API Ekonomisi ve Birbirine Bağlanan Sektörel Uygulamalar

Erciyes Anadolu Holding Bilgi Teknolojileri Operasyon Direktörü Mert Çakar, Fintechtime Aralık sayısı için yazdı “API Ekonomisi ve Birbirine Bağlanan Sektörel Uygulamalar”.

“Bu sayıda sizler için mobilitenin artmasıyla hızlanan tüketim alışkanlıklarının SuperApp’lerin doğuşuna hazırladığı zemini detaylarıyla ele alıyorum. SuperApp’lerin sürdürülebilir olması için uygulanabilir teknoloji ve uzmanlaşma gibi kritik faktörleri, bu uygulamaların uzun vadede başarılı olabilmesi için gereken API ekonomisi ve mimari yapıları makalemde bulabilirsiniz.”

API Ekonomisi ve Birbirine Bağlanan Sektörel Uygulamalar

İletişim teknolojilerinin ve ulaşım araçlarının gelişmesi, mobilitenin artması ile insanların tüketim eğrilerinin hızlandığına hepimiz şahit oluyoruz. 2000’lerin öncesi ile genel anlamda bir kıyaslama yapacak olursak, artık çok daha seyyar yaşam kültürlerinin oluştuğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Bu yaşam kültürlerinin doğası gereği ise ürünlerin/ hizmetlerin müşterilere sunumunu marjinal şekilde değiştirmeye iten ve eksponansiyel olarak gelişim gösteren bu olgu nedeniyle SuperApp’lerin doğuşuna birlikte şahitlik ediyoruz. Zira hızlanan ve seyyal hala gelen yaşam formlarımızda artık bizleri yavaşlatacak ve geride bırakacak servis kullanımına sabır gösteremiyor ve hızlıca kullanmamayı tercih ediyoruz. İşte bu noktada son zamanlarda sürekli dile getirmeye çalıştığım “Uygulanabilir Teknoloji” ve “Uzmanlaşan SuperApp” kavramlarının değerlerinin daha da artacağını ifade etmek yerinde olacaktır.

Peki bu SuperApp olarak tanımladığımız uygulamalar neleri hedeflemeli ya da sürdürülebilirlik düşünüldüğünde nasıl bir mimari oluşturmalılar ki hayatta kalabilsinler sorunsalı kesinlikle cevap bulunması gereken yegane unsur olarak karşımıza çıkıyor. İşte yazının geri kalan kısmında cevap arayacağımız bu yaklaşım için evvela API ekonomisinin ne olduğunu dile getirerek başlayalım ve kavramsalı birlikte oluşturalım isterim.

API Ekonomisinin Tanımı

API’ler (Application Programming Interface/Uygulama Programlama Arabirimi) kullanılarak ürün ve hizmetlerin, dijitalleşen veriler öncülüğünde kullanım sınırları çizilmiş ve güvenliği sağlanmış servisler sunan yazılımlar arasında ve mutabık kalınan alt yapı dahilinde (platform) bir bedel karşılığında tüketilebilen değer zinciridir.

Dikkat edilecek olursa rastgele bir haberleşme yerine, standartlara kavuşturulmuş bir altyapı üzerinden değer alışverişinin yapıldığı bir bütünden bahsediliyor. Bir stratejinin parçası olmayan ve ortaya çıkan anlık ihtiyaçların rastgele küçük ölçekli entegrasyonları ile geliştirilen uygulamalar, yazıda aktarmaya çalıştığımız kapsamın dışında olduğunu ifade etmeliyim.

