ATP Kalite ve SLA Yönetimi Birim Yöneticisi

Murat Akköse

 

ATP Kalite ve SLA Yönetimi Birim Yöneticisi Murat Akköse, Fintechtime Haziran sayısı için yazdı “Yenilebilir ve Sürdürülebilir Enerji Nedir? Aralarındaki Farklar Nelerdir?”

“İklim değişikliğine karşı farklı çözümler konuşuluyor. Bununla birlikte ülkeler iklim değişikliğinin ancak birlikte çalışarak üstesinden gelinebileceği konusunda hemfikir. Enerji kaynaklarındaki bu değişim, iklim değişikliğine neden olan emisyonları azaltarak bu mücadelede en önemli aktör olarak yer alıyor. Enerji kullanımındaki fosil yakıtlara bağlılık, iklim krizine neden olan sorunların tam merkezinde ve aynı zamanda çözümün de anahtarı olarak yer alıyor.”

 

Yenilebilir ve Sürdürülebilir Enerji Nedir? Aralarındaki Farklar Nelerdir?

İklim Krizi:

İklim, bir bölgede uzun yıllar boyunca meydana gelen ortalama hava durumudur. İklim değişikliği ise bu ortalamada meydana gelen değişimi ifade etmektedir. Bu değişiklik doğal sebeplerden de olabilir ancak iklim bilimcilerin yaptıkları araştırmalar, son 200 yılda neredeyse tüm küresel ısınmaya insanların neden olduğunu işaret etmekte. Özellikle 1.800’lü yıllardan sonra ya da başka bir deyişle sanayi devriminden buyana, insanların evleri, fabrikaları ve ulaşımları için kömür, petrol ve gaz gibi fosil yakıtları kullanması iklim değişikliğinde başlıca sebepleri arasında gösterilmekte.

Petrol, gaz ve kömür gibi fosil yakıtlar yandığında, Dünya’nın etrafını saran bir battaniye gibi davranan, güneşin ısısını hapseden ve sıcaklıkları yükselten sera gazı emisyonları üretir.  Bu gazlar çoğunlukla karbondioksit (CO2) ve metan gazı olmak üzere Güneş’in ısısını hapseder ve gezegenin sıcaklığının yükselmesine neden olur.

Birçok insan iklim değişikliğini yalnızca daha yüksek sıcaklıklar gibi düşünebilir ancak sıcaklık artışı, hikâyenin yalnızca bir parçası çünkü Dünya, her şeyin birbirine bağlı olduğu bir ekosistem olduğundan, bir alandaki değişiklikler diğer tüm alanlardaki değişiklikleri etkileyecektir.

İklim değişikliğine karşı farklı çözümler konuşulmakta. Bununla birlikte ülkeler iklim değişikliğinin ancak birlikte çalışarak üstesinden gelinebileceği konusunda hemfikir. Bu çözümlerin en başında yer alan, enerji kaynaklarını, fosil yakıtlardan yenilebilir ve sürdürülebilir enerji kaynaklarına çevirmek gelmekte. Enerji kaynaklarındaki bu değişim, iklim değişikliğine neden olan emisyonları azaltarak bu mücadelede en önemli aktör olarak yer almaktadır. Enerji kullanımındaki fosil yakıtlara bağlılık, iklim krizine neden olan sorunların tam merkezinde ve aynı zamanda çözümün de anahtarı olarak yer aldığını söylemek mümkün görünüyor.

Yenilebilir ve Sürdürülebilir Enerji:

İklim krizi kendini iyice hissettirdikten sonra artık her alanda daha da sık konuşulmaya başlandı. Konuşulma sıklığı arttıkça bireylerin de bu konuda eskiye göre daha da bilinçli olduğunu söylemek mümkün ancak bu konuşmalar sırasında yenilebilir ve sürdürülebilir terimleri, her ne kadar anlamları farklı olsa da birbirinin yerine kullanılabiliyor ve yanlış anlaşılabiliyor. Bu iki terim arasında bazı örtüşmeler var ancak bu iki terim tam olarak aynı değildir. Her yenilenebilir enerji sürdürülebilir değildir ve tüm sürdürülebilir enerji kaynakları da yenilenebilir değildir. Bu terimleri daha iyi anlamak için yenilebilir ve sürdürülebilir enerji nedir beraberce bakalım.

Yenilebilir Enerji:

Yenilebilir enerji: Sürekli olarak yenilenen ve asla tükenmeyen doğal kaynaklar kullanılarak üretilen enerji olarak tanımlayabiliriz. Yenilenebilir enerji, havadan, sudan, biyokütleden, nükleer reaksiyonlardan elde edilebilir. Kendini doğal olarak yenileyebilen ve doğal kaynaklardan elde edilen enerjidir. Güneş, hidroelektrik, biyokütle, jeotermal, okyanus ve rüzgâr gibi yenilenebilir olan çeşitli enerji kaynakları vardır. Hava durumuna ve zamana bağlı olarak, bu kaynaklar her zaman hazır bulunmaz ancak güvenilir ve doğal olarak kendilerini yenilerler. İnsanlar güneş enerjisi veya rüzgâr enerjisi depolarını tüketemezler. Gezegenimiz var olduğu sürece Güneş ışık enerjisini üretmeye devam edecek ve hava akımlarıyla rüzgarlar esmeye devam edecektir. Bu sayede yenilebilir enerjiler, zararlı ve sınırlı olan fosil atıklara karşı potansiyel ve sonsuz bir alternatif haline gelir. Yenilebilir enerji kaynaklarına aşağıdaki gibi birkaç örnek verebiliriz.

