Mert Çakar
TurkishBank Bilgi Güvenliği Yönetimi Direktörü
TurkishBank Bilgi Güvenliği Yönetimi Direktörü Mert Çakar, Fintechtime okurları için kaleme aldı “Finansal Ekosistem Kendiyle Yarışıyor, Dijitalleşen Kimlik Yardım Ediyor, Açık Veri Güçleniyor”.
2019 sonlarına doğru başlayan, 2020 ilk çeyreğinde aksiyonlarını hissetmeye başladığımız finansal ekosistem dikeyinde özellikle proaktif bir mevzuat dönüşümü ve sonrasında diğer önemli paydaşların da oyuna dahil olmasıyla müthiş bir dönüşüm hazırlığına tanıklık ettik. Hazırlığına tanıklık ettik diyorum zira faydalanıcı olan son kullanıcıların bu gelişimleri hissetmesi ürünleşme ve hizmet sunumlarında ortaya çıkacak farklılaşmayla birlikte yaşanabileceği için, bu dönüşümün algılanması ve hissedilmesi 2021-2022 içerisinde gerçekleşecektir.
2020 yılında birçok önemli düzenleyici çok kritik öneme sahip düzenlemelerini duyurdu. Bu aşamada bahsi edilen düzenlemelere tekrar girmeyeceğim ve fakat merak edenler FintechTime Dergisinin Eylül-Ekim sayısındaki “Finansal Piyasalarımızdaki Son Dönemde Gerçekleşen Önemli Mevzuat Değişiklikleri” yazıma bakabilir.
Finansal Piyasalarımızdaki Son Dönemde Gerçekleşen Önemli Mevzuat Değişiklikleri
Fonların Anlık ve Sürekli Transferi (FAST) ve Kolay Adresleme Sistemi (KOLAS) : TCMB tarafından oluşturulan altyapı üzerinde çalışacak olan FAST Sistemi sayesinde, 18.12.2020 tarihi itibariyle katılımcı bankalarda hesabı olan kullanıcılar, 7*24 esası ile çalışan sistem üzerinden birkaç saniye içinde para transferini gerçekleştirebilecektir.
Anlık Ödeme Sistemi olan FAST sayesinde; kullanıcıların alıcının IBAN numarasını bilmesine gerek olmaksızın, Kolay Adresleme Sistemi sayesinde Cep Telefonu Numarası, e-Posta Adresi ve T.C. Kimlik Numarası gibi bilgileri kullanılarak ödeme yapılabilecektir.
Kullanıcıların FAST sistemi kullanımı öncesinde; banka hizmet kanalları üzerinden entegre edilmiş olan Kolay Adresleme Sistemi vasıtasıyla IBAN Numarasını, Cep Telefonu Numarası, e-Posta Adresi ve T.C. Kimlik Numarası gibi bilgileri ile eşleştirmesi gerekecektir.
Bu anlamda EFT ile Havale arasındaki tanım farkının bir anlamda ortadan kalktığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Zira tıpkı havalede olduğu gibi kesintisiz para transferi oldukça hızlı şekilde yapılabilir olacaktır. İlk etapta 18.12.2020 tarihinde katılımcı bankaların dahilinde pilot uygulama olarak çalışacak FAST Sistemi, 2021 içerisinde tüm finansal kuruluşları kapsayacak şekilde yaygınlaşması beklenmektedir.
Uzaktan Müşteri Edinimi (Digital Onboarding) : 15.03.2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Bankaların Bilgi Sistemleri ve Elektronik Bankacılık Hizmetleri Hakkında Yönetmelik dahilindeki çok önemli düzenlemelerden biri olan “Uzaktan Kimlik Tespiti ve Üçüncü Tarafa Güven” maddesi ve akabinde Eylül ayında “Bankalarca Kullanılacak Uzaktan Kimlik Tespiti Yöntemlerine İlişkin Tebliğ Taslağı” oluşturuldu. Taslakta ifade edildiği üzere, 01.01.2021 tarihinde Tebliğ’in yürürlüğe gireceği öngörülmüştür.