API Ekosistemleri

Konu hakkında bilgi zeminlerimiz dahilinde hizalanmayı sağlayacak şekilde API Ekosistem tanımını yaparak başlamak isterim. API Ekosistemi, dijital ürün ve hizmet ile bunların kullandığı verilerin karşı taraf ile el değiştirmesi ve karşılıklı olarak artı bir değer oluşturma güdüsüyle iş birliği yapılan bir mimaridir. Bu mimarinin içerisinde sektörel düzenleyiciler olduğu ya da olmadığı, regüle edilmiş ya da standartları ekosistem üyeleri tarafından doğal olarak oluşturulmuş düzenli uygulamalar ağıdır. Tanımı ortaya koyarken, sizlerin de fark edeceği üzere regülasyonun olmasının şart olmadığı ifade edilmiş olmakla birlikte proaktif bir sektörel düzenleyicinin pozitif anlamda etkisinin oldukça fazla olacağını dile getirmeliyiz. Bir başka ifade ile API ekosistemlerinin problemsiz şekilde çalışabilmesi için, sektörel paydaşlar tarafından düzenleyici rolünün belirlenmesini faydalı ve değerli bulduğumu dile getirmeliyim. Zira finansal verilerin bahsini ettiğim şekilde kullanılabilmesi hususunda hassasiyet olacağı için sektörel düzenleyicilerin proaktif davranarak “Açık Bankacılık” servislerinin kullanımını bir standarda kavuşturmasını son derece değerli buluyorum. Önemli bir dikey olan Finansal API ekosistemini bir sonraki başlıkta ele alacağım için şimdilik burada noktalıyorum.

Aslında bir API ekosistemden bahsedebilmemiz için süreç içerisinde görev yapmakta olan çeşitli paydaşlar arasında önceden çizilmiş çerçeve dahilinde dijital veri alışverişinin sorunsuz şekilde çalışabilmesi beklenir. İş bu minvalde oluşturulacak API ekosistemleri, taraf olan dijital paydaşların çeşitli verilere erişim ihtiyaçlarını genişletmelerine ve bu sayede de yeni gelir kaynakları yaratmalarına imkan vermesi beklenmektedir. API ekosistemi içerisinde bulunan paydaşların, bu sayede günümüz dijital hizmet servis sunumlarında rekabete dahil olabileceği gibi bu servisleri kendi ürünleri ile birleştirerek ek katma değer üretebileceklerdir. Bu rekabet ortamında var olabilmek adına SuperApp’lere dönüşen bu uygulamaların sürekli yeni hizmet sunumlarına adapte olması gerekeceğinden, büyük resimde ise müthiş yenilikçi bir gelişim ortamı doğuracağı öngörülmektedir.

E-Ticaretin İvmelendirme Gücü ve Potansiyeli

Özellikle gelişimi 2000’lerin başında başlayan ve pandeminin etkisi ile kullanılan uygulamalarda bir artış yerine doğru bir ifadeyle bir sıçrama gösteren e-ticaret sektörü, bütünleşik hizmet sunumunun ve dolayısıyla bol miktarda API kullanımının kritik olduğu bir dikeyde sanırım bu anlamda en ittirici güç olmuştur. Zira e-ticaretin temel bileşenleri olan, kargo/lojistik, ödeme ve e-finans (e-fatura, e-arşiv, e-irsaliye vb.) dikeylerindeki entegrasyon ihtiyaçları bile bahsi edilen sektörlerde başlı başına bir API ekosistemi oluşumuna önemli destek sağlamıştır. Zamanla artan servis zenginleştirmeleri (sunulan temel hizmet ile alakalı olmayan ve fakat müşteri tutundurma için gerekli olan çeşitli dikeylerdeki sadakat programları, muhasebe uygulamaları, ödeme ağ geçitlerinin yanı sıra kredi kartı sınırlamaları nedeniyle ortaya çıkan kredi ağ geçitleri, BNPL vb.) neticesinde, aslında e-ticaret ile doğrudan bağı olmayan ve fakat müşterinin geniş ihtiyaç yelpazesinden pay alabilmek adına farklı sektörlerdeki uygulama sağlayıcılar kullanılarak çeşitli API tüketimleri sayesinde başlı başına bir ekonomi yaratıldığını gözlemlenmiştir. O sebeple büyük oranda e-ticaretin etrafında başlayan bu API ekosistemlerinin ilerleyen zamanlarda ekonomik koşulların da desteklemesi ile birlikte derinleşeceğini, standartlarına kavuşabileceğini ve önemli ekonomik fayda sağlayabileceğini düşünüyorum.