Güneş enerjisi: Dünyaya yansıyan güneş ışınlarından elde edilen enerji türüdür.

Hidroelektrik Enerji: Hareket halinde olan akarsu, nehir, şelale gibi suların gücünden elde edilen enerji türüdür. Başka bir deyişle barajlardan elde edilen enerji türüdür.

Biyokütle Enerji: Hayvan atıkları ve bitki atıkları gibi organik ürünlerin yakıtlarından elde edilen enerji türüdür.

Jeotermal Enerji: Yeryüzünün yakın katmanlarındaki magmadan, su, buhar ve sıcak kayalardan temin edilen enerji türüdür.

Okyanus Enerjisi: Denizlerde oluşan dalgalardan, gelgit olaylarından veya deniz rüzgarlarından faydalanarak üretilen enerji türüdür.

Rüzgâr Enerjisi: Rüzgâr ile elde edilen hava akımından meydana gelen hareket enerjisi elde edilen enerji türüdür.

Sürdürülebilir Enerji: Gelecek nesillerin ihtiyaçlarını tehlikeye atmadan, mevcut enerji taleplerimizi karşılayan enerji şekli olarak tanımlanabilir. Sürdürülebilir enerji, çevrenin doğal bütünlüğünü korurken aynı zamanda sera gazı emisyonlarını da sınırlamayı amaçlar. Enerji, bir evin, şirketin veya toplumun ihtiyaçlarını tükenmeden veya herhangi bir şekilde kullanılamaz hale gelmeden karşılayabildiğinde sürdürülebilirdir. Enerjinin sürdürülebilir olarak nitelendirilebilmesi için enerjinin verimli bir şekilde elde edilmesi ve dağıtılması gerekir. Sürdürülebilir enerji uygulamaları, ihtiyaçlarımızı karşılamaya devam edebilecek kaynaklara dayanmalıdır.

Sürdürülebilir enerji, tanımı gereği aynı zamanda yenilebilir enerjidir ancak yenilenebilir kaynaklar bile sürdürülemez hale gelebilir çünkü bir kaynak, yenilenebileceğinden daha hızlı tüketilirse, yenilenebilir olmasına rağmen sonunda tamamen tükenebilir. Bu kaynaklar, tükenmemeleri veya başka bir şekilde kullanılamaz hale gelmemeleri için dikkatli kullanılmalıdır. Jeotermal, hidroelektrik, güneş ve rüzgâr gibi kaynakları ortak sürdürülebilir enerji kaynakları arasında gösterebiliriz.

Yenilebilir ve Sürdürülebilir Enerji Aralarındaki Farklar:

Yenilebilir ve sürdürülebilir enerji aralarındaki farkı anlamak için “hangi enerjiler hem yenilenebilir enerji hem de sürdürülebilir enerjidir”, “hangi enerjiler yalnızca yenilenebilir enerji fakat sürdürülebilir enerji değildir” örnekleriyle açıklayalım:

Yenilebilir ve Sürdürülebilir Enerjiler: Kaynaktan elden edilen enerji miktarı doğal olarak elde edilen orandan daha düşük olduğunda bu kaynak sonsuzdur ve böylece hem yenilebilir hem de sürdürülebilir enerji olarak yer alır. Başka bir deyişle toplanan enerji miktarı iki birim, kullanılan enerji miktarı bir birim ise bu kaynak hem yenilebilir hem de sürdürülebilir enerjidir.

  • Güneş Enerjisi
  • Rüzgâr Enerjisi
  • Jeotermal Enerji
  • Hidroelektrik Enerji
  • Gelgit Enerjisi
  • Dalga Enerjisi

Yenilebilir fakat Sürdürülemeyen Enerjiler: Enerji yenilebilir olduğundan kaynak yine sonsuzdur ancak kaynaktan elden edilen enerji miktarı doğal olarak yenilenme hızından fazla olduğunda artık sürdürülebilir değildir. Başka bir deyişle toplanan enerji miktarı iki birim, kullanılan enerji miktarı üç birim ise bu kaynak yenilebilir fakat sürdürülebilir değildir.

  • Biyokütle Enerji: Biyokütle,bitki ve hayvanlardan elde edilen yenilenebilir organik bir enerji kaynağıdır. Ancak sürdürülebilir değildir çünkü örneğin bitki hasadı oranı bitki büyüme oranını aşabilir bu durumda artık sürdürülebilir değildir.
  • Büyük Hidroelektrik Enerji: Büyük hidroelektrikler yenilenebilir enerji kaynaklarıdır çünkü su döngüsü kendini yeniden şarj edebilmektedir. Ancak sürdürülebilir değildir çünkü balık göçüne müdahale edebilir, su hareketini yukarı/aşağı yönde bloke edebilir ve sıcaklığı ve çözünmüş oksijen konsantrasyonunu değiştirerek potansiyel olarak çevrenin doğal durumunu değiştirebilir bu durumda artık sürdürülebilir değildir.

Daha basit haliyle özetlemek gerekirse, yenilenebilir enerji, doğal olarak yaratılan ve yenilenen enerjidir. Sürdürülebilir enerji ise, bir toplumun hem kısa hem de uzun vadeli ihtiyaçlarını güvenilir bir şekilde karşılayan enerjidir.