Bu noktada düzenleme tarafındaki çalışmaların akabinde bir anlamda uygulamanın ne şekilde olacağını aktaran taslak Tebliğ’in yayınlanması, bankaların ve teknoloji tedarikçilerinin hazır olmak adına yoğun çaba gösterdiği ve sektör iletişimleri de göz önüne alındığında, 2021 yılının ilk yarısında “Uzaktan Müşteri Edinimi” uygulamasını sahada göreceğimizi söyleyebilirim. Özellikle Avrupa’da bulunan yeni nesil bankalar üzerinden bu süreci deneyimlemiş bir müşteri olarak hayatımızın finansal hizmetlere ulaşım anlamında oldukça kolaylaşacağı aşikâr. Tabi bunun doğal sonucu olarak, henüz bankacılık sisteminden yararlanmamış müşteri adaylarının önümüzdeki 1-2 yıl içerisinde sisteme dahil olacağını, sistem içerisinde olmakla birlikte şubeye gitme zorunluluğu nedeniyle başka bankalarda hesap açmayan müşteri adaylarının ise bu sayede diğer bankalarda da hesaplarını açacağını ve dolayısıyla bankaların müşteri sayılarının bir artış göstereceğini öngörmekteyim.
TR Karekod : Geçiş Hükümleri çerçevesinde 31.12.2021’e kadar uyumlu hale gelme zorunluluğu bulunan TR Karekod Yönetmeliği, oluşturmuş olduğu ulusal karekod standardı ile bir anlamda ödeme cihazları ve uygulama servisleri arasındaki yeknesaklığı sağlayarak yeni ekosistem katılımcılarının önünü açmış olacaktır. Dünyadaki örnekleri incelediğimizde benzer bir deneyim sürecinden geçildiği görülmektedir. Karekod yönteminin ülkemizde de ödemelerdeki yerinin artmasıyla birlikte, mutlaka inovatif düşünceler barındıran yeni iş birlikleri oluşacaktır. Kullanım kolaylığı her geçen gün artan temassız ödeme yöntemi sayesinde, son derece akıcı bir müşteri deneyimi sağlanmış olacaktır. Cihaz ve uygulama bağımsızlığını hedefleyen yeni nesil ödeme yönteminin, kullanımının yakın zamanda çarpan etkisi ile artacağını düşünmekteyim.
Sektör paydaşlarının gerekli teknik uyum çalışmalarını tamamlayabilmeleri için bir süre gerekeceği göz önüne alındığında, beklentim 2022’nin ilk yarsında TR Karekodlu ödeme yapısının yaygınlaşmaya başlayacağını söyleyebilirim.
Açık Bankacılık Servisleri : 15.03.2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Bankaların Bilgi Sistemleri ve Elektronik Bankacılık Hizmetleri Hakkında Yönetmelik dahilindeki çok önemli düzenlemelerden diğeri ise Açık Bankacılık Servisleri’dir. Müşterilerin farklı bankalardaki hesaplarına, sektörel düzenleyicilerden “Hesap Bilgileri Sağlama Hizmeti” yetkisini almış platformların (FinTech, TechFin vb.) çıkarabileceği mobil uygulamalar üzerinden erişebilmesine ve tüm hesap hareketlerini tek bir uygulamadan görüntüleyebilmesine olanak sağlanacaktır. (Hesap Bilgileri Sağlama Hizmeti)
Yine benzer şekilde, aynı uygulamalardan çeşitli bankalarda bulunan ödeme hesapları üzerinden ödeme emri başlatabileceklerdir. (Ödeme Başlatma Hizmeti)
Açık Bankacılık yapısının işleyebilmesi adına gerekli olan teknik standartların oluşturulması ve sektörel düzenleyicilerden yetki alarak çeşitli platformların açık bankacılık ekosistemine dahil olması ile ürünlerin ve hizmetlerin sunulmaya başladığını görüyor olacağız. Bu noktada alt düzenlemeler ve teknik standartların 2021 içerisinde oluşacağını ve uyum sürecine girecek olan ürün/hizmet sunan platformların da 2022’nin ikinci yarısında ortaya çıkacağını düşünüyorum.
Finans Sektörü Dışındaki Önemli Gelişmeler
Artık bu aşamada, biraz finans sektörünün dışına çıkarak teknoloji evreninde nelerin değiştiğini ya da değişeceğini ve bunların sektöre yansımalarının neler olabileceğini kısaca aktarmak isterim. Önümüzdeki dönemde teknoloji evreninde, çok önemli olduğunu düşündüğüm inovasyon girişimlerinin kullanılabilir hizmet fonksiyonlarına doğru evrildiğini ya da evrilmekte olduğunu söyleyebilirim. 2021 bu anlamda oldukça zengin bir hizmet sunum yılı olacak gibi görünüyor. Bu noktada yazının bir sınırı olması gerektiği için şimdilik Açık Veri Yaklaşımları, e-Kimlik ve e-Kimlik Doğrulama Servislerinden bahsediyor olacağım.