Açık Bankacılık Ekosistemi ve Yeni Hizmet / Ürün Sunum Fırsatları

Sektörel düzenleyici olan BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu) tarafından gösterilen proaktif yaklaşım sayesinde, finansal servislerin tüketilebilmesinin önü açılmış ve konu hakkında oluşturulan tamamlayıcı mevzuat sayesinde ise servislerin ne şekilde konumlandırılabileceği netleştirilmiştir. Konuyu daha önceki Fintechtime sayılarında detaylıca aktardığım için tekrara düşmemek adına sadece oluşturulan/oluşturulabilecek API ekosistemleri hususuna aktarmaya çalışacağım.

Yine önce kavramın tanımını kısaca yapmak gerekir ise; bankacılık servislerini kullanan müşterilere zaman ve kullanım ölçeğinde efektif bir hizmet sunumu yapabilmek adına, temelde müşteriye ait olan diğer tüm banka varlıklarının ve bu varlıklar dahilindeki finansal verilerinin müşterinin gerekli izinleri temin edilerek bir başka hizmet sağlayıcı platform ile güvenli bir erişim metodu dahilinde paylaşılmasını sağlayan hizmet sunum modelidir.

Ülkemizdeki düzenleme ve uygulamalara bakıldığında ise açık bankacılık servislerinin aslında iki temel hizmet tanımı ile ele alındığı görülebilmektedir. Bunlardan ilki olan “Finansal Bilgi Servisleri” sayesinde genel anlamda diğer banka ve finansal teknoloji şirketlerinin hesap hareketlerine erişebilmesi iken, “Ödeme Emri Başlatma Servisleri” kapsamında ise banka müşterisinin hesabında bulunan tutar dahilinde yine diğer banka ve finansal teknoloji şirketleri tarafından ödeme emrinin başlatılabilmesidir.

Açık bankacılık servislerinin mevzuat dahilinde düzenlenmesi ile, müşterilerin diğer bankalarda bulunan varlıklarına dair finansal işlemleri, Vadeli/Vadesiz Hesap Hareketleri, Kredi Kartı Hareketleri, Düzenli/Anlık Fatura Ödemeleri, Kredi Hesap Hareketleri ve burada saymayı atladığımız diğer finansal verileri uhdelerinde verdikleri onayları doğrultusunda finansal teknoloji şirketleri ve izinli diğer dikey üçüncü parti hizmet sağlayıcılar ile paylaşılabilmektedir. Tamamen müşterinin kendi rızası ölçüsünde verdiği izinli finansal veriler ölçüsünde derinleşen bu ekosistem sayesinde, farklı hizmet kanalları gezilerek yapılan ve aslında efektif olmayan işlemleri, tek bir mobil uygulamadan basit ve hızlı bir şekilde gerçekleştirebilecektir. Tabi bu noktada, sadece finans hizmetleri odağında oluşan uygulamaların yanı sıra farklı dikeylerde müşterilerin kullanımına sunulan uygulamalarda da bu finansal servisler tüketilerek müşterilerin ihtiyaç duyduğu finansal verileri daha bütünleyici olarak aktarılabilecektir.

Açık bankacılık API’leri sayesinde, akredite edilmiş finansal teknoloji firmaları müşteriler için farklı ve yenilikçi hizmetler / ürünler geliştirerek, müşteri odaklı olarak oluşturacakları uygulamaları sayesinde oldukça kaliteli ve rekabetin bol olacağı bir ekosistem oluşturulabilecektir.

API Ekosistemlerinin Gelişmesi İçin Gerekli Adımlar

Ele aldığım konular dahilinde sorunlara atıfta bulunmakla sonlanan bir akış yerine, sektörel olarak gelişim adına yapılması gerekenlere, bir anlamda çözüm önerilerine (yazının bir sınırı olması gerçeğinden hareketle özet maddeler dahilinde) yer vererek yazımı sonlandırıyorum. Bir sonraki sayıda görüşmek üzere…