KPMG’nin “Şirketlerin Vergi Bölümlerinin Bugünü ve Geleceğine Bakış: Dönüşüm Beklentileri” başlığıyla yayımladığı 2016 Küresel Vergi Araştırması, şirketlerin vergi bölümlerinin yapısı, yönetimi, öncelikleri ve performansındaki değişimi ortaya koydu. Sonuçları değerlendiren KPMG Türkiye Vergi Bölüm Başkanı ve Şirket Ortağı Abdulkadir Kahraman, “Gelecek 5 yılda, geçtiğimiz 5 yıla kıyasla çok hızlı bir değişim olacak. Ekonomide vergilendirme ilkeleri yeniden yazılacak. OECD’nin Matrah Aşındırma ve Kar Aktarımı (BEPS) eylem planı uygulamaya geçtikçe vergi ekiplerine daha fazla iş düşecek” dedi.

KPMG’nin araştırması, 36 ülkede önde gelen şirketlerin vergi bölümlerinin süreç içinde gelişimlerini göstermesinin yanı sıra yakın ve uzun vadedeki dönüşümlerine de ışık tutuyor. KPMG araştırmasına katılan şirketlerin yüzde 40’ının küresel olarak en az 10 bin çalışanı bulunuyor. Üçte birinin yıllık gelir veya cirosu 5 milyar dolardan fazla. Yüzde 60’ı da 10’dan fazla ülkede faaliyet gösteriyor.

KPMG Türkiye Vergi Bölüm Başkanı Abdulkadir Kahraman, “Araştırma sonuçlarına göre şirketler, mevcut kaynak sağlama modellerinden az çok memnun olsalar da sistemlerinin faydalı vergi verileri sunabilme kapasitesinden pek de memnun görünmüyor. Pek çok katılımcı, şirketlerinin teknolojik gelişmelere yatırım yapacağını, ancak vergi yazılımlarına daha az yatırım yapacağını öngörüyor. En fazla hangi konuya yatırım yapmaları gerektiği sorusuna ise katılımcıların büyük bir kısmı ‘ek personel’ yanıtını verirken; vergi teknolojilerine ve süreç optimizasyonuna yatırım da bu seçeneğin pek gerisinde kalmıyor” dedi.

Vergi fonksiyonu hala bağımsız değil

Tüm dünyada, vergi fonksiyonlarının büyük bir kısmının hâlâ finans bölümü bünyesinde olduğuna dikkat çeken Kahraman, “Katılımcı şirketlerden sadece yüzde 30’unda vergi fonksiyonu bağımsız birer bölüm. Vergi yöneticilerinin dörtte üçü finans direktörü veya finans bölüm başkanına raporlama yapıyorken, sadece 10’da biri doğrudan CEO’ya raporlama yapıyor” şeklinde konuştu.

Ortak Hizmet Merkezi kullanımı yaygın değil

Vergi bölümlerinin büyük bir kısmının faaliyetlerini yürütmek için Ortak Hizmet Merkezi (SSC) kullanmadığını belirten Kahraman, “Vergi bölümlerinin yarıdan biraz daha az kısmı bazı rutin görevleri için paylaşımlı bir hizmet merkezi kullanıyor. Pek çoğu, Ortak Hizmet Merkezi kullanımının önceki 2 yıla göre arttığını belirtiyor” diye konuştu.

Kaynak sağlama modeli farklılık gösteriyor

Kahraman kaynak sağlama modeliyle ilgili şu yorumu yaptı: “Kaynak sağlama konusunda her şirkete uygun tek bir model yok. Çünkü her şirket birbirinden farklı. Diğer taraftan, vergi bölümlerinin, vergi profesyonellerini teknolojik becerilerle donatarak veya teknoloji profesyonellerine vergi konulu eğitimler vererek kendi Bilişim Teknolojisi (BT) kapasitelerini geliştirmeye başladıklarını görüyoruz. Bölümler bu iki yaklaşımın bir kombinasyonundan da faydalanabilir.”

