ATP Kalite ve SLA Yönetimi Birim Yöneticisi

Murat Akköse

 

ATP Kalite ve SLA Yönetimi Birim Yöneticisi Murat Akköse, Fintechtime Mayıs sayısı için yazdı “Kartlı İşlemlerin Bilinmeyen Yolculuğu”.

“Her gün ATM’lerden veya POS’lardan kartlı işlemler yapıyoruz. Bu işlemleri yaptığımızda, genelde adını provizyon olarak bildiğimiz onay ve cevap sürecinden geçerek işlemleri saniyeler içinde tamamlıyoruz. Bu kısa süre içinde yani provizyon sürecinde tamamlamak istediğimiz işlem bir yolculuğa çıkıyor ve birçok istasyona uğrayarak bize cevap veriyor. Gelin şimdi bu yolculuğa bizde katılalım ve işlemlerimiz nasıl bir yolculuğa çıkıyor hangi duraklara uğrayarak bize cevap dönüyor beraberce bakalım.”

 

Her gün ATM’lerden veya POS’lardan kartlı işlemler yapmaktayız. Bu işlemleri yaptığımızda, genelde adını provizyon olarak bildiğimiz onay ve cevap sürecinden geçerek işlemleri saniyeler içinde tamamlamaktayız. Örneğin ATM’den para çektiğimizde veya mağazada alışveriş için kartımızı kullandığımızda işlemlerimizi saniyeler için tamamlıyoruz. Bu kısa süre içinde yani provizyon sürecinde tamamlamak istediğimiz işlem bir yolculuğa çıkıyor ve birçok istasyona uğrayarak bize cevap veriyor. Gelin şimdi bu yolculuğa bizde katılalım ve işlemlerimiz nasıl bir yolculuğa çıkıyor hangi duraklara uğrayarak bize cevap dönüyor beraberce bakalım.

Otorizasyon yani adını provizyon olarak bildiğimiz yolculuğa çıkmadan önce bu sürecin kart sahibi olan taraf ve ATM veya POS sahibi olan taraf için nasıl göründüğüne bir bakalım. Kart sahibi olan tarafa issuer, POS veya ATM sahibi olan tarafa acquirer denilmektedir.

Issuer: Banka kartı, kredi kartı, ön ödemeli kart vs. gibi kartları basıp müşteriye veren; borç, alacak, hediye puan, asistanlık hizmetleri gibi hizmetleri takip edip müşteriye bildirimde bulunan çoğunlukla bankalardan oluşan kart firmalarına issuer denir. Issuer firma, kartın mülkiyetine sahiptir ve bu firmanın kim olduğu kartın ön yüzündeki logodan veya arka yüzünde manyetik bandın altındaki mülkiyet yazısından tespit edilebilir.

Acguirer: ATM sahibi olan ayrıca üye işyerlerinin ya da başka bir deyişle POS’un kurulu olduğu ticari kuruluşların, ürün veya servisleri karşılığında ödeme almalarına vasıta olan finans kuruluşlarına verilen isimdir. Kısaca POS, Sanal POS ya da ATM’nin sahibi olan, çoğunlukla bankalardan oluşan firmalara acquirer denir.

Gerçekleşen her işlemde mutlaka bir POS veya ATM ve kart kullanıldığından her bir işlemin mutlaka bir issuer veya bir acquirer tarafı bulunmaktadır. Çünkü işlemler bankaya veya kuruluşa ya kendi ATM veya POS’un dan ya da başka bir banka veya kuruluşun ATM veya POS’undan gelmektedir. Bu nedenle işlemler kart sahibi olan taraf Issuer ile ATM veya POS sahibi olan taraf olan acquirer işlemler olarak ayrılmaktadır. Issuer ve acgurier işlemler ise On-Us ve NotOn-us olarak ikiye ayrılmaktadır. Şimdi bu işlemlere bir göz atalım.

Issuer On-Us İşlemler: Kendi kartıyla ve kendi ATM veya POS’undan yapılan işlemlere yani kartı üreten kuruluş ile kartı işleme alan kuruluşun aynı olduğu durumlarda yapılan işlemlere Issuer On-Us işlem denir. Örneğin A bankasının kartıyla, A bankasının ATM veya POS’undan gerçekleşen işlemlere Issuer On-Us işlemler denir.

Issuer NotOn-Us İşlemler: Kendi kartıyla fakat başka bir kuruluşun ATM veya POS’undan yapılan işlemlere yani kartı üreten kuruluş ile kartı işleme alan kuruluşun farklı olduğu durumlarda yapılan işlemlere Issuer Not-On-us işlemler denir. Örneğin A bankasının kartıyla, B bankasının ATM veya POS’undan gerçekleşen işlemlere Issuer NotOn-Us işlemler denir.

Acquirer On-Us İşlemler: Kendi ATM veya POS’uyla ve kendi kartıyla yapılan işlemlere yani kartı işleme alan kuruluş ile kartı üreten kuruluşun aynı olduğu durumlarda yapılan işlemlere Acgurier On-Us işlem denir. Örneğin A bankasının ATM veya POS’undan, A bankasının kartıyla gerçekleşen işlemlere Acquirer On-Us işlemler denir. (Issuer On-Us işlem’le aynıdır.)