Açık Veri : Finansal ekosistem, bir anlamda verinin platformlar tarafından erişilebilmesi adına her zaman olduğu gibi öncü bir yaklaşım sergileyerek, verinin sahibi tarafından verilen onay ile birlikte yetkilendirilmiş paydaşlarca kullanılabilmesini sağlamak üzere düzenlemeler çıkarıyor ve teknik çalışmalar yapıyor. Bu anlamda hem de en değerli verilerden biri olan finansal veriler üzerinde gerçekleşiyor bu dönüşüm.
Bu noktadan hareketle, önümüzdeki birkaç yıl içerisinde, diğer sektör düzenleyicileri tarafından yapılacak mevzuat değişiklikleri ile diğer önemli verilerin benzer şekilde platformlarda birlikte kullanılarak oldukça faydalı bilgilere dönüşeceği ve hizmet alanlara sunulacağını düşünüyorum.
Aslında bu dönüşüm için tüm sektörlerin biraz lider yaklaşımlar sergileyerek enerji sarfetmeleri, yaşanacak bu dönüşümü hızlandıracaktır. Zira ülkemizde bu anlamda tasarım ve fonksiyon üretme yeteneği oldukça yüksek inanılmaz kaliteli bir genç nesil var ki, sadece doğru yönlendirmeler ile birlikte bu anlamda lider ülke olmamız işten bile değil.
Konu hakkında Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi çok değerli çalışmalar yapmakta ve halihazırda “AçıkVeri Portali” projesini başlatmış durumdadır. Ayrıca “Açık Veri” odağında özellikle son dönemde kurulan STK’lar üzerinde önemli çalışmalar yapılmakta ve bazılarına ben de elimden geldiğimce katılıp katkı sağlamaya çalışıyorum.
e-Kimlik ve Elektronik Kimlik Doğrulama Sistemi (EKDS) : Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı Elektronik Kimlik Doğrulama Sistemi Yönetmeliği 22.10.2020 Tarih ve 31282 Sayı ile Resmi Gazate’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Açıklanan son verilere göre, ülkemiz nüfusunun yaklaşık %74’ü olan 60 Milyon kişiye Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı (TCKK) verilmiştir.
EKDS sayesinde gerekli teknik doğrulama güven içerisinde çok hızlı şekilde sağlanabilecek ve bu sayede kimlik dolandırıcılığı girişimleri engellenebilecektir. EKDS’nin ilk etapta Ocak 2021 döneminde noterlerde uygulamaya alınacağı planlanmış olup, akabinde bankalar, tüm kamu kurumları ve diğer sektörlerde uygulanabilecektir.
Sektörel yansımalarına bakacak olursak, Elektronik Kimlik Kartları, Bankalar açısından ATM’ler üzerinde kullanılan Banka/Hesap Kartı yerine geçebilecek ve bu hizmet kullanımı için çeşitli bankalar tarafından verilen birçok kartı taşıma zorunluluğunu bireyler için ortadan kaldırabilecektir. Yine alışveriş işlemlerinin yapıldığı POS cihazları üzerinde Banka/Hesap Kartı veya Kredi Kartları yerine geçebileceği için önemli bir inovasyon adımı olacaktır.
e-Kimlik’ler üzerine yakın zamanda tanımlanması beklenen e-İmza sertifikası sayesinde (5070 Sayılı Elektronik İmza Kanunu sayesinde e-İmza ıslak imza ile eşdeğer kabul edilmektedir.) başvuru imzası aranan tüm işlemler (Kredi Başvurusu, Kredi Kartı Başvurusu, Ürün Başvuruları ve diğer tüm sektörlerdeki başvuru ve imza işlemleri) ıslak imza aranmaksızın dijital ortamlarda gerçekleştirilebilecektir.
Bir anlamda büyük resmin önemli parçaları olduğunu düşündüğüm için, bir sonraki sayıda ise daha çok Sermaye Piyasası üzerindeki yakın zamanlı oluşumları ve gelecek dönemde ülkemizdeki teknoloji sıçrama eşiklerinden birini atlatacağını düşündüğüm “Kitle Fonlaması Düzenlemeleri ve Platformlarını” aktarmaya çalışacağım.