BEPS uygulandıkça merkezileşme artacak

Kahraman, BEPS uygulamalarının tüm dünyada vergi uygulamalarında değişimi zorunlu kıldığını hatırlatarak, “Araştırmaya katılan şirketlerin büyük bir kısmının transfer fiyatlandırması fonksiyonlarını şirketin genel merkezinin bulunduğu ülkede kısmen veya tamamen merkezileştirmiş olduklarını görmek sevindirici. Ülkeler transfer fiyatlandırması konusunda OECD BEPS eylem planında sunulan tavsiyeleri uygulamaya başladıkça şirketlerin karşılaşabileceği güçlükler düşünüldüğünde bu sonuç oldukça umut verici. Şirketler doğru verileri elde edip yeni raporlama gereklilikleri duydukça ve ihtilafları da içerebilecek artçı etkilerle baş edebilmek için teknolojiye başvuracak” dedi.

Vergi profesyonelleri marka elçisi olmak zorunda

Şeffaflık konusunun tüm dünyada giderek daha fazla önem kazandığını belirten Kahraman şunları ekledi: “Vergi profesyonelleri mükemmel birer iletişimci ve marka elçisi olmak zorunda. Pek çok vergi yöneticisi, bölümlerinin kuruluş değerlerini benimsemek, topluma katkıda bulunmak ve işletmeye artı değer katmak için neler yaptığını hem şirket içinde hem de kamuoyuna anlatabilecek durumda olmaları gerektiğini biliyor.”

Çoğunun vergi stratejisi var

Kahraman araştırmadan çıkan diğer sonuçları şu şekilde özetledi: “KPMG araştırmasına göre katılımcıların yarısından fazlasının belgelendirilmiş bir vergi stratejisi bulunuyor. Şirketin diğer bölümlerinden, yüksek risk içeren konularda vergi bölümünü de sürece dahil etmeleri isteniyor. Bu konuların başında ise yeniden yapılanma, birleşme ve satın alma işlemleri, transfer fiyatlandırması ve yabancı iştirak kurma işlemleri geliyor. Bununla birlikte, vergi bölümlerinin yarısı operasyonel iş planlaması/stratejisi süreçlerine katılıyor ve bu araştırmaya katılan şirketlerin büyük bir kısmında bu katılım özellikle son 2 yılda artış kaydetmiş.”

5 yıllık öngörülen değişimler

Kahraman, önümüzdeki 5 yıl içerisinde, vergi verisi sunan sistemlerde özellikle aşağıdaki konularda önemli değişiklikler yapılmasını bekliyor:

  • Kurumsal finans BT sistemlerinin vergi konuları bakımından geliştirilmesi,
  • Konsolidasyon sistemi verilerinin vergi amaçları için kullanılması,
  • Vergi verisi ihtiyaçlarının BT personeli tarafından anlaşılması,
  • Vergiye özgü teknolojilere yatırım yapılması,
  • Vergi verisi depolarının kullanılması ve defteri kebir ve diğer hesapların vergiye duyarlı hale getirilmesi,
  • İşletme tahmin sistemlerinin vergiye duyarlı hale getirilmesi.

Kahraman araştırmadan çıkan bazı ilginç sonuçları da şu şekilde aktardı:

  • Vergi bölümlerinin sadece yüzde 47’sinin vergi konusunda etik davranış kuralları var. Onlar da iç kullanıma yönelik.
  • Şirketlerin sadece yüzde 56’sı vergi bilgilerini kamuoyuyla paylaşıyor. Vergi bilgilerini paylaştığını belirten şirket oranı yüzde 29 oldu. Bunlar da kurumsal sosyal sorumluluk kapsamında bunu paylaştıklarını aktardı.
  • Vergi bölümleri şirketin BT politikaları belirlenirken yüzde 82 oranında sürece dahil olmak istedi. Bu oran ürün lansmanlarında yüzde 76, personel değişikliklerinde de yüzde 73 oldu.