Acquirer NotOn-Us İşlemler: Kendi ATM veya POS’uyla fakat başka bir kuruluşun kartıyla yapılan işlemlere yani kartı işleme alan kuruluş ile kartı üreten kuruluşun farklı olduğu durumlarda yapılan işlemlere Acquirer NotOn-Us işlem denir. Örneğin A bankasının ATM veya POS’undan, B bankasının kartıyla gerçekleşen işlemlere Acqurirer NotOn-Us işlemler denir.

 

Kartlı işlemlerin, kart sahibi olan taraf ve ATM/POS sahibi olan taraf için nasıl göründüğüne baktıktan sonra artık provizyon yolculuğuna hazırız. Yolculuğumuz sırasında önce On-Us, daha sonra NotOn-us ve son olarak yabancı (yurt dışı) kartlı işlemleri ziyaret edeceğiz.

Hadi başlayalım.

 

On-Us İşlemlerde yani A bankasının kartıyla A bankasının ATM veya POS’uyla işlem yaptığımızda:

  • İşlem ilk olarak ATM ya da POS’un bankasına gönderilir.
  • Burada, işlem yapılan kartın kendine mi yoksa başka bankaya mı ait olup olmadığı sorgulanır.
  • Bu sorgu, BIN (Bank Identificatiın Number) kontrolü yani kartın üzerinde bulunan 16 hanelik rakam dizinin ilk 6 hanesine bakılarak yapılır. BIN, aynı zamanda IIN (Issuer Identification Number) olarak da adlandırılır.
  • Eğer kendi bankasına ait bir kart ile işlem yapılmışsa, otorizasyon kontrolleri (Şifre, limit, statü, son kullanma tarihi vs.) yapılıp, olumlu ya da olumsuz cevap dönülerek alışveriş tamamlanır.
  • Ziyaretin en kısa sürdüğü durak On-Us işlemlerdir.

 

NotOn-Us İşlemlerde yani A bankasının kartıyla B bankasına ait ATM veya POS’la işlem yaptığımızda:

  • İşlem ilk olarak ATM ya da POS’un bankasına gönderilir.
  • Burada, BIN kontrolü ile işlem yapılan kartın kendine mi ait yoksa başka bankaya mı ait olup olmadığı sorgulanır.
  • Bu sorguda işlemin başka bir bankaya ait olduğu tespit edilir.
  • İşlem başka bir bankanın kartına ait olduğu için BKM’ye (Bankalararası Kart Merkezi) gönderilir.
  • BKM, provizyon kontrolleri için işlemi kart sahibi bankaya gönderir.
  • Kart sahibi banka provizyon süreçlerini tamamladıktan sonra olumlu ya da olumsuz cevabı BKM’ye gönderir.
  • BKM, olumlu ya da olumsuz cevabı ATM veya POS’un bankasına gönderir.
  • ATM veya POS bankası aldığı cevabı ATM veya POS’a gönderir.
  • Onay ya da ret cevabına göre slip veya makbuz üretilerek işlem tamamlanır.

 

Yabancı banka kartlı işlemlerde yani X bankasının kartıyla A bankasına ait ATM veya POS’la işlem yaptığımızda:

  • İşlem ilk olarak ATM ya da POS’un bankasına gönderilir.
  • Burada, BIN kontrolü ile işlem yapılan kartın kendine mi ait yoksa başka bankaya mı ait olup olmadığı sorgulanır.
  • Yapılan sorguda, kartın BIN numarasından bunun yurt dışı bir bankaya ait olduğunu tespit edilir.
  • İşlem yurt dışı bir bankanın kartına ait olduğu için işlem BKM’ye gönderilir.
  • BKM, işlemi kart sahibi yurt dışı bankaya iletilmek üzere Visa ya da MasterCard’a yönlendirir.
  • Visa ya da MasterCard, provizyon kontrolleri için işlemi kart sahibi bankaya yönlendirir.
  • Kart sahibi banka, provizyon süreçlerini tamamladıktan sonra onay ya da ret cevabını Visa ya da MasterCard’a gönderir.
  • Visa ya da MasterCard aldığı cevabı BKM’ye gönderir.
  • BKM olumlu ya da olumsuz cevabı ATM veya POS’un bankasına gönderir.
  • ATM veya POS bankası aldığı cevabı ATM veya POS’a gönderir.
  • Onay ya da ret cevabına göre slip veya makbuz üretilerek işlem tamamlanır.

Kartlı işlemler için provizyon yolculuğu, arkada birçok uygulamanın çalıştığı ve birçok kontrolün yapıldığı güvelik noktalarına uğrayarak, üstelik saniyeler içinde ve neredeyse dünyaları dolaşarak tamamlanmaktadır.

Not: Yukarıda bahsettiğimiz tüm işlemler, ATM ya da POS’a kart takılıp şifre girilerek yapılan işlemler için geçerlidir. Temassız işlemler bu sürecin dışında kalmaktadır çünkü temassız işlemler offline olarak yani kart ve POS’un yetkisiyle herhangi bir sisteme gitmeden onaylanarak gerçekleştiği için bu sürecin içinde yer almamaktadır.