil. Yeni trendler ve teknolojiler geliştikçe Dijital Dönüşümün de hızlandığı ve daha da hızlanacağı açık bir gerçek.